PMR (radio)
PMR (z ang. Private Mobile Radio lub Professional Mobile Radio) – rodzaj urządzeń radiowych typu walkie-talkie. Międzynarodowe regulacje prawne pozwalają na terenie Unii Europejskiej użytkowanie dedykowanych radiotelefonów PMR446, sklasyfikowanych jako urządzenia klasy 1, bez pozwolenia radiowego[1]. Urządzenia PMR mogą być klasyfikowane jako urządzenia klasy 2, których używanie wymaga pozwolenia radiowego[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Standard PMR446 powstał pod koniec lat '90 jako odpowiedź na zapotrzebowanie małych firm na urządzenia do łączności, których użytkowanie nie wymagało uzyskiwania pozwolenia radiowego.[1]
Pierwotnie na podstawie ERC Decision (98)25 przyznano pasmo częstotliwości 446,0-446,1 MHz z odstępem kanałowym 12,5 kHz i offsetem pierwszego kanału 6,25 kHz. Daje to łącznie 8 kanałów.
Następnie w 2005 roku na podstawie ECC Decision (05)12 dodano pasmo częstotliwości 446,1-446,2 MHz dla nowego standardu cyfrowego DMR/dPMR.
W 2015 roku, ECC Decision (15)05 połączyło oba pasma, dając łącznie 16 kanałów analogowych i 32 kanały cyfrowe. Od 2016 roku wprowadzono okres przejściowy, finalnie zmianę wprowadzono od stycznia 2018 roku. Nowa decyzja wprowadza ograniczenie czasu nadawania do 180 sekund.
Użytkowanie
[edytuj | edytuj kod]Pasmo PMR 446 podzielone jest na 16 kanałów z odstępem co 12,5 kHz, w zakresie częstotliwości 446,0–446,2 MHz dla łączności analogowych, na których można prowadzić naprzemiennie bezpośrednie rozmowy (simplex) oraz na 16 kanałów z odstępem 6,25 kHz lub 12,5 kHz, w zakresie częstotliwości 446,1–446,2 MHz dla łączności cyfrowych, z wymuszonym ograniczeniem czasu nadawania do 180 sekund[3]. Stosowany jest system dodatkowych tonów CTCSS oraz DCS (nazywanych popularnie kodami), emitowanych i odbieranych przez radiotelefon. Wywołanie słychać, jeżeli tony w obu radiotelefonach są identyczne. Nie zapewnia to jednak bezkolizyjności rozmów prowadzonych na tym samym kanale. Radiotelefony PMR pracują z mocą 0,5 W ERP
Status prawny
[edytuj | edytuj kod]Na podstawie art. 145 ust. 2 pkt 5 Prawa komunikacji elektronicznej, dla urządzeń typu PMR446 nie jest wymagane pozwolenie na użytkowanie urządzenia radiowego nadawczego lub nadawczo-odbiorczego:
będącego urządzeniem klasy 1, o którym mowa w art. 274 ust. 3
Na podstawie uchylonego Prawa telekomunikacyjnego z 2004 zapis o urządzeniach PMR446 został usunięty w aktualnej wersji rozporządzenia ministra cyfryzacji, w sprawie urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, które mogą być używane bez pozwolenia radiowego.
Zasięg
[edytuj | edytuj kod]Generalnie zasięg zależy od skuteczności wbudowanej anteny (zwykle im dłuższa tym lepiej), czułości odbiornika i warunków otoczenia.[4] Największe znaczenie ma wysokość nadajnika npm. oraz rodzaj zastosowanej anteny. Pomimo że modyfikowanie anten jest zabronione, jest to praktykowane przez amatorów.
| Konfiguracja otoczenia | Zasięg w km |
|---|---|
| Bezpośrednia widoczność (np. pomiędzy szczytami gór, z szybowca lub paralotni) | powyżej 10 km |
| Idealne warunki (np. jeziora) | 5–6 km |
| Odkryty teren (pola, łąki) | 4–5 km |
| Rzadka i niska zabudowa | 2–3 km |
| Teren zurbanizowany | do 0,5 km |
Kanał wywoławczy w polskich górach
[edytuj | edytuj kod]
Wiele stron internetowych poświęconych PMR zaleca używanie wspólnego kanału nr 3 z tonem CTCSS 14 (3.14 - tak jak liczba π) w celu informowania się o niebezpieczeństwach, przekazywania informacji meteorologicznych oraz wzywania pomocy[5].
