50°26′27″N 17°46′05″E/50,440833 17,768056Pałac w Mosznej
 nr rej. 681/63 z 24.06.1963; 1623/66 z 21.09.1966
| |
 Wschodnie skrzydło pałacu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Zamkowa 1 |
| Ukończenie budowy |
XVIII wiek |
Położenie na mapie gminy Strzeleczki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego  | |
| 50°26′27″N 17°46′05″E/50,440833 17,768056
| |
| Strona internetowa | |
Pałac w Mosznej (niem. Schloss Moschen) – zabytkowa rezydencja położona we wsi Moszna, w województwie opolskim, pomiędzy miastami Prudnik i Krapkowice. W latach 1866–1945 pałac był rezydencją śląskiego rodu Tiele-Wincklerów, potentatów przemysłowych. W latach 1996–2013 Centrum Terapii Nerwic[1]. Pałac jest częściowo udostępniony do zwiedzania[2]. Jest jednym z najbardziej znanych obiektów zabytkowych na ziemi opolskiej.
W kaplicy odbywają się koncerty muzyki kameralnej, a w galerii wystawy dzieł sztuki[potrzebny przypis]. W obiekcie odbywa się doroczne Święto kwitnącej azalii[3] – w maju i czerwcu jest tu popularyzowana muzyka kompozytorów polskich i niemieckich, w czasie święta galeria prezentuje wystawy plastyczne, odbywają się tu również plenery malarskie[4].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Pałac posiada 365 pomieszczeń i 99 wież i wieżyczek[5]. Powierzchnia wynosi 8 tys. m², a kubatura – 65 tys. m³[6].
Obiekt otacza ponad dwustuhektarowy park[6], który jest częścią parku krajobrazowego z cennym drzewostanem (m.in. trzystuletnie okazy dębów)[7][8] i rzadkimi skupiskami rododendronów[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Badania archeologiczne wykazały istnienie w miejscu obecnego pałacu śladów średniowiecznej, drewnianej budowli[9]. W ogrodzie pałacowym odkryto na początku XX wieku fragmenty piwnic, które H. Barthel w 1929 roku utożsamił, raczej bezzasadnie, z zamkiem templariuszy, miał on łączyć się podziemiami z zamkiem w Chrzelicach.
Brak informacji o istnieniu pałacu przed 1845. Na podstawie analizy przypałacowego parku uznano, że już w XVIII istniało tu założenie pałacowo-ogrodowe, choć sam budynek mógł być wówczas skromnym dworem. Barokowy pałac w Mosznej był po raz pierwszy wzmiankowany w pracy Johanna Georga Knie z 1845[10]. W tym czasie właścicielami Mosznej była rodzina Seherr-Thoss. W 1853 majątek kupił Heinrich von Erdmansdorf, a w 1866 przemysłowiec Hubert von Tiele-Winckler[11]. Moszna stała się główną rezydencją rodziny Tiele-Wincklerów. Po śmierci Huberta, majątek w Mosznej odziedziczył jego najstarszy syn – Franz Hubert, starosta powiatu prudnickiego[9]. Na mapie okolic Prudnika z drugiej połowy XIX wieku zaznaczony jest budynek na planie prostokąta z silnie wysuniętymi ryzalitami środkowymi, usytuowany prostopadle do osi parkowej[12].
W nocy z 2 na 3 czerwca 1896 z nieokreślonych przyczyn w Mosznej wybuchł pożar. Barokowy pałac wówczas częściowo spłonął. Franz Hubert przystąpił do odbudowy pałacu. Budowa obecnego obiektu zrealizowana została w dwóch fazach. Pierwsza, przypadająca na lata 1896–1900, obejmowała odbudowę spalonej części środkowej oraz dobudowę masywu skrzydła wschodniego[13] w stylu neogotyckim[14]. Faza druga, czyli lata 1913–1914, to dobudowa skrzydła zachodniego[15] w stylu neorenesansowym[14].
Początkowo członkowie rodu Tiele-Wincklerów mieli być chowani w krypcie pod pałacową kaplicą. Z uwagi na to, że panowała tam zbyt duża wilgoć, podjęto decyzję o przeniesieniu miejsca rodowych pochówków na mieszczący się w pałacowym parku cmentarz. Jest on udostępniony zwiedzającym[16]. W 1904, 1911 oraz 1912 roku gościem podczas polowań urządzanych przez Franza Huberta von Tiele-Wienckler był cesarz Wilhelm II[5].
