Państwowy Instytut Geologiczny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z PIG)
Państwowy Instytut Geologiczny
Godło
Ilustracja
Przedwojenny gmach Instytutu zaprojektowany przez Mariana Lalewicza
Data założenia

7 maja 1919

Typ

państwowy instytut badawczy

Państwo

 Polska

Adres

ul. Rakowiecka 4
00-975 Warszawa

Dyrektor

Krzysztof Szamałek[1]

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Państwowy Instytut Geologiczny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Państwowy Instytut Geologiczny”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Państwowy Instytut Geologiczny”
Ziemia52°12′34,4″N 21°00′46,5″E/52,209556 21,012917
Strona internetowa

Państwowy Instytut Geologiczny, obecnie Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB), wcześniej Instytut Geologiczny – państwowa jednostka badawczo-rozwojowa z centralną siedzibą w Warszawie, mająca za zadanie prowadzenie wszechstronnych badawczych prac geologicznych w Polsce, zwłaszcza pod kątem zastosowania wyników w gospodarce oraz realizacji map geologicznych.

Od czasu powstania w 1919 r. pełni funkcje Państwowej Służby Geologicznej i Państwowej Służby Hydrogeologicznej. Posiada profil badawczy zbliżony do amerykańskiej United States Geological Survey.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wejście do budynku Instytutu według projektu Marka Leykama
Wnętrze Muzeum Geologicznego Państwowego Instytutu Geologicznego
Granitowy głaz narzutowy przed wejściem do Instytutu

Pierwsze koncepcje powołania polskiego instytutu czy zakładu geologicznego wysunęli Władysław Szajnocha i Józef Morozewicz na początku XX w. w Galicji. Do powstania Państwowego Instytutu Geologicznego przyczyniły się także starania wielu osób, działających we wszystkich trzech zaborach; byli to Ludomir Sawicki, Czesław Kuźniar, Stanisław Małkowski i Stanisław Kontkiewicz, ostatni kierownik Pracowni Geologicznej w Muzeum Przemysłu i Handlu.

Utworzony 7 maja 1919 działa do dziś. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 lutego 1921 został zatwierdzony Statut Państwowego Instytutu Geologicznego[2]. Na jego czele stanął prof. Józef Morozewicz, absolwent Wydz. Przyrodniczego Cesarskiego Instytutu w Warszawie, badacz minerałów na Wołyniu a następnie Tatr oraz petrograficznych skał magmowych, którym kierował do 31 stycznia 1937 roku[3].

Pierwsza siedziba Instytutu mieściła się w Pałacu Staszica[4]. Później wzniesiono własny budynek na Mokotowie zaprojektowany przez Mariana Lalewicza[5]. Budowa trwała od roku 1925 do roku 1930, niektóre fragmenty ukończono w roku 1936. Projekt utrzymany był w stylu klasycyzmu XIX w. z elementami nawiązującymi do architektury polskiej epoki renesansu.

Instytut nie działał w okresie okupacji niemieckiej (1939–1945). W 1952 powstał Instytut Geologiczny w ramach Centralnego Urzędu Geologicznego[6]. Istotną rolę w powojennej historii Instytutu odegrała Stacja Geologiczna w Czeladzi działająca w latach 1946-1961, potem przekształcona w Oddział Górnośląski PIG[7].

W latach 1949–1955 obok gmachu zaprojektowanego przez Mariana Lalewicza wzniesiono nowy budynek według projektu Marka Leykama[8].

Działalność[edytuj | edytuj kod]

Oprócz badań naukowych, prowadzi też prace popularyzatorskie, muzealne i wydawnicze. Jest wydawcą szeregu czasopism geologicznych, w tym czołowych pism międzynarodowych (tzw. filadelfijskich) Geological Quarterly i Geologia Carpathica (we współpracy z instytucjami słowackimi). Redaguje też największe krajowe pismo geologiczne Przegląd Geologiczny, którego wydawcą jest Minister Środowiska. Utrzymuje także jedno z większych w Polsce muzeów geologicznych, znajdujące się w Warszawie przy ul. Rakowieckiej 4.

