Pałac w Jegławkach
 nr rej. A-1500 z 5 grudnia 1983 (park pałacowy)
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny |
neogotyk angielski i styl włoski |
| Kondygnacje |
1- 3 + 2 piwnic |
| Ukończenie budowy |
1848 |
| Pierwszy właściciel |
rodzina Siegfried |
Położenie na mapie gminy Srokowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego  | |
 54°14′19,46″N 21°26′27,85″E/54,238739 21,441069
| |
Pałac w Jegławkach (Pałac rodziny Siegfried) – pałac wraz z zespołem parkowym i zabudowaniami gospodarczymi znajdujący się we wsi Jegławki w gminie Srokowo w powiecie kętrzyńskim w województwie warmińsko-mazurskim. Wybudowany w 1848 roku w stylu angielskiego neogotyku z elementami stylu włoskich willi podmiejskich villa suburbana, jako siedziba rodziny Siegfriedów.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Pałac położony jest we wsi Jegławki około 25 km na północ od Kętrzyna, 22 km na zachód od Węgorzewa i 13 km na południe od granicy z obwodem królewieckim. Znajduje się przy lokalnej drodze, niedaleko drogi wojewódzkiej nr 650 na odcinku Węgorzewo- Barciany.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwotnie we wsi znajdowało się grodzisko jednego z plemion pruskich, którego pozostałościami jest wciąż znajdujący się w przypałacowym parku 5 metrowej wysokości wał[1]. Samą wieś natomiast lokowano na prawie chełmińskim 3 października 1422 roku, a w tym czasie składało się na nią osiem majątków rycerskich oraz liczne dobra przedstawicieli tzw. drobnej szlachty[1].
Następnie w XV wieku Zakon Krzyżacki wybudował tu zamek, który nie sprawował jednak żadnej istotnej roli w administracji zakonu, lecz pełnił głównie funkcję dworu myśliwskiego[2]. Murowana budowla została zburzona podczas jednego z najazdów Tatarów w XVII wieku[3] i rozebrana prawdopodobnie w 1657[4].
W latach 1821 -1945 Jegławki oraz leżący nieopodal majątek Skandławki (niem. Skandlack) należały do rodziny Sigfriedów[1]. W 1848 roku w Jegławkach, ówczesnym pruskim Jäglack, wznieśli oni pałac z przeznaczeniem na swoją główną siedzibę rodową. Budowla, pochodzącego z pobliskich Barcian architekta, wzorowana była na późnogotyckich tudorskich pałacach z Anglii z wyraźnie zaczerpniętymi akcentami charakterystycznymi dla budownictwa ówczesnych włoskich willi podmiejskich, tzw. villa suburbana[4]. Ponadto przy budowie wykorzystano pozostałości po krzyżackiej siedzibie, na której miejscu wzniesiono obecny pałac, czego efektem są dwukondygnacyjne piwnice z charakterystycznymi dla krzyżackich budowli zdobieniami[1].
Majątek rodziny Siegfried, w XIX wieku, obejmował terytorium o łącznej powierzchni równej 550 ha (w początku XX wieku już 900 ha[1]), z czego 100 ha stanowiły lasy a 18 akrów rozległy park krajobrazowy[2]. Rodzinne folwarki i gospodarstwa zajmowały się głównie uprawą buraków cukrowych i ziemniaków, czemu sprzyjały tutejsze wydajne gleby. Ponadto na rodzinnych dobrach znajdowały się dwie szklarnie z warzywami, XIX- wieczny wiatrak[1], hodowlane stawy z karpiami, stajnia z 44 końmi oraz inne liczne bydło i drób[2].
Podczas I wojny światowej Jegławki, od końca sierpnia do początków września 1914 roku, były okupowane przez stacjonujące wojska rosyjskie[1]. Sam pałac natomiast podczas działań wojennych nie ucierpiał, a stanowił schronienie dla mieszkańców okolicznych wsi[1].
Po II wojnie światowej zarówno majątek jak i pałac przejął PGR, który pałacowe wnętrza przekształcił na przedszkole oraz mieszkania i biura pracowników gospodarstwa[4].
Od 2001 roku obiekt był własnością prywatną[5], lecz brak odpowiednich działań w celu jego adaptacji do innych celów oraz niezbędnych modernizacji i konserwacji zabytku, zaskutkował, na początku 2009 roku, jego odebraniem właścicielowi przez Agencję Nieruchomości Rolnych w Olsztynie[6]. Agencja aktualnie planuje, pod opieką konserwatora zabytków, przeprowadzenie remontu pałacu oraz, na podstawie archiwalnych zdjęć i dokumentów, odbudowę niektórych oryginalnych detali architektonicznych obiektu, jak np. drewniana weranda[6].
Również w 2009 polski reżyser Jan Jakub Kolski wybrał pałac w Jegławkach na główne miejsce do zdjęć dla swojej najnowszej produkcji pt. Wenecja, która powstała w oparciu o książkę Sezon w Wenecji autorstwa Włodzimierza Odojewskiego[6].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Zespół pałacowo- parkowy składa się z budynku pałacu, otaczającego go 16 ha parku oraz licznych zabudowań gospodarczych położonych na północ od pałacu.