Dla operatorów UAV (bezzałogowych statków powietrznych) zwanych powszechnie dronami zaleca się stosowanie kanału nr 4 z tonem CTCSS 14.
DIGITAL PMR
[edytuj | edytuj kod]Rozporządzeniem Ministra Transportu z dnia 3 lipca 2007 r. w sprawie urządzeń radiowych nadawczych i nadawczo-odbiorczych, które mogą być używane bez pozwolenia radiowego (Dz.U. z 2007 r. nr 138, poz. 972, z późn. zm.), dopuszczono w Polsce używanie cyfrowych PMR, a tym samym rozszerzono pasmo PMR o 16 kolejnych kanałów cyfrowych. W cyfrowym PMR selektywne wywołanie opiera się na multipleksowaniu dźwięku razem z odpowiednią sygnalizacją (254 kody dostępne w każdym kanale).
Wymagania techniczne
[edytuj | edytuj kod]Specyfikacja dla urządzenia klasy 1, dla podklasy 51 (PMR446) :[6]
- Urządzenie ręczne (hand portable) wyłącznie ze zintegrowaną anteną.
- Przeznaczone do łączności krótkiego zasięgu peer-to-peer.
- Nie może być używane jako stacja bazowa lub retransmitująca oraz stanowić część infrastruktury.
- Dopuszczalna moc nadawcza 500 mW ERP[7]
- Musi spełniać warunki techniczne opisane w normie ETSI EN 303 405. [8]
Ponadto warunki określone przez niektóre kraje i urzędy:
- Zakres przestrajania częstotliwości nadajnika nie może wykraczać poza pasmo przydzielone dla PMR 446 (tzw. zaprogramowane kanały PMR).
- W paśmie PMR 446 nie powinny być użytkowane radiotelefony UHF przeznaczone do użytku licencjonowanego i radioamatorskiego (z licencją krótkofalowca). [9]
- Midland GB1 (samochodowy transceiver z zewnętrzną anteną o podstawie magnetycznej bez możliwości rozłączenia) jest dopuszczony do użytku wyłącznie w Niemczech i Holandii. [10]
- Urządzenie nie może być modyfikowane zarówno mechanicznie jak i elektrycznie.
- Ograniczenie czasu nadawania 180 sekund.
Na rynku spotyka się czasami podobne urządzenia produkowane na rynek amerykański w systemie FRS (Family Radio Service). Mają one tę samą moc (500 mW), ale pracują w innym pasmie. Należy zwrócić uwagę, że używanie systemu FRS jest w Polsce i Europie zabronione.
Lista kanałów (12,5 kHz)
[edytuj | edytuj kod]| Kanał | Częstotliwość | Zwyczajowe użycie |
|---|---|---|
| 1 | 446,00625 MHz[3] | FM ⇒ Subton 1: używany w sytuacji zagrożenia[potrzebny przypis] (1/1).[11]
UK: Kanał dla dzieci[12] |
| 2 | 446,01875 MHz | FM ⇒ Kanał w sytuacjach kryzysowych, preperski.[potrzebny przypis]
PL: Testy łączności awaryjnej[13] DE: Kanał turystyczny, geocaching[14] |
| 3 | 446,03125 MHz | FM ⇒ W całej Polsce używany jako kanał wywoławczy[potrzebny przypis].
FM ⇒ Subton 14: kanał górski / ratowniczy (3/14)[11] DE: Kanał preperski[14] |
| 4 | 446,04375 MHz | FM ⇒ Subton 14: piloci dronów (4/14).[11] |
| 5 | 446,05625 MHz | FM ⇒ Subton 5: harcerze/skauci (5/5).[11]
DE: Kanał w zawodach[14] |
| 6 | 446,06875 MHz | FM ⇒ Subton 16: żeglarze śródlądowi (6/16).[11]
DE: Kanał dla organizatorów imprez/wydarzeń[14] |
| 7 | 446,08125 MHz | |
| 8 | 446,09375 MHz | FM ⇒ Drogowy.[15]
FM ⇒ Subton 8: wywoławczy (8/8)[potrzebny przypis] - w Polsce kanał 3[potrzebny przypis] bez subtonu.[11] FM ⇒ Subton 16: EmCOM (8/16).[11] UK: Kanał wywoławczy[12] DE: Kanał drogowy[14] |
| 9 | 446,10625 MHz[7][16] | DMR ⇒ Kontakt (TG99 CC1 TS1).