Podczas II wojny światowej dostosowano niektóre pomieszczania pałacu dla potrzeb filii lazaretu w Prudniku[15][17]. Pałac nie ucierpiał w wyniku działań wojennych[18]. W 1945 w pałacu kwaterowały oddziały armii radzieckiej. W tym okresie dewastacji uległa większa część wyposażenia pałacowego[6] oraz wywieziono większość przechowywanych tam dzieł sztuki, głównie obrazów i rzeźb[19]
Po wojnie umieszczano w pałacu na krótko różne instytucje, dopiero w 1972 roku stał się siedzibą sanatorium, a od 1996 roku Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Centrum Terapii Nerwic. W 1948 roku na części gruntów dawnego majątku powstała Państwowa Stadnina Koni[6]. Od 2013 funkcjonuje jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która została utworzona na mocy uchwały Sejmiku Województwa Opolskiego z 25 czerwca 2013[20]. Od 2013 w pałacu funkcjonuje hotel i restauracja[5]. Szpital został przeniesiony do budynku nieopodal[21]. W ferie zimowe oraz wakacje letnie w pałacu odbywają się tematyczne kolonie letnie dla dzieci i młodzieży[22].
Odniesienie w kulturze[edytuj | edytuj kod]
W 1978 roku kręcono tu film „Test pilota Pirxa"[23], a w 1985 roku „Lubię nietoperze"[24].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
23 maja 2022 Narodowy Bank Polski wyemitował w nakładzie do 1 mln sztuk monetę okolicznościową o nominale 5 złotych z serii „Odkryj Polskę” – Zamek w Mosznej[25].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Pałac na starej pocztówce
Pałac w Mosznej z lotu ptaka
Pałac w Mosznej
Wschodnie skrzydło i oranżeria zbudowane na przełomie XIX i XX wieku w stylu neogotyckim
Elewacja ogrodowa
Środkowe skrzydło w stylu neobarokowym
Zachodnie skrzydło zabudowane w latach 1912-1914 w stylu neorenesansowym
Wieża pałacu
Widok parku od strony pałacowego tarasu
Miniatura pałacu w Parku Miniatur Zabytków w Kowarach
aB.Maliszewska.jpg)
.jpg)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Centrum Terapii Nerwic – Moszna. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-30)]. (pol.).
- ↑ Radosław Dimitrow, Zamek w Mosznej świeci pustkami, „nto.pl”, 23 lipca 2013 [dostęp 2017-05-01] (pol.).
- ↑ Muzyczne Święto Kwitnących Azalii 1-30 maja 2015 - Zamek Moszna, www.moszna-zamek.pl [dostęp 2017-05-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-16] (pol.).
- ↑ Wojciech Giermaziak, Zamek w Mosznej jako dawne Centrum Terapii Nerwic, „Forum Bibliotek Medycznych”, R.10, nr 1, 2017, s.546.
- ↑ a b c d Historia – Zamek Moszna, www.moszna-zamek.pl [dostęp 2017-04-30] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-19] (pol.).
- ↑ a b c d l, Zamek Moszna - Historia zamku, www.zamek-moszna.info.pl [dostęp 2017-05-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-15] (pol.).
- ↑ M. Czekalski, Zabytkowy park w Mosznej, „Rocznik Dendrologiczny”, vol.38, 1989, s.108.
- ↑ Jak z bajki, „Spotkania z zabytkami : informator popularnonaukowy”, R.19 (nr 7), 1995, s.20.
- ↑ a b Cichoń-Bitka 1987 ↓, s. 148.
- ↑ Cichoń-Bitka 1987 ↓, s. 149.
- ↑ Cichoń-Bitka 1987 ↓, s. 147.
- ↑ Cichoń-Bitka 1987 ↓, s. 150.
- ↑ Cichoń-Bitka 1987 ↓, s. 152.
- ↑ a b Zamek w Mosznej – zwiedzanie, historia, „Onet Podróże”, 21 września 2015 [dostęp 2017-05-01] (pol.).
- ↑ a b Cichoń-Bitka 1987 ↓, s. 153.
- ↑ Anna Majdecka-Strzeżek, Ogrody wiecznej pamięci w krajobrazie kulturowym, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” (z.3), 2016, s. 33.
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 221.
- ↑ Gunter Grundmann, Pałac w Mosznej i hrabiowska rodzina von Tiele-Wincklerów, „Zeszyty Edukacji Kulturalnej”, nr 40, 2003, s. 97.
- ↑ Tomasz Hankiewicz, Pałace i dwory, cz.2, seria: Nasza Polska, Warszawa: De Agostini Polska, [cop. 2011], s. 15.
- ↑ Moszna Zamek Sp. z o.o. z siedzibą w Mosznej w BIP województwa opolskiego.
- ↑ Centrum Terapii Nerwic w Mosznej. [dostęp 2018-04-03].
- ↑ Kolonie tematyczne dla dzieci w Pałacu Moszna, quatromondis.pl.
- ↑ Zamek w Mosznej i Prószkowie - relacja z wycieczki
- ↑ Halina Krüsch Czopowik, Bajkowy zamek w Mosznej, 2012-03-01
- ↑ Andrzej Dereń, Zamek Moszna – 5 złotych, Teraz Prudnik!, 2 czerwca 2022 [dostęp 2022-09-28] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zaczarowany zamek w Mosznej
- Oficjalna strona Zamku w Mosznej. moszna-zamek.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-17)].
- Kolonie tematyczne dla dzieci w Zamku Moszna
