Pan Balcer w Brazylii
 Strona tytułowa (wyd. 1910 rok) | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania | |
Pan Balcer w Brazylii – poemat epicki Marii Konopnickiej[1], opublikowany po raz pierwszy w 1910 roku[2]. Treścią utworu są dzieje polskiej emigracji ekonomicznej w Brazylii. Zbieranie informacji o środowisku polskich uchodźców, które miała zamiar opisać, zajęło poetce sześć lat[3].
Treść[edytuj | edytuj kod]
Poemat składa się z w sześciu pieśni. Ukazuje – z perspektywy jednego z bohaterów, prostego, ale zaradnego kowala Balcera – losy emigracyjnej tułaczki chłopskiej, którym Konopnicka nadała sens symboliczny: męczeńskiej drogi ludu. Akcja rozgrywa się w dwóch wymiarach. Jeden z nich to epopeja o biednych, lecz obrotnych emigrantach. Kończy się, kiedy bohaterowie uświadamiają sobie swoją sytuację i decydują się powrócić do domu[2]. Drugi wątek to wystylizowana na biblijną modłę przypowieść o wędrówce uciśnionego narodu wybranego przez symboliczną pustynię obcego kraju. Pielgrzymi modlą się, a nawet miewają prorocze wizje[4]. Pojawia się romantyczny mit narodu wybranego i ziemi obiecanej. Cierpienia jednak nie idą na marne, ponieważ pozwalają one uzyskać ludziom świadomość narodową[5].
Forma[edytuj | edytuj kod]
Poemat jest napisany oktawą[6], czyli strofą ośmiowersową rymowaną abababcc[7], pisaną jedenastozgłoskowcem[8]. Strofa ta była podstawową formą renesansowego i barokowego eposu bohaterskiego. W Polsce stosowali ją przed Konopnicką między innymi Sebastian Grabowiecki, Piotr Kochanowski, Stanisław Herakliusz Lubomirski, Ignacy Krasicki, Dyzma Bończa-Tomaszewski i Juliusz Słowacki.
- Więc kiedym stanął na onym pokładzie
- Na pewnych nogach i szeroko w kroku,
- Tom się pocieszył, że już na zawadzie
- Nie będzie teraz nic, nawet łza w oku.
- Okręt był wielki, głęboki w nasadzie,
- A choć wiatr tęgi zadymał mu zboku,
- Ledwo się w sobie kolebał bezmała
- Na linie, co się prężyła i drżała.
Krytyka[edytuj | edytuj kod]
Monografię o poemacie Marii Konopnickiej, zatytułowaną "Pan Balcer w Brazylii" jako poemat emigracyjny napisał Tadeusz Czapczyński. Została ona wydana w 1957[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Konopnicka Maria, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-01-20].
- ↑ a b Maria Konopnicka. culture.pl. [dostęp 2017-01-20].
- ↑ Polacy żyją w Brazylii od XIX wieku. podroze.dziennik.pl. [dostęp 2017-01-20].
- ↑ Jak ugryźć Pana Balcera. antoranz.net. [dostęp 2017-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-10)].
- ↑ Jan Data: Maria Konopnicka. literat.ug.edu.pl. [dostęp 2017-01-20].
- ↑ Lucylla Pszczołowska: Wiersz polski. Zarys historyczny. Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, 1997, s. 264. ISBN 83-85220-79-8.
- ↑ Kazimierz Wóycicki: Forma dźwiękowa prozy polskiej i wiersza polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1960, s. 245.
- ↑ Lucylla Pszczołowska: Wiersz polski. Zarys historyczny. Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, 1997, s. 240. ISBN 83-85220-79-8.
- ↑ Józef Spytkowski: (rec.) Tadeusz Czapczyński, "Pan Balcer w Brazylii" jako poemat emigracyjny. bazhum.muzhp.pl, 1959. [dostęp 2017-01-20].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Maria Konopnicka Pan Balcer w Brazylii, wyd. Universitas, 2003
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pan Balcer w Brazylii (1910) (uwaga: Oprawa artystyczna, amatorska. Okładziny drewniane rzeźbione, okł. przednia - kompozycja tytułu z płynącym statkiem, okł. tylna - inicjały aut. oraz inicjał TH przypuszczalnie introligatora) w serwisie Polona.pl