Pál Járdányi

Pál Járdányi
Data i miejsce urodzenia	30 stycznia 1920 ; Budapeszt
Pochodzenie	węgierskie
Data i miejsce śmierci	27 lipca 1966 ; Budapeszt
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, muzykolog
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pál Járdányi (ur. 30 stycznia 1920 w Budapeszcie, zm. 27 lipca 1966 tamże^[1]^[2]) – węgierski kompozytor i muzykolog.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W wieku 6 lat rozpoczął naukę gry na skrzypcach, w wieku 10 na fortepianie^[2]. W latach 1936–1940 studiował w Akademii Muzycznej w Budapeszcie grę na skrzypcach u Ede Zathureczkyego^[2], a w latach 1938–1942 kompozycję u Zoltána Kodálya i Alberta Siklósa^[1]^[2]. W 1943 roku uzyskał ponadto tytuł doktora filozofii na Uniwersytecie Budapeszteńskim na podstawie dysertacji A kidei magyarság világi zenéje^[1]^[2]. W latach 1946–1959 był wykładowcą Akademii Muzycznej w Budapeszcie^[1]^[2]. Działał też jako krytyk muzyczny^[1]^[2]. Od 1948 roku był zatrudniony w Węgierskiej Akademii Nauk, od 1960 roku kierował jej wydziałem muzycznym^[2]. Otrzymał nagrodę im. Erkela (1952 i 1953) oraz nagrodę im. Kossutha (1954)^[1]^[2]. Opublikował pracę Magyar népdaltípusok (Budapeszt 1961)^[1].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Styl Járdányia, ukształtowany pod wpływem twórczości Zoltána Kodálya i Béli Bartóka, cechuje się wyraźnymi elementami folklorystycznymi^[2]. Po 1949 roku kompozytor podporządkował się narzuconym odgórnie wymogom socrealizmu, znacznie upraszczając swój język dźwiękowy^[2]. W pracy muzykologicznej zajmował się typologią pieśni ludowych oraz wpływem uwarunkowań społecznych i geograficznych na formy i styl muzykowania ludowego^[2].

Wybrane kompozycje[edytuj | edytuj kod]

(na podstawie materiałów źródłowych^[1]^[2])

Utwory orkiestrowe

Sinfonietta na orkiestrę smyczkową (1940)
Divertimento concertante (1949)
poemat symfoniczny Tisza mentén (1951)
Symfonia „Vörösmarty” (1953)
Borsodi rapszódia (1953)
Marsz symfoniczny (1953)
Koncert na harfę i orkiestrę kameralną (1959)
Vivente e moriente (1963)
Concertino na skrzypce i orkiestrę smyczkową (1964)
Székely rapszódia (1965)

Utwory kameralne

Sonata na skrzypce i fortepian (1944)
2 kwartety smyczkowe (1947, 1954)
Sonata na flet i fortepian (1952)
Fantazja i wariacje na kwintet dęty (1955)
Kwartet na 3 skrzypiec i wiolonczelę (1958)
Trio smyczkowe (1959)

Utwory fortepianowe

Rondo (1939)
Sonata (1940)
Sonata na 2 fortepiany (1942)
Bolgár ritmusok na fortepian na 4 ręce (1946)

Utwory wokalne

Missa brevis in modo gregoriano na chór a cappella z sopranem i basem solo (1940)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 3 Haar–Levi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1719. ISBN 978-0-02-865528-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 4. Część biograficzna hij. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 427–428. ISBN 83-224-0453-0.

[baker-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 3 Haar–Levi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1719. ISBN 978-0-02-865528-4.

[encmuz-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 4. Część biograficzna hij. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 427–428. ISBN 83-224-0453-0.

[1]

[2]