Płońsk

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Płońsk
miasto i gmina
Ilustracja
Plac 15 Sierpnia (Rynek) w Płońsku
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

płoński

Prawa miejskie

1400

Burmistrz

Andrzej Pietrasik

Powierzchnia

11,6 km²

Populacja (31.12.2022)
• liczba ludności
• gęstość


21 591[1]
1861,3 os./km²

Kod pocztowy

09-100

Tablice rejestracyjne

WPN

Położenie na mapie powiatu płońskiego
Mapa konturowa powiatu płońskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Płońsk”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Płońsk”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Płońsk”
Ziemia52°37′24″N 20°22′16″E/52,623333 20,371111
TERC (TERYT)

1420011

SIMC

0930800

Urząd miejski
ul. Płocka 39
09-100 Płońsk
Strona internetowa
BIP

Płońskmiasto w Polsce w województwie mazowieckim, siedziba powiatu płońskiego. Położony jest 66 km na północny zachód od centrum Warszawy, na Wysoczyźnie Płońskiej nad rzeką Płonką.

Według danych z 2010 r.[2] miasto miało 22 435 mieszkańców. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku[3] miasto zamieszkiwało 22214 osób. Płońsk był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[4] w starostwie płońskim województwa płockiego w 1784 roku[5].

Toponimia[edytuj | edytuj kod]

 Osobne artykuły: -sk-ski (formant).

Nazwa Płońsk pochodzi od nazwy rzeki, nad którą leży miasto lub od płonnych, czyli nieurodzajnych ziem, na których znajduje się Płońsk. Jest pochodzenia słowiańskiego – utworzono ją za pomocą prasłowiańskiego sufiksu -ьsk-. Przyrostkowy formant -sk w jęz. polskim oraz ogólnosłowiańskim jest formantem produktywnym dla nazw topograficznych i dzierżawczych, stanowiąc charakterystyczną cechę polskich geograficznych nazw miejscowych i przestrzennych[6]. Oboczności tego formantu jak „-sk”, „-sko”, „-ck”, „-cko” oraz „-zk”, „-zko” charakterystyczne są dla bardzo dawnych nazw miejscowych nadawanych miejscowościom na terenie Polski, np. Gdańsk[6], Bużesk, Łańsk, Słupsk, Płock, Przeworsk, Wąchock, Rajsko, Bielsko, Kłodzko, Radomsko, Sławsko itp.[6]

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 30 czerwca 2005[7]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 22 252 100 11 689 52,5 10 563 47,5
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]
1957,4 1028,9 928,5
  • Piramida wieku mieszkańców Płońska w 2014 roku[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Jezioro Rutki
Grodzisko w Płońsku
Rynek w Płońsku
Dwór w Poświętnem tzw. „Sienkiewiczówka”
Skwer Dawida Ben Guriona w Płońsku przy ul. Wspólnej – miejsce po domu gdzie się urodził
Stary dom w Płońsku (zburzony)

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół św. Michała Archanioła
  • Układ urbanistyczny miasta wraz ze znajdującą się na tym terenie zabudową i wylotami ulic
  • Zespół pokarmelicki: Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, dawniej klasztor, mur – XVI, XVIII w., dzwonnica, mur – II poł. XIX w. oraz całe wyposażenie wnętrz
  • Wczesnośredniowieczne grodzisko pozostałość XI-wiecznego grodu o wymiarach 75 × 80 m, zwanego dawniej Górą Szwedzką lub Górą Łysą, obecnie nazywane Górą Kawałkowskiego ewentualnie Górą Kabana
  • Zespół podworski: dwór, mur – I poł. XIX/XX w., oficyna, mur – koniec XIX w., budynek gospodarczy, mur, pozostałości parku – koniec XIX w.
  • Więzienie, obecnie Areszt Śledczy, ul. Warszawska 49, mur – koniec XIX w.
  • Zespół cmentarza parafialnego: cmentarz rzymskokatolicki (1779), kaplica grobowa małżeństwa Grobickich, mur (1876)
  • Dom, ul. Rynek 4a – XIX w.
  • Dom, pl. 15 sierpnia 21, 21a (dawniej ul. Rynek 21) – XIX w., dawny dom rodzinny Dawida Ben Guriona
  • Dom Pamięci przy ul. Warszawskiej 2 - muzeum poświęcone historii płońskiej społeczności żydowskiej