DMR ⇒ EmCOM (TG9112 CC1 TS1). DE: Kanał preperski alternatywny[14] |
| 10 | 446,11875 MHz[7][16] | DMR ⇒ Ogólnopolski (TG555 CC5 TS1). |
| 11 | 446,13125 MHz[7][16] | |
| 12 | 446,14375 MHz[7][16] | PL: Kanał zapasowy dla testów łączności awaryjnej[13] |
| 13 | 446,15625 MHz[7][16] | DE: Kanał preperski alternatywny[14] |
| 14 | 446,16875 MHz[7][16] | UK: Kanał do łączności DX[12] |
| 15 | 446,18125 MHz[7][16] | |
| 16 | 446,19375 MHz[7][16] |
- tylko żółte, czyli od 446,1, mogą być cyfrowe
Lista kanałów (6,25 kHz)
[edytuj | edytuj kod]| Kanał | Częstotliwość | Zwyczajowe użycie |
|---|---|---|
| 1 | 446,003125 MHz | |
| 2 | 446,009375 MHz | |
| 3 | 446,015625 MHz | |
| 4 | 446,021875 MHz | |
| 5 | 446,028125 MHz | |
| 6 | 446,034375 MHz | |
| 7 | 446,040625 MHz | |
| 8 | 446,046875 MHz | |
| 9 | 446,053125 MHz | |
| 10 | 446,059375 MHz | |
| 11 | 446,065625 MHz | |
| 12 | 446,071875 MHz | |
| 13 | 446,078125 MHz | |
| 14 | 446,084375 MHz | |
| 15 | 446,090625 MHz | |
| 16 | 446,096875 MHz | |
| 17 | 446,103125 MHz[17] | |
| 18 | 446,109375 MHz | |
| 19 | 446,115625 MHz | dPMR ⇒ Kontakt (TG99 CC1)
dPMR ⇒ EmCOM (TG9112 CC1) |
| 20 | 446,121875 MHz | |
| 21 | 446,128125 MHz | |
| 22 | 446,134375 MHz | |
| 23 | 446,140625 MHz | |
| 24 | 446,146875 MHz | |
| 25 | 446,153125 MHz | |
| 26 | 446,159375 MHz | |
| 27 | 446,165625 MHz | |
| 28 | 446,171875 MHz | |
| 29 | 446,178125 MHz | |
| 30 | 446,184375 MHz | |
| 31 | 446,190625 MHz | |
| 32 | 446,196875 MHz |
PMR 154
[edytuj | edytuj kod]W Polsce obowiązuje tzw. uproszczona rejestracja na te częstotliwości. Dozwolone 1 W w FM.
| Kanał | Częstotliwość (MHz) |
|---|---|
| 1 | 154,600 |
| 2 | 154,800 |
| 3 | 154,825 |
| 4 | 154,850 |
Zgodnie z art. 138 ustawy z dnia 12 lipca 2024 r. – Prawo komunikacji elektronicznej (Dz.U. z 2024 r. poz. 1221), używanie urządzeń radiowych wymaga posiadania pozwolenia radiowego.
Wobec powyższego używanie urządzeń PMR pracujących na kanałach radiowych w paśmie 154 MHz tj. na kanałach o częstotliwościach 154,6000 MHz, 154,8000 MHz, 154,8250 MHz lub 154,8500 MHz, które zostały przeznaczone dla urządzeń radiotelefonicznych małej mocy pracujących z odstępem sąsiedniokanałowym 12,5 kHz lub 25,0 kHz (radiotelefony noszone o mocy do 1 W), może nastąpić wyłącznie po uzyskaniu pozwolenia radiowego.
Pozwolenie radiowe wraz z prawem do wykorzystania częstotliwości, może uzyskać jedynie podmiot prowadzący działalność gospodarczą.
