Ozorek dębowy
| ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | grzyby | |
| Typ | podstawczaki | |
| Klasa | pieczarniaki | |
| Rząd | pieczarkowce | |
| Rodzina | ozorkowate | |
| Rodzaj | ozorek | |
| Gatunek | ozorek dębowy | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Fistulina hepatica (Schaeff.) With 'Bot. Arr. Brit. Pl., Edn 2 (London) 2: 405 (1792) | ||
Ozorek dębowy (Fistulina hepatica (Schaeff.) With.) – gatunek grzybów z rodziny ozorkowatych (Fistulinaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Fistulina, Fistulinaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Jacob Christian Schäffer nadając mu nazwę Boletus hepaticus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1792 r. William Withering, przenosząc go do rodzaju Fistulina[1]. Posiada 17 synonimów naukowych[2].
Nazwę polską podał Stanisław Domański w 1967 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako ozorek wątrobowy, grzyb wątrobowy, ozorek pospolity, cewiak wątrobowy[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Jednoroczny, 10–20 cm szerokości, 2–6 cm grubości. Początkowo guzkowaty, potem poduszkowaty, w końcu łopatkowaty, półkolisty, nerkowaty. Górna powierzchnia nieznacznie promienista, pręgowana i brodawkowata, za młodu barwy różowej, pomarańczowoczerwonej, później krwistoczerwona do purpurowobrunatnej. Młode kapelusze wydzielając obfity krwisty sok do złudzenia przypominają zwierzęcą wątrobę[4].
2–6 cm gruby, za młodu miękki, mięsisty, pełen krwistego soku, cielistoczerwony z marmurkowymi żyłkami, o przyjemnym zapachu i kwaskowatym smaku[4].
10–15 cm długie, zbite i gęste, białawe, żółtawe, później rdzawobrązowe. Pory drobne, kuliste, 0,2-0,3 mm średnicy[4].
Boczny, krótki, 2–4 cm długości, słabo zauważalny[4].
Biały. Zarodniki jajowate, gładkie, bezbarwne, o rozmiarach 4–6 × 3–4 μm[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Australii, Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Azji i Europie[6]. W Polsce jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Norwegii, Finlandii, Szwecji, Litwie[3]. Od 2014 r. w Polsce jest objęty ochroną częściową grzybów[8], dawniej podlegał ochronie ścisłej.
Rośnie pojedynczo lub w skupieniach po kilka zrośniętych owocników u podstawy pni żywych dębów[4].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Pasożytuje przeważnie na dębach, wywołując brunatną zgniliznę drewna. Proces rozkładu postępuje powoli i początkowo drewno dębu nabiera czerwonego odcienia, co podnosi jego wartość w meblarstwie[4].
Owocniki grzyba są jadalne[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-09-15].
- ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-09-20].
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Czesław Narkiewicz: Grzyby chronione Dolnego Śląska. Jelenia Góra: Wydawnictwo Muzeum Przyrodniczego, 2005. ISBN 83-89863-20-0.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Dz.U. z 2014 r. nr 0, poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów
- ↑ Fistulina hepatica, Beefsteak Fungus, www.first-nature.com [dostęp 2019-04-23].
