Padół (Kijów)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Padół (dzielnica Kijowa))
Układ urbanistyczny Padołu dzielnicy Kijowa
Ilustracja
Padół (Podil) na planie dzielnic Kijowa
Państwo

 Ukraina

Miejscowość

Kijów

Styl architektoniczny

barok, socrealizm, postmodernizm

Rozpoczęcie budowy

1494

Ważniejsze przebudowy

1921

Zniszczono

1811

Pierwszy właściciel

Gedymin

Kolejni właściciele

gmina

Położenie na mapie Kijowa
Mapa konturowa Kijowa, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Układ urbanistyczny Padołu dzielnicy Kijowa”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, u góry znajduje się punkt z opisem „Układ urbanistyczny Padołu dzielnicy Kijowa”
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego
Mapa konturowa Kijowa i obwodu kijowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Układ urbanistyczny Padołu dzielnicy Kijowa”
Ziemia50°27′N 30°30′E/50,450000 30,500000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Padół – dzielnica Kijowa, po lewej stronie wzgórze Zamkowe tzw. Kisielówka (1890)
Padół – dzielnica Kijowa

Padół[1][2] (także: Podole, Podolie, Podoł[3], ukr. Поділ) – zabytkowa i administracyjna dzielnica Kijowa; najstarsze podgrodzie i główny ośrodek miejski Kijowa w dobie I Rzeczypospolitej[4].

Była to dawna rzemieślniczo-targowa dzielnica najstarszego Kijowa, ośrodek handlu i przemysłu, położony nad Dnieprem, między Miastem Górnym a Padołem znajduje się główna arteria Kijowa – Chreszczatyk. Do dziś na terenie dzielnicy zachowało się wiele zabytków architektury i pamiątek.

Obecnie na jej terenie znajduje się około 50 przedsiębiorstw.

Podział dzielnicy[edytuj | edytuj kod]

Historyczne niwy w obrębie dzielnicy Padół: Biskupie (Біскупщина), Hawana (Гавань), Płoskie (Плоське), Turiec (Турець), Czarne Błoto (Чорна Грязь), niektóre z tych nazw przetrwały w języku potocznym po dziś dzień.

  • Biskupie – historyczna niwa w obrębie dzielnicy Padół, między wzgórzem Zamkowym, Wałem Dolnym a Szczekawicą. Nazwa Biskupie pojawiła się po raz pierwszy w roku 1604 na określenie kwartału ziemi wydzierżawionej przez Zygmunta III Wazę biskupowi Józefowi Wereszczyńskiemu z przeznaczeniem na rozbudowę klasztoru Dominikanów. W roku 1660 po wypędzeniu zakonników nazwa ta zanika. Do Biskupszczyzny przylega Targ Żytni oraz Monaster św. Flora. Zabudowa tej części dzielnicy została zniszczona w pożarze w 1811.

Ulice[edytuj | edytuj kod]

Główne ulice przebiegające przez dzielnicę to: Sahajdacznego, Konstantynowska, Nabrzeżna-Chreszczatyk, Górny i Dolny Wał.

W 2011 planowano przeprowadzenie rekonstrukcji placu Kontraktowego i ulicy Sahajdacznego w dzielnicy Padół[5].

Kusza, historyczny herb Padołu

Historia[edytuj | edytuj kod]

Padół, czyli Dolne Miasto, rozwinął się u stóp zamku kijowskiego po spaleniu grodu Jarosława przez Tatarów w 1240 r. Podole Tatarzy ominęli, nie niszcząc go. Na przełomie XIII i XIV wieku dzielnica Padół stała się nowym centrum życia miejskiego nad Dnieprem, dokąd przenieśli się wszyscy rzemieślnicy i kupcy ze „Starego Miasta”, gdzie zgodnie z tradycją silne były gminy: żydowska, ormiańska, polska i niemiecka, mieszkali również przybysze z Włoch i Węgier. W okresie tym zostały odbudowane również 4 stare cerkwie. Gmina kupiecka miała stały dochód, w tym prawo poboru podatku od sprzedawanego zboża. Wykopaliska dowiodły, że w IX-X w. istniała tu produkcja wyrobów żelaznych.

Padół leżący nad brzegiem rzeki, otoczony był fosą i wałem, tworzył jak gdyby osobne miasto. Sieciech wojewoda krakowski, na naradzie wojennej przypominał zebranym rycerzom, „że są pod Kijowem, ale nie w Kijowie” i przedstawiał swój plan zdobycia miasta. Osada zamieszkana była przez obcą etnicznie ludność. Nie ulega wątpliwości, że głównym zajęciem tych grup ludnościowych zamieszkujących Padół kijowski było rzemiosło i handel[6].