Sam budynek pałacu Siegfriedów otoczony jest założeniem parkowym i usytuowany jest na niewielkim wzgórzu. Wzniesiona w 1848 roku budowla, założona na planie litery L, nawiązuje w większości do neogotyku angielskiego z licznymi elementami XIX wiecznego budownictwa włoskiego[3].
Obecny wygląd pałacu nieznacznie różni się od pierwotnego założenia, co jest prawdopodobnie skutkiem powojennych remontów budynku[3]. Zmieniono wtedy m.in. kolor elewacji, która w pierwotnej formie była całkowicie biała, zniszczono, bądź rozebrano ażurową werandę zdobiącą główne wejście (aktualnie trwają prace nad jej rekonstrukcją[6]) oraz oranżerię znajdującą się niegdyś przy południowej bocznej elewacji[3].
Bryła główna pałacu charakteryzuje się nieregularnym kształtem i kondygnacjami, które zależnie od części budynku, są jedno-, dwu- lub trójkondygnacyjne. Elementami charakterystycznym dla neogotyckiej budowli są natomiast dwie, czworoboczne, trójkondygnacyjne i zdobione krenelażami wieże, które wyższe niż korpus pałacu mieszczą niewielkie ostrołukowe okna[3]. W części wschodniej i południowej pałacu umieszczono dwa trójkondygnacyjne, zdobione i z niesymetrycznie rozstawionymi oknami ryzality. Jedynym zwartym elementem w całej budowli jest natomiast jej korpus centralny, który, od strony wschodniej- parku, mieści główne wejście do wnętrz. Całość fundamentów budynku, z kolei, osadzona jest na dwukondygnacyjnych piwnicach zdobionych krzyżowymi sklepieniami, które są pozostałościami po XV wiecznym zamku krzyżackim[1].
Wraz z budową pałacu założono także kilkuhektarowy park krajobrazowy, który rozciągał się do brzegów pobliskiego jeziora, a pałac otaczał licznymi alejkami. Dziś, ledwie już widoczna i zaniedbana kompozycja, w latach świetności zawierała wiele elementów tzw. małej architektury jak kanały, mostki, kładki, punkty widokowe czy altany[3].
Na północ od pałacu, ustawione w czworobok, znajdują się zabudowania gospodarczo- folwarczne, w większości pochodzące z końca XIX i początku XX wieku, które obsługiwały rodowe dobra Siegfriedów[1].
Wieś w Prusach Wschodnich[edytuj | edytuj kod]
Wieś w Prusach Wschodnich to tytuł przekładu niemieckiej książki Ein Dorf in Ostpreußen Arno Surminskeigo. Autor był przedwojennym mieszkańcem ówczesnego Jäglack, a po wojnie, podczas radzieckiej ofensywy, uciekł do zachodnich Niemiec[7]. Jako autor książek pisze głównie o Mazurach, rodzinnych Jegławkach oraz pokoleniu doświadczonym przez wojnę. W Wieś w... opisuje historię wsi, jej przedwojenne dzieje, ludzi, kulturę, rodowy pałac Siegfriedów oraz powojenne losy i zmienność historii[7]. Ponadto w książkę bardzo często wplata osobiste wątki i wspomnienia oraz liczne pamiątki czy fotografie opatrzone komentarzem[7]. Jak sam Surminski twierdzi publikacja jest jego osobistą rozprawą, opisem oraz po części kroniką wsi i ludzi ją zamieszkujących w ostatnim stuleciu[7].
Zabytek[edytuj | edytuj kod]
Park oraz zabudowania folwarczno-gospodarcze z Jegławek są wpisane do rejestru zabytków nieruchomych. Park pałacowy figuruje w spisie pod nr rej A-1500 z 5 grudnia 1983, natomiast zespół folwarczny składający się z 2 magazynów, 2 chlewów, stodoły, kurnika, 2 budynków gospodarczych, kuźni oraz drewnianego domu pod nr rej A-3416 z 9 listopada 1992[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Jegławki Dawna nazwa: Jäglack. [w:] Gmina Srokowo [on-line]. [dostęp 2009-09-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-21)]. (pol.).
- ↑ a b c Der Ort Jaglawka - Jäglack und das Schloss. [w:] Ostpreussen.net [on-line]. [dostęp 2009-09-11]. (niem.).
- ↑ a b c d e f Jegławki- pałac z powieści. [w:] Ciekawe-miejsca.net [on-line]. [dostęp 2009-09-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-19)]. (pol.).
- ↑ a b c Jegławki gm. Srokowo (d. Jäglack, Kr. Rastenburg). [w:] Muzeum w Kętrzynie- pałace i dwory [on-line]. [dostęp 2009-09-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-05-20)]. (pol.).
- ↑ Atrakcje w okolicy- pałac w Jegławkach. [w:] Informacja turystyczna w Mrągowie [on-line]. [dostęp 2009-09-11]. (pol.).
- ↑ a b c d Wojciech Grejciun: Filmowa Wenecja na Mazurach. [w:] Gazeta.pl Olsztyn [on-line]. [dostęp 2009-09-11]. (pol.).
- ↑ a b c d Ewa Szyszkowska - Papis: Wieś w Prusach Wschodnich-Jegławki. [w:] Gmina Kętrzyn- ciekawostki [on-line]. [dostęp 2009-09-28]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 83 [dostęp 2015-09-30].