Transport[edytuj | edytuj kod]

Stacja kolejowa w Płońsku

W roku 2013 przy ul. Sienkiewicza oddano do użytku sanitarne lądowisko. Do lat 90. ważną rolę odgrywała sieć kolejowa z dworcem.

Komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]

W 2019 roku miasto przystąpiło do wdrażania systemu komunikacji miejskiej obejmującego dwie linie autobusowe. We wrześniu 2020 roku rozpisano przetarg na elektryczny autobus klasy MINI. Postępowanie wygrał Automet z pojazdem MiniCity Electric na bazie Mercedesa eSprintera[14]. Pojazd przyjechał do miasta 7 czerwca 2021 roku. W listopadzie 2020 roku miasto rozpisało przetarg na dostawę autobusu klasy MIDI. Przetarg wygrał Busimprot z modelem Isuzu NovoCity Life[15].

Od 1 października ruszyła w Płońsku komunikacja miejska – autobusy kursują na dwóch liniach. Bilety można kupić w biletomatach, które zostały zainstalowane w autobusach lub w siedzibie Zarządu Dróg i Mostów w Płońsku, ulica Zajazd 8.

Komunikacja miejska działa od poniedziałku do piątku.

  • Linia nr 1 (zielona): Warszawska – Żołnierzy wyklętych – Wolności – Kopernika – Młodzieżowa
  • Linia nr 2 (żółta): Warszawska – Krańcowa – Przemysłowa – Płocka – Szkolna[16]
Typ autobusu Rok produkcji przewóz osób na wózkach  klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej  Liczba
Automet Cityliner Smile Electric 2021 przewóz osób na wózkach  klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej  1
Isuzu NovoCity Life 2021 przewóz osób na wózkach  klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej  1
Wszystkie pojazdy 2
Udział autobusów niskopodłogowych 100%
Udział autobusów klimatyzowanych 100%

Komunikacja regionalna i dalekobieżna[edytuj | edytuj kod]

Transport dalekobieżny obsługuje PKS Ciechanów oraz prywatne firmy dysponujące busami.

Kultura[edytuj | edytuj kod]

  • Kino Kalejdoskop
  • Dom Kultury
  • Galeria P
  • Pracownia Dokumentacji Dziejów Miasta Płońska
  • Stowarzyszenie Twórców Ziemi Płońskiej Art Płona (od 2005)
  • Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia w Płońsku
  • Młodzieżowa Orkiestra Dęta
  • Ludowy Zespół Artystyczny Płońsk
  • Kupalnocka – Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne, które odbywają się z udziałem zespołów ludowych z różnych stron świata (od 1991)
  • Ogólnopolski Konkurs Jednego Wiersza O Płońską Różę (od 1994)
  • Zbliżenia – Europejski Festiwal Sztuki (od 2000)
  • Perły i Perełki – promocja talentów – program dla utalentowanych dzieci i młodzieży;
  • Mazowiecka Pyza (od 2002)
  • Europejska Parada Orkiestr Dętych (od 2003)
  • Grupa taneczna przy Młodzieżowej Orkiestrze Dętej Mażoretki
  • Jednostka Strzelecka 1006 Płońsk
  • Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej
  • Związek Harcerstwa Polskiego
  • SHK "Zawisza" FSE
  • Miejska Biblioteka Publiczna im. Henryka Sienkiewicza (od 1947)
  • Szkoła Muzyki i Tańca „Nutka”

Oświata[edytuj | edytuj kod]

Sport[edytuj | edytuj kod]

Kompleks obiektów sportowych należących do MCSiR zlokalizowany jest przy ul. Kopernika 3.