Posiada oddziały regionalne w Krakowie, Sosnowcu, Kielcach, Wrocławiu, Szczecinie i Gdańsku oraz Samodzielne Pracownie w Lublinie i Poznaniu.

Jednym z głównych zadań PIG-u jest wykonywanie map geologicznych. Do najważniejszych edycji map wykonywanych przez PIG zalicza się Szczegółową Mapę Geologiczną Sudetów w skali 1 : 25 000, Szczegółową Mapę Geologiczną Polski w skali 1 : 50 000, Mapę Geologiczną Polski w skali 1 : 200 000, Mapę Hydrogeologiczną Polski w skali 1 : 50 000 oraz 1 : 200 000, a także Mapę Geologiczno-Gospodarczą Polski (Mapa Geośrodowiskowa Polski) w skali 1 : 50 000.

Drugim poważnym zadaniem jest gromadzenie wszelkich dokumentacji i opracowań geologicznych z obszaru całego kraju w Centralnym Archiwum Geologicznym (obecnie Narodowe Archiwum Geologiczne), którego filie znajdują się w każdym z oddziałów regionalnych.

Kolejnym jest coroczne sporządzanie bilansu zasobów kopalin.

Pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego.

Wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Profesor Krzysztof Szamałek został nowym dyrektorem Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB [online], Państwowy Instytut Geologiczny, 31 stycznia 2024 [dostęp 2024-02-07] (pol.).
  2. M.P. z 1921 r. nr 65, poz. 107
  3. Wiesław Heflik, Magdalena Dumańska-Słowik, W 145-tą rocznicę urodzin Józefa Morozewicza (1865–1941), „Biuletyn AGH” (26), 28 lutego 2010, s. 22–23 [dostęp 2024-02-07] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-20] (pol.).
  4. Jerzy Kasprzycki: Warszawa sprzed lat. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1989, s. 146. ISBN 83-7005-201-0.
  5. Marek Graniczny, Halina Urban: Z dziejów budowy gmachów Państwowego Instytutu Geologicznego (1919–1936). pgi.gov.pl. [dostęp 2017-11-23].
  6. M.P. z 1952 r. nr 65, poz. 995, podległy pod Centralny Urząd Geologii
  7. "Na Saturnie". Jednodniówka...
  8. Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1945–1965. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2003, s. 117. ISBN 83-908950-6-4.
  9. PIG-PIB otrzymał Odznakę Honorową "Zasłużony dla Mazowsza" [online], Państwowy Instytut Geologiczny, 10 grudnia 2019 [dostęp 2023-06-13] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Wołkowicz S., Peryt T.M., Państwowy Instytut Geologiczny - sto lat w służbie Niepodległej; [w:] "Przegląd Geologiczny", vol. 67, nr 7, Warszawa 2019.
  • Bohdanowicz Karol, Państwowy Instytut Geologiczny w latach 1939-1946; [w:] "Biuletyn nr 25 Państwowej Słuzby Geologicznej Państwowego Instytutu Geologicznego", Warszawa 1946.
  • Zdanowski Albin, Oddział Górnośląski PIG-PIB jako przykład oddziału regionalnego; [w:] "Przegląd Górniczy", 2019.
  • "Na Saturnie". Jednodniówka Muzeum Saturn, Czeladź 11 września 2021 (poświęcona 100 latom Państw. Instytutu Geologicznego i dziejom Oddziału Górnośląskiego PIG-PIB).
  • Jureczka Janusz, Oddział Górnośląski PIG. 90 lat służby geologicznej
  • G. Niemczynow, J. Burchart: Mały słownik geologiczny, Warszawa 1966, Wiedza Powszechna.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]