Aby uzyskać pozwolenie radiowe należy złożyć wniosek (druk RRL) o wydanie pozwolenia radiowego. Wniosek o wydanie pozwolenia radiowego oraz wszystkie niezbędne w tej sprawie informacje są dostępne na stronie internetowej UKE. Do wniosku o wydanie pozwolenia radiowego należy załączyć dowód wniesienia opłaty skarbowej za wydane pozwolenie, której obowiązek stosowanie do art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (̣Dz.U. z 2023 r. poz. 2111), powstaje z chwilą złożenia wniosku o dokonanie czynności urzędowej (w tym wydanie pozwolenia radiowego).
Wysokość opłaty skarbowej wynosi:
- 1939 zł – od pozwoleń radiowych wydawanych w związku z wykonywaniem działalności polegającej na świadczeniu usług telekomunikacyjnych, dostarczaniu sieci telekomunikacyjnych lub udogodnień towarzyszących (załącznik do ustawy – część III, poz. 32),
- 82 zł – od pozostałych pozwoleń radiowych (załącznik do ustawy – część III, poz. 44),
- 17 zł – od złożonego dokumentu pełnomocnictwa lub prokury oraz jego odpisu, wypisu lub kopii – do każdego stosunku pełnomocnictwa prokury (z wyjątkami zawartymi w załączniku).
Wniosek o wydanie pozwolenia radiowego należy złożyć we właściwej miejscowo delegaturze Urzędu Komunikacji Elektronicznej, których adresy znajdują się na stronie internetowej pod adresem www.uke.gov.pl.
Podmiot, który uzyskał prawo do wykorzystania częstotliwości w pozwoleniu radiowym zobowiązany jest do uiszczenia opłaty zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 6 grudnia 2013 r., w sprawie rocznych opłat za prawo do dysponowania częstotliwością (Dz.U. z 2013 r. poz. 1586, z późn. zm.).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Co to jest PMR446?. 446MHz. [dostęp 2023-09-19].
- ↑ Jan Wantuch: Urząd Komunikacji Elektronicznej Delegatura w Krakowie. pobudka.org, 2020-03-16. [dostęp 2023-08-27].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 3 lipca 2007 r. [online], 3 lipca 2007.
- ↑ Ciemna strona mocy. [dostęp 2024-01-17].
- ↑ Górski Turystyczny Kanał Informacyjny. [dostęp 2023-03-22].
- ↑ https://cept.org/files/4940/TCAM%20Subclasses%20(17)08%20rev%202%20-%20RED%20Subclasses%20of%20Class%201%20Valid%20as%20of%201%20January%202018.pdf
- ↑ a b c d e f g h i Unia Europejska, CEPT ECC Decision (15)05 (PMR-446) [online], Electronic Communications Committee, 3 lipca 2015.
- ↑ https://www.etsi.org/deliver/etsi_en/303400_303499/303405/01.01.00_20/en_303405v010100a.pdf
- ↑ Wideband. [dostęp 2024-01-17].
- ↑ Midland Europe. [dostęp 2024-01-17].
- ↑ a b c d e f g liczba po znaku / - oznacza numer kodu z tabeli CTCSS
- ↑ a b c Delboy's Radio Blog: PMR446 [online], Delboy's Radio Blog [dostęp 2024-06-02].
- ↑ a b Test łączności awaryjnej [online], Planawaryjny.com [dostęp 2024-06-19] (pol.).
- ↑ a b c d e f g DL3FTZ, PMR-446 Funkfrequenzen & Modulationsarten [online] [dostęp 2024-05-30] (niem.).
- ↑ PMR446 Mobilfunkgeräte - die neue Art der PMR Kommunikation über kurze Reichweiten - funkberatung.de [online], www.funkberatung.de [dostęp 2019-10-22].
- ↑ a b c d e f g h Komisja Europejska, DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE) 2017/1483 z dnia 8 sierpnia 2017 r. zmieniająca decyzję 2006/771/WE w sprawie harmonizacji widma radiowego na potrzeby urządzeń bliskiego zasięgu i uchylająca decyzję 2006/804/WE (notyfikowana jako dokument nr C(2017) 5464), 18 sierpnia 2017.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 3 lipca 2007 r. w sprawie urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, które mogą być używane bez pozwolenia radiowego (Dz.U. z 2007 r. nr 138, poz. 972, z późn. zm.) zastąpione przez rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 12 grudnia 2014 r. w sprawie urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, które mogą być używane bez pozwolenia radiowego (Dz.U. z 2017 r. poz. 96).