W 1363 r. książę litewski Olgierd Giedyminowic włączył Kijów do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Litwini wznieśli na górze Zamkowej pierwszy drewniany zamek w latach 1370–1380. W 1397 roku Kijów, a właściwie Padół, stał się siedzibą diecezji katolickiej. Od roku 1569 do 1659 miasto było stolicą województwa kijowskiego w składzie prowincji małopolskiej.

W roku 1647 Padół mógł liczyć od 5–6 tys. mieszkańców. W tym czasie kupcy greccy z Rumelii i Karamanii mieli tu główne składy handlowe i kierowali jarmarkami po wszystkich miastach „kozackich”.

Na przełomie XVIII/XIX w. miasto nie wyglądało nazbyt imponująco, skoro jeden z kronikarzy zanotował: „Nie ma tu domów murowanych, brak porządku w budowie miasta i ładu w architekturze. Ulice nie brukowane, pokryte piaskiem. Padole, ludniejsze od innych dzielnic, nie wygląda na miasto”[7][8].

Przedmieście, które od średniowiecza było przyczółkiem chrześcijaństwa łacińskiego, a także miejscem, gdzie funkcjonowały liczne cerkwie, stało się w latach dwudziestych XX wieku dzielnicą rządzą się własnymi prawami[9].

W okresie stalinizacji Ukrainy zniszczeniu uległo również wiele zabytków dawnego Padołu, w tym XII-wieczna cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej Pyrohoszczy na placu Kontraktowym[10]. II wojna światowa przyniosła kolejne straty.

Instytucje i organizacje[edytuj | edytuj kod]

W 1494 r. za panowania Jana Olbrachta Kijów wcześniej jako gród, otrzymuje prawa miejskie. Natomiast Padół do czasu spalenia zamku kijowskiego staje się miejscem posiedzeń rady gminy miejskiej[11]. Od tego też czasu na Padole odnotowuje się największe jarmarki kijowskie tzw. „kreszczeńskie” – trwające od 6 stycznia przez kolejne 20 dni, wywodzące się z przywileju Zygmunta I z roku 1516. Dzielnica pieczętowała się również własnym herbem Kusza, oprócz używanego przez właściwe miasto Kijów[12]. Zakładane są m.in. gildie skupiające cechy szewców, budowlanych i karczmarzy na Padole[13].

Kościół rzymskokatolicki[edytuj | edytuj kod]

Po 1387 roku do miasta wrócił zakon dominikanów, którzy rozpoczęli budowę katedry katolickiej na Padole. Na granicy dzielnicy Padół i Obołoni (Błonia) za bramą Szczekawicką[14] (tzw. kwartał gminy kupieckiej, przy bramie lackiej) znajdował się średniowieczny drewniany kościół i klasztor pw. Najświętszej Maryi Panny. Przy klasztorze tym mieściła się również szkoła założona przez św. Jacka dla łacińskich katolików[15],. W XVI w. bp kijowski Józef Wereszczyński wzniesie tu nową drewnianą katedrę w jurydyce zwanej Biskupie[16]. W tym czasie katedra kanoników nie miała żadnych, a Kijów sam ma budynki drewniane, otaczają go nie mury ale wały. W roku 1614 biskup Kazimirski wybudował murowaną rzymskokatolicką katedrę pw. św. Zofii, przy której misję prowadzili dominikanie przy klasztorze pw. św. Jacka.

Dom kontraktowy[edytuj | edytuj kod]

Od roku 1797 główne centrum działalności handlowej mieściło się w tej dzielnicy w Domu Kontraktowym[17]. W podolskim domu kontraktowym znajdowały się liczne stoiska polskich kupców z Kijowa, Warszawy i innych miast. Największym wzięciem z oferowanych towarów cieszyły się wyroby galanteryjne. Słynne „kontrakty” przeniesione do Kijowa z Dubna musiały przykuć uwagę także Balzaka. W ciągu 15-20 dni jarmarku kontraktowego w Kijowie, dokąd zjeżdżają się ze wszystkich stron Rosji – tyle ruchu, spraw, zabaw, że nie sposób. Od samego początku „kontrakty” związane są z jarmarkiem handlu zbożowego, od końca XIX w. cukrowego. Z biegiem czasu kontrakty kijowskie zlewają się z dawnym jarmarkiem[18]. Dom kontraktowy bywał także ośrodkiem życia towarzyskiego — odwiedzili go Adam Mickiewicz, Aleksander Puszkin, Honoriusz Balzac i Taras Szewczenko. Odbywały się tu przedstawienia teatralne i koncerty, występowali tutaj m.in. Franciszek Liszt i Henryk Wieniawski.