W jego skład wchodzą:

  • hala sportowa (54 × 22 m), sala do ćwiczenia fitness oraz treningów sekcji bokserskiej, siłownia,
  • pływalnia – basen sportowy (25 × 12,5 m), basen do nauki pływania (10 × 6 m), basen rekreacyjny, zjeżdżalnia o długości 106 m, 2 solaria, sauna, łaźnia parowa, gabinet masażu,
  • bieżnia cegiełkowa z trzema skoczniami w dal, rzutniami do pchnięcia kulą, rzutu dyskiem i oszczepem,
  • boiska do gry w piłkę nożną, siatkówkę plażową,
  • teren do organizowania imprez plenerowych (okolice akwenu „Rutki”), korty tenisowe

Kluby sportowe[edytuj | edytuj kod]

  • KS „Tęcza 34” Płońsk (klub nie działa od 2012 r.) – piłka nożna
  • MKS Płońsk – lekkoatletyka
  • Budowlani Inżynieria – boks
  • AGR Płońsk – kolarstwo
  • Sportowy Klub Tańca Towarzyskiego „Start”
  • Klub Strzelectwa Sportowego „Sokół”
  • WMKS Płońsk
  • UKS Karate-dō
  • RKST „Limes” Klub Rowerowy
  • PAF Płońska Akademia Futbolu
  • PTS Płońskie Towarzystwo Siatkarskie
  • Pal-Bud Amatorska Drużyna Piłki Halowej

Wydarzenia[edytuj | edytuj kod]

  • Mistrzostwa Polski w Boksie
  • Mistrzostwa Polski w Kulturystyce i Fitness
  • 64. Tour de Pologne (2007)
  • Idea Mazovia Tour
  • Puchar Syrenki – międzynarodowy turniej piłkarski reprezentacji juniorskich
  • Ogólnopolska Olimpiada Młodzieży w sportach halowych (2010)

Media[edytuj | edytuj kod]

  • Tygodnik Extra Płońsk
  • Tygodnik „Płońszczak”
  • Portale:
    • plonszczanin.pl
    • Plonszczak.pl
    • Płońsk24.pl
    • Płońsk online.pl
    • serwis plonskwsieci.pl
  • Telewizja
    • Multi TV – telewizja lokalna
  • Radio Płońsk – 93,6 FM.
  • RMF MAXXX Mazowsze (Płońsk) – 90,2 FM
  • Radio Maryja – 105,3 FM

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

Kościół św. Maksymiliana Kolbego

Kościół Chrześcijański „Jezus Żyje”:

  • filia zboru Kościoła Chrześcijańskiego „Jezus Żyje” w Płocku[17]

Kościół rzymskokatolicki:

Kościół Starokatolicki Mariawitów:

Świadkowie Jehowy:

Współpraca międzynarodowa[edytuj | edytuj kod]

Miasta i gminy partnerskie[19]:

Płońsk jest sygnatariuszem Europejskiej karty równości kobiet i mężczyzn w życiu lokalnym[20].

Honorowi Obywatele Płońska[edytuj | edytuj kod]

  • Stanisław Ryszard Dobrowolski – poeta i prozaik, żołnierz Armii Krajowej, w okresie okupacji pisał pieśni i wiersze patriotyczne, np. Warszawskie dzieci
  • Witold Grzebski – profesor, od 1944 zastępca komendanta Obwodu Płońsk Armii Krajowej, o pseudonimie Motor
  • Jan Ossowski – inżynier, prawdopodobnie autor projektu dzielnicy przemysłowej
  • Shmuel Rifman – przewodniczący zaprzyjaźnionego okręgu Ramat ha-Negew
  • Barbara Wachowicz – pisarka, związana głównie ze śladami życia i twórczością wybitnych polskich pisarzy, np. Henryka Sienkiewicza
  • Szewach Weiss – politolog izraelski, w latach 1999–2004 ambasador Izraela w Polsce, odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi
  • Stefan Wesołowski – profesor, urolog, członek Towarzystwa Chirurgów Polskich
  • Jerzy Wierzchowski – były wojewoda ciechanowski
  • Adam Struzik – polityk i samorządowiec, lekarz, marszałek województwa mazowieckiego

