Pływka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Powstawanie pływek u Chlorogonium euchlorum
Rodzaje pływek
Rodzaje pływek u grzybów

Pływka, zarodnik pływkowy, zoospora, planospora – rodzaj zarodnika występujący u śluzowców (u których nazywany jest myksomonadą), niektórych glonów i grzybów wodnych. Jest to komórka zdolna do poruszania się w wodzie za pomocą wici lub rzęsek. Pływki powstają w komórkach zwanych zoosporangiami. Zazwyczaj są mitosporami, u niektórych jednak grzybów są mejosporami[1][2].

Pływki u glonów[edytuj | edytuj kod]

U glonów pływki to przeważnie pojedyncze, bez ściany komórkowej komórki wyposażone w jedną lub dwie wici albo liczne rzęski (rzadziej). Wici uderzając w wodę pełnią rolę napędu, ciągnąc za sobą komórkę. W zależności od gatunku, z jednej komórki glonu może powstać jedna pływka, lub wiele pływek. Np. u zawłotni (Chlamydomonas) powstaje jedna pływka, u gałęzatki (Cladophora) i zielenic Ulothrix wiele pływek, przy czym u gałęzatki zaczynają się poruszać już w obrębie zoosporangium i wychodzą z niego przez otwór, u wstężnicy opuszczają go razem, gdyż zlepione są śluzowato-galaretowatą substancją, później rozpuszczającą się. Różnie też są zbudowane. Pływki zawłotni mają 2 wici, wstężnicy 2 lub 4 wici, u uwikła (Oedogonium) jest wiele wici tworzących rodzaj korony na przednim końcu pływki. Woszeria (Vaucheria) posiada również liczne wici, ale rozmieszczone parami na całej powierzchni. U Ulothrix i Oedogonium pływki są jednojądrowe, u Vaucheria wielojądrowe[3].

Pływki posiadają jądro komórkowe (jedno lub wiele), wodniczki, cytoplazmę, chloroplasty oraz plamkę oczną. W chloroplastach występują pirenoidy, w jądrze często jest duże jąderko, a między jądrem i przednim końcem pływki przeważnie dwie duże wodniczki tętniące. Plamka oczna najczęściej znajduje się w pobliżu wici, ale u niektórych gatunków może być na środku pływki[3].

Po wydostaniu się z komórki macierzystej pływki przez jakiś czas pływają w wodzie, później tracą wici, pokrywają się błoną i powstaje z nich nowy osobnik glonu. U gatunków osiadłych pływki przyczepiają się do podłoża przednim końcem z wicią i również tracą wić[3].

Pływki u grzybów[edytuj | edytuj kod]

Pływki występują u niektórych tylko grup grzybów i organizmów grzybopodobnych – u skoczkowców (Chytridiomycota) i grzybopodobnych lęgniowców (Oomycota). Podobnie, jak u glonów są to wyposażone w wici i pozbawione ściany komórkowej mitospory. Mają długość od 2 do 14 µm i średnicę od 2 do 6 µm. Uwalniają się zoosporangium poprzez rozpuszczenie jego ściany, przez wstępnie uformowany otwór w ścianie pokryty odchylanym wieczkiem (operculus) lub przez rozpuszczający się galaretowaty czop[4]. U niektórych jednak grzybów pływki powstają po mejozie z diploidalnego zarodnika przetrwalnikowego, są więc mejosporami[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Botanika. Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 247–249. ISBN 978-83-01-13946-9.
  2. a b Janusz Błaszkowski, Mariusz Tadych, Tadeusz Madej, Przewodnik do ćwiczeń z fitopatologii, Szczecin: Wyd AR w Szczecinie, 1999, ISBN 83-87327-23-9.
  3. a b c Edmund Malinowski, Anatomia roślin, Warszawa: PWN, 1966.
  4. Lori M. Carris, Christopher R. Little, Carol M. Stiles, Introduction to Fungi. The Plant Health Instructor, Advancing the Science of Plant Pathology, DOI10.1094/PHI-I-2012-0426-01 [dostęp 2023-11-21].