Pożar dzielnicy[edytuj | edytuj kod]

W 1811 roku wybuchł na Padole pożar, który strawił większą część tej dzielnicy[19]. Po pożarze zmieniono całą strukturę przestrzenną luźno powiązanych ze sobą oddzielnych części starego Kijowa poprzez połączenie ich ze sobą nowo wybudowaną arterią, drogą Chreszczatyk. W miejscu starej rzemieślniczej i kupieckiej dzielnicy powstał duży rosyjski dom handlowy „Gostinyj Dwor”, wybudowany w latach 1812–1828, a jego pobliżu stanął główny gmach otwartego w 1834 roku Uniwersytetu Świętego Włodzimierza[20].

Populacja[edytuj | edytuj kod]

Od początku XIX w. Padół był największym skupiskiem ludności Kijowa, w tym też okresie Kijów i Padół były już praktycznie synonimami.

wiek Stary Kijów
(szacunki) 		Padół
(szacunki)
IX w. 8 tys. 1 tys.
X w. 15 tys. 2 tys.
XI w. 25 tys. 3 tys.
XIII w. 10 tys. 3 tys.
XIV w. 6 tys. 3 tys.
XV w. 4 tys. 4 tys.
XVI w. 2 tys. 5 tys.
XVII w. 1 tys. 6 tys.
XVIII w. 1,5 tys. 8 tys.
Dane[21]

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Najważniejsze atrakcje turystyczne obejmują w szczególności: monaster florowski, Akademię Mohylańską, dom Iwana Mazepy, dom Piotra Wielkiego, fontannę Samsona, wzgórze Zamkowe (Kisielówka), ulicę Zjazd św. Andrzeja, port kijowski nad Dnieprem, kolejkę wąskotorową (funikuler), plac Pocztowy, plac Kontraktowy z odbudowaną cerkwią Zaśnięcia Matki Bożej[10], muzeum M. Bułhakowa oraz liczne galerie obrazów, miejsca spotkań artystów, literatów i twórców ludowych. Dzielnica jako centrum administracyjne została założona w roku 1921[22].

Cerkiew prawosławna pw. św. Piotra i Pawła, do 1724 rzymskokatolicka katedra pw. św. Zofii w Kijowie, przy ulicy Florowskiej na Podolu (po lewej stronie, stan z roku 1890), w tle Stare Miasto na Wzgórzu Zamkowym z widoczną cerkwią św. Andrzeja i Soborem pw. św. Zofii w dzielnicy Szewczeko, dawn. Sofijewka.

Mieszkańcy[edytuj | edytuj kod]