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Płońsk (gmina wiejska)

Pozostałe informacje[edytuj | edytuj kod]

Tablica upamiętniająca Henryka Sienkiewicza na ścianie dworu w Poświętnem
  • 7 IX 1383 książę mazowiecki Siemowit IV nadał w Płońsku miejskie prawo chełmińskie osadzie targowej Szreńsk oddalonej o 45 km na północny zachód od Płońska (zbiory Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie)
  • Na przełomie XVII i XVIII wieku Płońsk był jednym z największych ośrodków polowań na czarownice w Polsce.
  • Król Władysław IV zjeżdżał często na łowy do okolicznych lasów, spędzając dwa lub więcej tygodni w Płońsku.
  • W Płońsku urodził się i spędził swoją młodość Dawid Ben Gurion (Dawid Grün) – współtwórca nowożytnego państwa Izrael i jego pierwszy premier.
  • W II poł. XIX w. w Płońsku działał astronom Jan Walery Jędrzejewicz. Założył on obserwatorium astronomiczne i był autorem pierwszego w języku polskim podręcznika astronomii pt. Kosmografia (1886). Po jego śmierci prace kontynuował Leon Rutkowski.
  • Henryk Sienkiewicz spędził rok swego życia w Poświętnem k. Płońska, gdzie napisał swoją pierwszą nieopublikowaną powieść Ofiara.
  • Miasto Płońsk od 1997 należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Orędowników Pokoju, od 2004 Płońsk jest również członkiem Komitetu Wykonawczego tej organizacji.
  • W Płońsku działa Pracownia Dokumentacji Dziejów Miasta, dokumentująca przeszłość i teraźniejszość ziemi płońskiej.
  • Pierwszym klubem sportowym Tomasza Majewskiego był WMKS Płońsk.
  • W płońskiej fabryce cukierniczej, należącej aktualnie do grupy Mondelēz International (w przeszłości będącej częścią Zakładów Przemysłu Cukierniczego im. 22 lipca d. E.Wedel), produkowane są do dziś Delicje Szampańskie, mimo wielu zmian własnościowych, zarówno marki, jak i fabryki.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Płońsk w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2023-06-24] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska, Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2010 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010, ISSN 1734-6118.
  3. Płońsk w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-03-20] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  4. Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
  5. Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa płockiego i ziemi dobrzynskiey, 1784.
  6. a b c Zenon Klemensiewicz 1981 ↓, s. 213–227.
  7. Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  8. Serwis internetowy miasta Płońsk.
  9. Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 15.
  10. Józef Barański, Rozwój rzemiosła i handlu w Płońsku w latach 1815–1864 (blaski i cienie), „Rocznik Mazowiecki”, T. 17, 2005, s. 148.
  11. Płońsk: cerkiew św. Marii Magdaleny. chram.com.pl. [dostęp 2017-09-20].
  12. Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 22 grudnia 1933 r., poz. 205.
  13. a b Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 392. ISBN 83-01-00065-1.
  14. Płońsk kupuje miejski minibus. Z MIDI w MINI – TransInfo, transinfo.pl [dostęp 2021-07-25] (pol.).
  15. Trol Intermedia / 2ClickPortal, Miasto kupuje drugi autobus, 2ClickPortal [dostęp 2021-07-25] (pol.).
  16. Concept Intermedia www.sam3.pl, Rusza komunikacja miejska, Szablon S@M 3 [dostęp 2021-10-27] (pol.).
  17. Filia w Płońsku. zborwplocku.pl. [dostęp 2022-08-23].
  18. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-20].
  19. Serwis internetowy miasta Płońsk.. [dostęp 2012-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-03)].
  20. Kilkanaście samorządów podpisało Europejską Kartę Równości Kobiet i Mężczyzn w Życiu Lokalnym, Serwis Samorządowy PAP [dostęp 2021-11-22] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Zenon Klemensiewicz: Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00995-0.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]