Płońsk

Płońsk
Herb Płońska Flaga Płońska
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	płoński
Gmina	gmina miejska
Prawa miejskie	1400
Burmistrz	Andrzej Pietrasik
Powierzchnia	11,6 km²
Populacja (VI 2014) • liczba ludności • gęstość	22 435 1936,3 os./km²
Kod pocztowy	09-100
Tablice rejestracyjne	WPN
Położenie na mapie powiatu płońskiego Płońsk
Położenie na mapie Polski Płońsk
52°37′24″N 20°22′16″E
TERC (TERYT)	1141820011
Urząd miejski ul. Płocka 39 09-100 Płońsk
Strona internetowa

Płońsk – miasto i gmina w województwie mazowieckim, w powiecie płońskim. Położony jest 66 km na północny zachód od centrum Warszawy, na Wysoczyźnie Płońskiej nad rzeką Płonką. Według danych z 2010 miasto miało 22 435 mieszkańców.

Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.

Etymologia

Nazwa Płońsk pochodzi od nazwy rzeki, nad którą leży miasto lub od płonnych, czyli nieurodzajnych ziem, na których znajduje się Płońsk.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2005:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	22 252	100	11 689	52,5	10 563	47,5
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	1957,4		1028,9		928,5

Historia

Jezioro Rutki

Grodzisko w Płońsku

Rynek w Płońsku

Płoński ratusz

Stary dom w Płońsku (zburzony)

Dwór w Poświętnem

Tablica upamiętniająca Henryka Sienkiewicza na ścianie dworu w Poświętnem

Stacja kolejowa w Płońsku

Skwer Dawida Ben Guriona, w Płońsku przy ul. Wspólnej, miejsce po domu, gdzie się urodził

Dom przy rynku, ul. 15 Sierpnia 21, 21A – dom, w którym mieszkał Dawid Ben Gurion

