Państwowa Komisja do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15

Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15

Biurowiec Spektrum Tower, siedziba komisji (2019)
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Data założenia	2019
Dziedzina	Wyjaśnianie przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15
Przewodnicząca	Karolina Bućko
Adres	ul. Twarda 18 00-105 Warszawa
brak współrzędnych
Strona internetowa

Państwowa Komisja do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15 – organ państwowy zwany potocznie państwową komisją do spraw pedofilii, ustanowiony w Polsce na mocy ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15. Jej pierwszego członka powołano 15 maja 2020. Pełny skład zaprzysiężono 24 lipca 2020.

Ustawa

Ustawa o Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15 weszła w życie 29 września 2019. Zadaniem komisji jest m.in.:

• wydawanie postanowień o wpisie do Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym,
• zawiadamianie odpowiednich organów o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15 (nazwanego w ustawie „przestępstwem pedofilii”),
• powiadamianie o przypadkach niezawiadomienia właściwego organu o podejrzeniu „przestępstwa pedofilii”,
• identyfikowanie zaniedbań i zaniechań w wyjaśnianiu przypadków nadużyć seksualnych,
• prowadzenie działalności prewencyjnej i edukacyjnej.

Ma ona zająć się zdarzeniami w różnych podmiotach, państwowych i prywatnych, w tym nadużyciami w Kościele katolickim.

Ustawa zobowiązuje komisję sporządzania co rok jawnego raportu z działalności zawierającego „wnioski i rekomendacje dla organów państwa, organizacji i podmiotów w zakresie zapobiegania nadużyciom seksualnym i ich zwalczania, a także podejmowania działań umożliwiających pociągnięcie do odpowiedzialności sprawców tych nadużyć” (art. 4 ust. 2 pkt 1). Pierwszy raport miał się ukazać do września 2020, lecz nowelizacja ustawy dokonana ustawą z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 przesunęła ten termin o wiele miesięcy (określa to przepis w brzmieniu: „Art. 51. Pierwszy raport Komisja opracowuje i udostępnia w terminie roku od dnia powołania jej członków.”).

W skład Komisji wchodzi 7 osób. Trzech członków komisji powołuje Sejm, jednego Senat, po jednym: prezydent, premier i rzecznik praw dziecka. Na mocy nowelizacji ustawy z maja 2020 obniżono wymagania względem kandydatów, umożliwiając zasiadanie w niej osobom bez wyższego wykształcenia.

Komisja jest organem kadencyjnym i czas urzędowania jej składu wynosi 7 lat. Obsługę merytoryczną, administracyjną i biurową zapewniają pracownicy Urzędu Państwowej Komisji ds. wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15.

Skład komisji

Zmiany w składzie komisji

Do maja 2020 nie obsadzono żadnego miejsca w komisji. Pierwszym członkiem Komisji został 15 maja 2020 Błażej Kmieciak powołany na to stanowisko przez Rzecznika Praw Dziecka Mikołaja Pawlaka. Nominację tę ogłoszono 18 maja 2020 po emisji filmu Zabawa w chowanego przedstawiającego m.in. zaniedbania władz państwowych w sprawie walki z pedofilią.

21 maja 2020 ogłoszono, że prezydent RP Andrzej Duda powołał w skład komisji Justynę Kotowską, psycholożkę z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Kolejnymi członkami zostali:

• Elżbieta Malicka (z rekomendacji prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego) – nauczycielka i wychowawczyni, odznaczona Orderem Odrodzenia Polski i Medalem Zasłużony Kulturze „Gloria Artis”;
• Agnieszka Rękas (wybrana przez Senat) – sędzia w stanie spoczynku, dawniej orzekała w sprawach karnych;
• Hanna Elżanowska (wybrana przez Sejm) – biegła sądowa w zakresie diagnostyki psychologicznej dzieci i młodzieży, pracowała też jako specjalistka w dziedzinie seksuologii;
• Barbara Chrobak (wybrana przez Sejm) – biegła sądowa w zakresie badania dokumentów i analizy kryminologicznej pisma, założycielka Fundacji Dobro Dziecka Cel Najwyższy;
• Andrzej Nowarski (wybrany przez Sejm) – radca prawny, mający także doświadczenie zawodowe na stanowisku Pełnomocnika Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego do spraw uprawnień artysty zawodowego.

Po powołaniu siedmiu członków rozpoczęły się prace związane z powołaniem i organizacją Urzędu Państwowej Komisji ds. wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat piętnastu. Przewodniczącym Komisji został Błażej Kmieciak, który 27 kwietnia 2023 złożył rezygnację z pełnionej funkcji ze skutkiem od 14 kwietnia 2023. Pozostał on członkiem komisji i jej rzecznikiem. Od tego momentu komisja nie posiadała przewodniczącego, a jej pracami kierowała Justyna Kotowska pełniąca funkcję zastępcy przewodniczącego.

31 maja 2023 z zasiadania w komisji zrezygnował Andrzej Nowarski a 31 sierpnia 2023 Elżbieta Malicka.

28 listopada 2023 Sejm Rzeczypospolitej Polskiej X kadencji powołał Karolinę Bućko na członkinię komisji, 7 grudnia wybrał ją na stanowisko przewodniczącej.

6 lipca 2024 Sejm odwołał Barbarę Chrobak oraz Hannę Elżanowską z funkcji członka komisji.

Aktualny skład komisji

Stan na 26 lipca 2024

• Karolina Bućko (przewodnicząca)
• Justyna Kotowska (zastępca przewodniczącego)
• Joanna Napierała (zastępca przewodniczącego)
• Błażej Kmieciak
• Agnieszka Rękas

Działalność

Komisja rozpoczęła pracę w listopadzie 2020. Zgłoszenia o nadużyciach wpłynęły już w pierwszych dniach pracy Komisji, jedną z nich, dotyczącą tuszowania przestępstw seksualnych przez jednego z księży diecezji tarnowskiej, przekazał ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski.

W grudniu 2020 komisja postanowiła skierować dwadzieścia wniosków do prokuratury w przypadkach dotyczących molestowania osób poniżej 15 rok życia przez osoby bliskie (kazirodztwo) lub – w mniejszej części tych zawiadomień – przez księży.