  • Bolesław Leśmian – mieszkał na Padole razem z rodzicami, w Kijowie ukończył prawo na Uniwersytecie Świętego Włodzimierza.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Polski egzonim przyjęty na 105. posiedzeniu KSNG.
  2. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Bronisław Chlebowski (red.), Filip Sulimierski (red.), Władysław Walewski (red.). T. 4. Warszawa: Władysław Walewski, 1883, s. 816.
  3. ↑ („Kijów, Nowogród Wielki) [...] nieobronne dzielnice rzemieślniczo-kupieckie położone w dolinach przy nadbrzeżu rzek, stąd określane jako padół. Tu w pobliżu przystani powstawały główne targi, obok mieściły się dwory kupieckie, pracownie rzemieślnicze, tutaj wznoszono często kościoły” [w:] Władysław Kowalenko. Słownik starożytności słowiańskich. str. 169
  4. ↑ Edmund Goldzamt: Architektura zespołów śródmiejskich i problemy dziedzictwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1956, s. 346.
  5. ↑ „The reconstruction project provides for reconstruction of roadsand sidewalks on the Kontraktova Square and Sagaidąchnoho Street, erection of a monument to Petro Mohyla, renovation of the Kontraktova building complex on Architect William Heste Avenue and the magistrate building on the square, and renovation of buildings and structures long Sagaidąchnoho Street.” [w:] Kyiv Will Carry Out the Reconstruction Projects in the Podil District.
  6. ↑ Studia wczesnośredniowieczne. t. 4, IHKM PAN. str 350
  7. ↑ Leszek Podhorodecki. Dzieje Kijowa. 1982
  8. ↑ „to był Padół, dzielnica portowa, jarmark wschodni, stragany, bałagany, chałwa, baloniki i hołota. G..no kontrakty.” [w:] Jerzy Zaruba. Z pamiętnika bywalca. 1968.
  9. ↑ „na Padole (przedmieście Kijowa, do którego żadna z licznych okupacji [...] nie ważyła się zajrzeć, aż kipi od dezerterów z białej i czerwonej armii, byłych machnowców i innych zabijaków” [w:] Bohdan Skaradziński. Polskie lata, 1919-1920. Sąd Boży. 1993 str. 71
  10. ↑ a b Церковь Успения Богородицы Пирогощей [online], mesta.kiev.ua [dostęp 2016-03-23].
  11. ↑ "Since 1494, the Municipality were to be found in Padol in the vicinity of the Bogojawlehski Monastery." [w:] Kiev voivodship during the reign of Sigismund III Vasa. Uniwersytet Warszawski. 2005
  12. ↑ „oprócz używanego przez właściwe miasto Kijów herbu z wizerunkiem Michała Archanioła dolna część miasta, znana pod nazwą Padół, posługiwała się przez długi czas herbem z wyobrażeniem kuszy.” [w:] Archeion. t. 76-77. Zakład Naukowo-Badawczy Archiwistyki (Poland) 1983. str. 138. (rys. tamże).
  13. ↑ Michael F. Hamm. Kiev: A Portrait, 1800-1917. 2003
  14. ↑ Podanie „o Kiju” jest bardzo stare i poparte nazwą Kijowa; „była też miejscowość Szczekawica i góra Chorewica, po dwóch jego braciach”. Świątynia jakoby przez Szczeka wystawiona, las Szczekotem; przez innych Szczekawicą; „Bielski twierdził, iż Szczek założył zamek w bliskości Kijowa”; „Mimo to przyjmuje się zwykle realność postaci Kija, odnosząc opisane wydarzenie do VI-VII w., imiona reszty rodzeństwa uważając za rezultat późniejszych zapożyczeń od istniejących do dziś nazw kijowskich wzgórz Szczekawicy i Choriwicy” [w:] Mały słownik kultury dawnych Słowian. 1988.
  15. ↑ Tadeusz M. Trajdos. Kościół Katolicki na ziemiach ruskich Korony i Litwy za panowania Władysława II Jagiełły, 1386-1434. 1983
  16. ↑ „W XVI w. bp kijowski Wereszczyński stwierdzał, że dopiero za jego czasów wzniesiono drewnianą katedrę w Kijowie, i to nie na Zamku (czyli Kisielówce), a na Padole w jurydyce zwanej Biskupie.” [w:] Tadeusz M. Trajdos. Kościół Katolicki na ziemiach ruskich Korony i Litwy. 1983
  17. ↑ W kolejnych wiekach zawieranie umów kredytowych w skali ponadregionalnej, dzielnicowej, umożliwiały zjazdy kontraktowe, przede wszystkim w Poznaniu, a następnie w Krakowie i w innych miastach wschodnich, miały one charakter instytucji kredytowych i swego rodzaju giełd ziemiańskich. Na Padole takie kontrakty odbywały się od 1797.
  18. ↑ „Zjazdy kontraktowe (trzytygodniowy jarmark, zwany Trzejkrólewieckim) odbywały się od drugiej połowy XVI w. Od 1586 w styczniu, w Poznaniu, Lwowie, Krakowie, Przemyślu, Łucku, Bełzie, Sandomierzu, u schyłku XVIII w. w Dubnie i potem w Kijowie.” [w:] Przegląd historyczny: t. 72, wyd. I
  19. ↑ "W czerwcu i lipcu roku 1811, były ogromne pożary „w rozmaitych miejscach w kraju. Niemirów był spalony do szczętu, Tulczyn w większej części, Berdyczów poniósł szkody na wiele milionów w towarach, w Kijowie cały Padoł ...” [w:] Heleniusz. Wspomnienia polskich czasów dawnych. 1894. op. cit. Kronika OO. Kapucynów
  20. ↑ Alexander Kratochvil. Ukraina ad portas: ist die Ukraine europäisch genug für die EU. 2006. str. 68
  21. ↑ "Estimated Averange Population of Kiew by Century. Source I. Pantiukow, 1877. by Michael F. Hamm. Kiev: A Portrait, 1800-1917. 2003
  22. ↑ Miasto Kijów składało się w latach dziewięćdziesiątych XIX stulecia z dzielnic: Dworcowej, Starego Kijowa (Zofijsko), Pieczersk, Padołu (lub Podola), Łukianówki, Bajkowej Góry, Protasowego Jaru
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Padół_(Kijów)&oldid=69864450”