• 997 – badania archeologiczne wskazują, że pod koniec tego roku ścięto drzewa do budowy konstrukcji warownego grodu znajdującego się w okolicy ul. 19 stycznia w Płońsku. Zastosowana w nim konstrukcja hakowa, wskazuje, że gród ten powstał z inicjatywy Bolesława Chrobrego.
• 1065 – pierwsza, nieoficjalna wzmianka o płońskim grodzie w dokumentacjach książęcych, tzw. falsyfikat mogieński, gdzie Plonzch zostaje wymieniony na równi z innymi osadami Mazowsza
• 1155 – pierwsza, oficjalna, historyczna wzmianka źródłowa o Płońsku jako grodzie książęcym w przywileju uposażeniowym księcia mazowieckiego Bolesława Kędzierzawego.
• 1384-1399 – Płońsk został pod zarządem zakonu krzyżackiego (pod niemiecką nazwą: Landkreis Plöhnen).
• 1400 – uzyskanie praw miejskich od księcia mazowieckiego Siemowita IV
• 1417 – ufundowanie kościoła i klasztoru przez Siemowita IV i jego żonę Aleksandrę, siostrę Władysława Jagiełły; sprowadzenie Karmelitów Trzewiczkowych
• 1446 – w Płońsku osiedlili się pierwsi Żydzi
• 1495 – przyłączenie do Polski
• 1525 – król Zygmunt I wziął miasto w obronę przed rabunkową gospodarką zastawnika i przed prześladowaniem przez niego płońskich mieszczan
• 1527 – król Zygmunt I potwierdził prawa miejskie, herb oraz pieczęć Płońska
• 1545 – król Zygmunt I nadał mieszczanom przywilej na ściąganie opłat mostowych
• 1573 – król Stefan Batory potwierdził nowe prawa i przywileje
• 1612 – miasto uzyskało prawo do odbywania drugiego targu
• 1670 – król Michał Korybut Wiśniowiecki nadał miastu przywilej, na mocy którego Żydzi mogą budować domy, synagogi i produkować piwo; wzniesienie pierwszej synagogi w Płońsku
• 1677 – król Jan III Sobieski potwierdził nowe prawa i przywileje
• 1720 – król August II potwierdził nowe prawa i przywileje
• 1749 – król August III potwierdził nowe prawa i przywileje
• 1767 – król Stanisław August potwierdził nowe prawa i przywileje
• 1789 – udział przedstawicieli władz miejskich Płońska: Wojciecha Majorkiewicza i Bonawentury Kierzkiewicza w tzw. czarnej procesji z udziałem delegatów miast królewskich
• 1795 – Płońsk przeszedł pod panowanie Prus (III rozbiór Polski)
• 1807 – Płońsk został włączony do Księstwa Warszawskiego
• 1815 – Płońsk został włączony do Królestwa Polskiego
• 1826 – pożar rynku
• 1865-1866 – Henryk Sienkiewicz pracował jako guwerner u rodziny Weyherów
• 1867 – Płońsk został miastem powiatowym
• 1872 – Jan Walery Jędrzejewicz zaczął prowadzić stację meteorologiczną oraz obserwatorium astronomiczne
• 1880 – powstała Ochotnicza Straży Ogniowej
• 1886 – urodził się Dawid Ben Gurion, w latach 1948-1953 i 1955-1963 premier i minister obrony Izraela
• 1905 – w listopadzie za organizowanie bojówek do walki z caratem został aresztowany i osadzony na Pawiaku dr Leon Rutkowski
• 1915 – Płońsk został zajęty przez wojska niemieckie
• 1917 – dzięki inicjatywie obywateli Płońska skupionych w Polskiej Macierzy Szkolnej, w Płońsku powstała najstarsza placówka szkolnictwa średniego na ziemi płońskiej – Gimnazjum Koła Polskiej Macierzy Szkolnej
• 1918 – rozbrojenie Niemców przez Komitet Obywatelski
• 1920 16 sierpnia – doszło pod Płońskiem do bitwy z Bolszewikami, o której losach przesądził 1 Pułk Szwoleżerów pod dowództwem mjr Jerzego Grobickiego; w trzy godziny po bitwie na pole walki przybył gen. Władysław Sikorski, który udekorował wyróżniających się szwoleżerów Krzyżami Virtuti Militari
• 1920/1921 – oddano do użytku hotel miejski
• 1924 – Płońsk został włączony do sieci kolejowej
• 1925 – budowa elektrowni
• 1930 – zakończenie budowy i oddanie do użytku szpitala z udziałem prezydenta Ignacego Mościckiego
• 1931 – rozbudowa łaźni miejskiej
• 1932 – Stefan Kotarski założył Koło Literackie
• 1933 – z Modlina do Płońska została przeniesiona Powiatowa Komenda Uzupełnień
• 1935-1936 – uregulowano rzekę Płonkę
• 1935 – powstała Publiczna Szkoła Dokształcenia Zawodowego
• 1938 – oddano do użytku nowe targowisko
• 1939 – II wojna światowa. Płońsk zajęły wojska niemieckie (miasto zostało wcielone do Niemiec pod nazwą Plöhnen)
• 1941 – w Płońsku w rejonie ul. Warszawskiej i Zielonego Rynku hitlerowcy założyli getto (zlikwidowane jesienią 1942)
• 1945
  • 16 stycznia – hitlerowcy dokonali masowej egzekucji 78 mieszkańców Płońska i powiatu płońskiego na płońskich Piaskach
  • 19 stycznia – Płońsk został wyzwolony spod okupacji niemieckiej przez wojska 65 Armii 2 Frontu Białoruskiego pod dowództwem gen. Pawła Batowa
• do 1954 – siedziba wiejskiej gminy Wójty Zamoście.
• 1966 – powstał Zespół Szkół Zawodowych
• 1981 – powstała parafia św. Maksymiliana Kolbe
• 1994 – biskup Zygmunt Kamiński dokonał uroczystej konsekracji nowego kościoła pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej
• 1997 – uzyskanie przez Płońsk tytułu Miasto-Orędownik Pokoju podczas X Zgromadzenia Generalnego Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Pokoju w Abidżanie (Wybrzeże Kości Słoniowej)
• 1999 – Płońsk został ponownie miastem powiatowym

Zabytki

• Układ urbanistyczny miasta wraz ze znajdującą się na tym terenie zabudową i wylotami ulic
• Zespół pokarmelicki: Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, dawniej klasztor, mur – XVI, XVIII w., dzwonnica, mur – II poł. XIX w. oraz całe wyposażenie wnętrz
• Wczesnośredniowieczne grodzisko pozostałość XI-wiecznego grodu o wymiarach 75 × 80 m, zwanego dawniej Górą Szwedzką lub Górą Łysą, obecnie nazywane Górą Kawałkowskiego ewentualnie Górą Kabana
• Zespół podworski: dwór, mur – I poł. XIX/XX w., oficyna, mur – koniec XIX w., budynek gospodarczy, mur, pozostałości parku – koniec XIX w.
• Więzienie, obecnie Areszt Śledczy, ul. Warszawska 49, mur – koniec XIX w.
• Zespół cmentarza parafialnego: cmentarz rzymskokatolicki (1779), kaplica grobowa małżeństwa Grobickich, mur (1876)
• Dom, ul. Rynek 4a – XIX w.
• Dom, pl. 15 sierpnia 21, 21a (dawniej ul. Rynek 21) – XIX w.

