Pająki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pająki
Araneae[1]
Clerck, 1757
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

szczękoczułkowce

Gromada

pajęczaki

Rząd

pająki

Pająki (Araneae) – najliczniejszy rząd pajęczaków, należy do niego 50 tys. opisanych gatunków[2]. Są to zwierzęta głównie lądowe, o rozmiarach od 0,5 mm do 12 cm ciała i do ok. 32 cm rozstawu odnóży.

Często samice są większe od samców.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Zwierzęta o dużej specjalizacji; ciało podzielone na dwie części: prosoma (głowotułów) i opistosoma (odwłok). Głowotułów i odwłok połączone są przekształconym segmentem odwłoka, tzw. stylikiem.

Głowotułów okryty grubym oskórkiem, pokrytym dodatkowo oskórkowymi włoskami, robiącymi czasem wrażenie sierści.

Odwłok miękki, pokryty cienkim oskórkiem; powstał ze zrośnięcia 12 segmentów, ale ślady pierwotnej segmentacji są widoczne tylko u niektórych gatunków. W tylnej części odwłoka kądziołki przędne.

Odnóża: na głowotułowiu 6 par odnóży, z czego 2 pary to odnóża gębowe a 4 pary to odnóża kroczne. Pierwsza para odnóży gębowych to szczękoczułki – masywne, dwuczłonowe, zakończone ruchomym pazurem, do którego uchodzi przewód gruczołu jadowego. Druga para to nogogłaszczki – są one podobne do odnóży lokomocyjnych, zakończone pazurkami.

Układ krwionośny otwarty

Układ oddechowy: płucotchawki lub tchawki

Układ nerwowy skoncentrowany, z dwuczęściowym mózgiem; narządy zmysłów dobrze rozwinięte; oczy proste; szczecinki węchowe; na głowotułowiu 4 lub 3 pary paciorkowatych oczu w układzie będącym cechą charakterystyczną rodziny.

Układ pokarmowy: końcowa część jelita przekształcona w żołądek ssący; obecność gruczołów trzustkowo-wątrobowych;

Układ wydalniczy: gruczoły biodrowe i cewki Malpighiego

Układ rozrodczy: gonady parzyste; czasem nieparzyste; zapłodnienie wewnętrzne;

Zachowanie: drapieżne, choć niektóre, jak np. Bagheera kiplingi[3], mogą uzupełniać (w różnym stopniu) dietę również pokarmem roślinnym, np. nektarem. Pobieranie pokarmu roślinnego zaobserwowano m.in. u motaczowatych, aksamitnikowatych, skakunowatych, ukośnikowatych, krzyżakowatych, omatnikowatych, darownikowatych, śpiesznikowatych, Eutichuridae i Trachelidae[4][5].

Biotop: Pająki to zwierzęta lądowe (choć niektóre potrafią pływać i nurkować). Oddychają płucotchawkami lub tchawkami (w zależności od gatunku).

Jad: Zdecydowana większość pająków produkuje jad (jednym z wyjątków są koliściakowate[6]), jednak jad tylko trzech procent z nich może być szkodliwy dla człowieka. Pająki posiadają dwa woreczkowate gruczoły jadowe, znajdujące się u podstawy ich szczękoczułek. U dużych pająków ciągną się one aż do rejonów głowy. Wyróżnia się dwa rodzaje jadu pajęczego – jad hemolityczny i jad neurotoksyczny. Jad neurotoksyczny atakuje układ nerwowy ofiary i jest obecny w większości jadów o działaniu śmiertelnym, natomiast jad hemolityczny powoduje uszkodzenie czerwonych krwinek, niszczy naczynia krwionośne[7].

Budowa pająka


Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się 2 podrzędy ze 128 rodzinami[8]:

Lista rodzin według Platnick N.I., 2019[9]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Araneae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. Currently valid spider genera and species (2021-01-10). [w:] World Spider Catalog [on-line]. [dostęp 2022-04-07]. (ang.).
  3. Susan Milius: Vegetarian Spider. Science News, 2008-08-30. [dostęp 2009-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  4. Martin Nyffeler, Eric J. Olson, William O.C. Symondson. Plant-eating by spiders. „Journal of Arachnology”. 44 (1), s. 15–27, 2016. DOI: 10.1636/P15-45.1. (ang.). 
  5. L. Nahas, M. O. Gonzaga, K. Del-Claro. Wandering and web spiders feeding on the nectar from extrafloral nectaries in neotropical savanna. „Journal of Zoology”, 2016. DOI: 10.1111/jzo.12400. (ang.). 
  6. J.-L. Weng, G. Barrantes, W.G. Eberhard. Feeding by Philoponella vicina (Araneae, Uloboridae) and how uloborid spiders lost their venom glands. „Canadian Journal of Zoology”. 84 (11), s. 1752–1762, 2006. DOI: 10.1139/Z06-149. (ang.). 
  7. Agata Dragan: Jadowite lekarstwa. Eduscience, 2013-08-01. [dostęp 2014-02-26].
  8. Family list. [w:] NMBE - World Spider Catalog [on-line]. [dostęp 2020-10-25].
  9. Norman I. Platnick, Families, [w:] The World Spider Catalog, Version 14.5 [online], American Museum of Natural History., DOI10.5531/db.iz.0001 [dostęp 2014-05-23] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]