Państwowy Instytut Geologiczny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Państwowy Instytut Geologiczny
Godło
Ilustracja
Przedwojenny gmach Instytutu zaprojektowany przez Mariana Lalewicza
Data założenia

7 maja 1919

Typ

państwowy instytut badawczy

Państwo

 Polska

Adres

ul. Rakowiecka 4
00-975 Warszawa

Dyrektor

Mateusz Damrat

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Państwowy Instytut Geologiczny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Państwowy Instytut Geologiczny”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Państwowy Instytut Geologiczny”
Ziemia52°12′34,4″N 21°00′46,5″E/52,209556 21,012917
Strona internetowa

Państwowy Instytut Geologiczny, obecnie Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB), wcześniej Instytut Geologiczny – państwowa jednostka badawczo-rozwojowa z centralną siedzibą w Warszawie, mająca za zadanie prowadzenie wszechstronnych badawczych prac geologicznych w Polsce, zwłaszcza pod kątem zastosowania wyników w gospodarce oraz realizacji map geologicznych.

Od czasu powstania w 1919 r. pełni funkcje Państwowej Służby Geologicznej i Państwowej Służby Hydrogeologicznej. Posiada profil badawczy zbliżony do amerykańskiej United States Geological Survey.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wejście do budynku Instytutu według projektu Marka Leykama
Granitowy głaz narzutowy przed wejściem do Instytutu

Pierwsze koncepcje powołania polskiego instytutu czy zakładu geologicznego wysunęli Władysław Szajnocha i Józef Morozewicz na początku XX w. w Galicji. Do powstania Państwowego Instytutu Geologicznego przyczyniły się także starania wielu osób, działających we wszystkich trzech zaborach; byli to Ludomir Sawicki, Czesław Kuźniar, Stanisław Małkowski i Stanisław Kontkiewicz, ostatni kierownik Pracowni Geologicznej w Muzeum Przemysłu i Handlu.

Utworzony 7 maja 1919 działa do dziś. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 lutego 1921 został zatwierdzony Statut Państwowego Instytutu Geologicznego[1]. Na jego czele stanął prof. Józef Morozewicz[1], absolwent Wydz. Przyrodniczego Cesarskiego Instytutu w Warszawie, badacz minerałów na Wołyniu a następnie Tatr oraz petrograficznych skał magmowych, którym kierował do 31 I 1937 roku[2].

Pierwsza siedziba Instytutu mieściła się w Pałacu Staszica[3]. Później wzniesiono własny budynek na Mokotowie zaprojektowany przez Mariana Lalewicza[4]. Budowa trwała od roku 1925 do roku 1930, niektóre fragmenty ukończono w roku 1936. Projekt utrzymany był w stylu klasycyzmu XIX w. z elementami nawiązującymi do architektury polskiej epoki renesansu.

Instytut nie działał w okresie okupacji niemieckiej (1939–1945). W 1952 powstał Instytut Geologiczny w ramach Centralnego Urzędu Geologicznego[5]. Istotną rolę w powojennej historii Instytutu odegrała Stacja Geologiczna w Czeladzi działająca w latach 1946-1961, potem przekształcona w Oddział Górnośląski PIG[6].

W latach 1949–1955 obok gmachu zaprojektowanego przez Mariana Lalewicza wzniesiono nowy budynek według projektu Marka Leykama[7].

Działalność[edytuj | edytuj kod]

Oprócz badań naukowych, prowadzi też prace popularyzatorskie, muzealne i wydawnicze. Jest wydawcą szeregu czasopism geologicznych, w tym czołowych pism międzynarodowych (tzw. filadelfijskich) Geological Quarterly i Geologia Carpathica (we współpracy z instytucjami słowackimi). Redaguje też największe krajowe pismo geologiczne Przegląd Geologiczny, którego wydawcą jest Minister Środowiska. Utrzymuje także jedno z większych w Polsce muzeów geologicznych, znajdujące się w Warszawie przy ul. Rakowieckiej 4.

Posiada oddziały regionalne w Krakowie, Sosnowcu, Kielcach, Wrocławiu, Szczecinie i Gdańsku oraz Samodzielne Pracownie w Lublinie i Poznaniu.

Jednym z głównych zadań PIG-u jest wykonywanie map geologicznych. Do najważniejszych edycji map wykonywanych przez PIG zalicza się Szczegółową Mapę Geologiczną Sudetów w skali 1 : 25 000, Szczegółową Mapę Geologiczną Polski w skali 1 : 50 000, Mapę Geologiczną Polski w skali 1 : 200 000, Mapę Hydrogeologiczną Polski w skali 1 : 50 000 oraz 1 : 200 000, a także Mapę Geologiczno-Gospodarczą Polski (Mapa Geośrodowiskowa Polski) w skali 1 : 50 000.

Drugim poważnym zadaniem jest gromadzenie wszelkich dokumentacji i opracowań geologicznych z obszaru całego kraju w Centralnym Archiwum Geologicznym (obecnie Narodowe Archiwum Geologiczne), którego filie znajdują się w każdym z oddziałów regionalnych.

Kolejnym jest coroczne sporządzanie bilansu zasobów kopalin.

Pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. M.P. z 1921 r. nr 65, poz. 107
  2. Dzięki Jego staraniu ukazało się w latach 1906-1921 polskie tłumaczenie trzytomowej monografii "Dzieje Ziemi" Melchiora Neumayera
  3. Jerzy Kasprzycki: Warszawa sprzed lat. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1989, s. 146. ISBN 83-7005-201-0.
  4. Marek Graniczny, Halina Urban: Z dziejów budowy gmachów Państwowego Instytutu Geologicznego (1919–1936). pgi.gov.pl. [dostęp 2017-11-23].
  5. M.P. z 1952 r. nr 65, poz. 995, podległy pod Centralny Urząd Geologii
  6. "Na Saturnie". Jednodniówka...
  7. Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1945–1965. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2003, s. 117. ISBN 83-908950-6-4.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Wołkowicz S., Peryt T.M., Państwowy Instytut Geologiczny - sto lat w służbie Niepodległej; [w:] "Przegląd Geologiczny", vol. 67, nr 7, Warszawa 2019.
  • Bohdanowicz Karol, Państwowy Instytut Geologiczny w latach 1939-1946; [w:] "Biuletyn nr 25 Państwowej Słuzby Geologicznej Państwowego Instytutu Geologicznego", Warszawa 1946.
  • Zdanowski Albin, Oddział Górnośląski PIG-PIB jako przykład oddziału regionalnego; [w:] "Przegląd Górniczy", 2019.
  • "Na Saturnie". Jednodniówka Muzeum Saturn, Czeladź 11 września 2021 (poświęcona 100 latom Państw. Instytutu Geologicznego i dziejom Oddziału Górnośląskiego PIG-PIB).
  • Jureczka Janusz, Oddział Górnośląski PIG. 90 lat służby geologicznej
  • G. Niemczynow, J. Burchart: Mały słownik geologiczny, Warszawa 1966, Wiedza Powszechna.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]