Transport

Ok. 9 km na północny wschód od miasta funkcjonuje prywatne lądowisko Milewo, a ok 27 km na zachód również prywatne lądowisko Zdziar-Łopatki.

W roku 2013 przy ul. Sienkiewicza oddano do użytku sanitarne lądowisko.

Życie kulturalne

• Kino Kalejdoskop
• Dom Kultury
• Galeria P
• Pracownia Dokumentacji Dziejów Miasta Płońska
• Stowarzyszenie Twórców Ziemi Płońskiej Art Płona (od 2005)
• Młodzieżowa Orkiestra Dęta
• Ludowy Zespół Artystyczny Płońsk
• Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej
• Kupalnocka – Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne, które odbywają się z udziałem zespołów ludowych z różnych stron świata (od 1991)
• Ogólnopolski Konkurs Jednego Wiersza O Płońską Różę (od 1994)
• Zbliżenia – Europejski Festiwal Sztuki (od 2000)
• Perły i Perełki – promocja talentów – program dla utalentowanych dzieci i młodzieży;
• Mazowiecka Pyza (od 2002)
• Europejska Parada Orkiestr Dętych (od 2003)
• Grupa taneczna przy Młodzieżowej Orkiestrze Dętej Mażoretki
• Jednostka strzelecka 1006 Płońsk
• Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej
• Związek Harcerstwa Polskiego
• Zawiszacy
• Miejska Biblioteka Publiczna im. Henryka Sienkiewicza ( od 1947 r.)
• Szkoła Muzyki i Tańca "Nutka"

Edukacja

• Szkoła Podstawowa nr 2
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. St. Wyspiańskiego
• Gimnazjum Publiczne nr 1 im. Papieża Jana Pawła II
• Gimnazjum Publiczne nr 2 im. Bolesława Chrobrego
• Powiatowe Gimnazjum Publiczne im. Henryka Sienkiewicza (ZSO)
• Zespół Szkół nr 1 im. Stanisława Staszica
• Zespół Szkół nr 2 im. Leona Rutkowskiego
• Zespół Szkół nr 3
• Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Henryka Sienkiewicza
• I Społeczne Liceum Ogólnokształcące
• Centrum Kształcenia Praktycznego w Płońsku
• Wyższa Szkoła Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie, Wydział Zamiejscowy w Płońsku
• Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia

Sport

Kompleks obiektów sportowych należących do MCSiR zlokalizowany jest przy ul. Kopernika 3.

W jego skład wchodzą:

• hala sportowa (54 m x 22 m), sala do ćwiczenia fitness oraz treningów sekcji bokserskiej, siłownia,
• pływalnia – basen sportowy (25 m x 12,5 m), basen do nauki pływania (10 m x 6 m), basen rekreacyjny, zjeżdżalnia o długości 106 m, 2 solaria, sauna, łaźnia parowa, gabinet masażu,
• bieżnia cegiełkowa z trzema skoczniami w dal, rzutniami do pchnięcia kulą, rzutu dyskiem i oszczepem,
• boiska do gry w piłkę nożną, siatkówkę plażową,
• teren do organizowania imprez plenerowych (okolice akwenu „Rutki”), korty tenisowe

Kluby sportowe:

• KS „Tęcza 34” Płońsk – piłka nożna,
• MKS Płońsk – lekkoatletyka,
• Budowlani Inżynieria – boks,
• Sportowy Klub Tańca Towarzyskiego „START”
• Klub FIS Fitness i Siłownia
• Klub Strzelectwa Sportowego „SOKÓŁ”
• WMKS Płońsk
• UKS Karate-dō
• RKST "Limes" Klub Rowerowy
• PAF Płońska Akademia Futbolu

Wydarzenia:

• Mistrzostwa Polski w Boksie
• Mistrzostwa Polski w Kulturystyce i Fitness
• 64. Tour de Pologne (2007)
• Idea Mazovia Tour
• Puchar Syrenki – międzynarodowy turniej piłkarski reprezentacji juniorskich
• Ogólnopolska Olimpiada Młodzieży w sportach halowych (2010)

Media

• Tygodnik Extra Płońsk
• Tygodnik Ciechanowski
• Tygodnik „Płońszczak”
• Portale:
  • plonszczanin.pl
  • Plonszczak.pl
  • Płońsk24.pl
  • Płońsk online.pl
  • nowykurierplonski.pl
• Telewizja
  • Multi TV – telewizja lokalna

Wspólnoty wyznaniowe

• Parafia św. Maksymiliana Kolbego w Płońsku
• Parafia św. Michała Archanioła w Płońsku
• Dwa Chrześcijańskie Zbory Świadków Jehowy (Sala Królestwa)

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Ramat HaNegew
• Čakovec
• Crépy-en-Valois
• Soleczniki
• Bakczysaraj
• Wołgograd
• Notaresco
• Mosciano Sant'Angelo

Urodzeni w Płońsku

• Dawid Ben Gurion
• Jacek Dobaczewski
• Tadeusz Gierymski
• Igor Gołaszewski
• Marian Gołębiewski
• Czesław Klarner
• Joanna Mucha
• Ewa Konieczna Pilachowska
• Helena Sławińska
• Ludwik Sztyrmer

Honorowi Obywatele Płońska

• Stanisław Ryszard Dobrowolski – poeta i prozaik, żołnierz Armii Krajowej, w okresie okupacji pisał pieśni i wiersze patriotyczne, np. Warszawskie dzieci
• Witold Grzebski – profesor, od 1944 zastępca komendanta Obwodu Płońsk Armii Krajowej, o pseudonimie Motor
• Jan Ossowski – inżynier, prawdopodobnie autor projektu dzielnicy przemysłowej
• Shmuel Rifman – przewodniczący zaprzyjaźnionego okręgu Ramat – Negev
• Barbara Wachowicz – pisarka, związana głównie ze śladami życia i twórczością wybitnych polskich pisarzy, np. Henryka Sienkiewicza
• Szewach Weiss – politolog izraelski, w latach 1999-2004 ambasador Izraela w Polsce, odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi
• Stefan Wesołowski – profesor, urolog, członek Towarzystwa Chirurgów Polskich, odznaczony m.in. dwukrotnie Krzyżem Walecznych
• Jerzy Wierzchowski – były Wojewoda Ciechanowski

Sąsiednie gminy

Baboszewo, Dzierzążnia, Joniec, Naruszewo, Płońsk, Sochocin, Załuski

Ciekawostki

• 7 IX 1383 książę mazowiecki Siemowit IV nadał w Płońsku miejskie prawo chełmińskie osadzie targowej Szreńsk oddalonej o 45 km na północny zachód od Płońska (zbiory Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie)
• Na przełomie XVII i XVIII wieku Płońsk był jednym z największych ośrodków polowań na czarownice w Polsce.
• Król Władysław IV zjeżdżał często na łowy do okolicznych lasów, spędzając dwa lub więcej tygodni w Płońsku.
• W Płońsku urodził się i spędził swoją młodość Dawid Ben Gurion – współtwórca nowożytnego państwa Izrael i jego pierwszy premier.
• W II poł. XIX w. w Płońsku działał astronom Jan Walery Jędrzejewicz. Założył on obserwatorium astronomiczne i był autorem podręcznika astronomii Kosmografia (1886). Po jego śmierci prace kontynuował Leon Rutkowski.
• Henryk Sienkiewicz spędził rok swego życia w Poświętnem k. Płońska, gdzie napisał swoją pierwszą nieopublikowaną powieść Ofiara.
• Miasto Płońsk od 1997 należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Orędowników Pokoju, od 2004 Płońsk jest również członkiem Komitetu Wykonawczego tej organizacji.
• Płońsk posiada Pracownię Dokumentacji Dziejów Miasta – dokumentującą przeszłość i teraźniejszość ziemi płońskiej.
• Pierwszym klubem sportowym Tomasza Majewskiego był WMKS Płońsk.

Zobacz też

• Hejnał Płońska
• Synagoga w Płońsku
• Cmentarz żydowski w Płońsku

Linki zewnętrzne

• Płońsk – oficjalna strona miasta
• Płońsk – interaktywny plan miasta
• Starostwo Powiatowe w Płońsku
• Miejskie Centrum Kultury w Płońsku
• " ePlonski.pl " – Ogłoszenia, Praca, Płońsk
• Płońsk w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VIII (Perepiatycha – Pożajście) z 1887 r., s. 312—316.