Parafia Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa w Supraślu
Cerkiew Zwiastowania Bogurodzicy w Supraślu | |
Państwo | |
---|---|
Siedziba | |
Adres |
ul. Klasztorna 1 |
Data powołania |
1984 (reaktywacja) |
Wyznanie | |
Kościół | |
Diecezja | |
Dekanat | |
Cerkiew |
Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w monasterze Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy |
Filie | |
Proboszcz |
J.E. bp supraski dr hab. Andrzej (Borkowski)[1] |
Wezwanie |
Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa |
Wspomnienie liturgiczne |
25 marca/7 kwietnia; |
Położenie na mapie Supraśla | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego | |
Położenie na mapie powiatu białostockiego | |
Położenie na mapie gminy Supraśl | |
53°12′39,4″N 23°20′13,5″E/53,210944 23,337083 |
Parafia Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa – parafia prawosławna w Supraślu, w dekanacie Białystok należącym do diecezji białostocko-gdańskiej[2].
Na terenie parafii funkcjonują 4 cerkwie i 1 kaplica:
- cerkiew Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu – parafialna i jednocześnie główna klasztorna
- cerkiew św. Antoniego Supraskiego w Supraślu – klasztorna
- cerkiew św. Jana Teologa w Supraślu – klasztorna
- cerkiew św. Łukasza Biskupa Krymu w Łaźniach – filialna
- kaplica św. Jerzego Zwycięzcy w Supraślu – cmentarna
W Karakulach budowana jest cerkiew filialna pw. Ikony Matki Bożej „Życiodajne Źródło”[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Dzieje prawosławia w dzisiejszym Supraślu sięgają przełomu XV i XVI wieku, kiedy na tym terenie rozpoczął działalność męski monaster, przeniesiony z Gródka. W 1915 wskutek działań wojennych mnisi (z większą częścią ludności prawosławnej) udali się w głąb Rosji. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i powrocie prawosławnych z bieżeństwa monaster wznowił działalność, jednak już w 1922 władze państwowe relegowały mnichów, a budynki klasztorne przekazały salezjanom. Od tej pory tylko kaplica cmentarna św. Jerzego w Podsupraślu należała nadal do Kościoła prawosławnego, jednak dopiero w 1927 zezwolono na odprawianie tam nabożeństw. W owym czasie supraska społeczność prawosławna podlegała parafii w Wasilkowie i była obsługiwana przez tamtejszych duchownych, głównie ks. mitrata Aleksego Mularczyka, który od 1929 większość czasu spędzał w Supraślu (mimo początkowego sprzeciwu władz) i opiekował się wspólnotą do 1970. Pod koniec II wojny światowej, wycofujący się z Supraśla Niemcy wysadzili w powietrze główną cerkiew klasztorną (Zwiastowania Bogurodzicy), natomiast w najmniej zniszczonych, prowizorycznie odrestaurowanych budynkach monasterskich urządzono po wojnie szkołę rolniczą. W 1958 prawosławni po kilkunastoletnich staraniach odzyskali definitywnie cerkiew św. Jana Teologa (przeznaczoną przez władze do rozbiórki), a w latach osiemdziesiątych również pozostałe obiekty. W latach 1971–1984 społecznością opiekował się ks. Aleksander Makal[4]. W 1984 reaktywowano w Supraślu prawosławny monaster oraz przyklasztorną parafię, która weszła w skład dekanatu białostockiego diecezji białostocko-gdańskiej. Rozpoczęto, zapoczątkowaną przez o. ihumena Mirona (Chodakowskiego) i kontynuowaną przez archimandrytę Gabriela (Gibę)[5], odbudowę (trwającą do tej pory) cerkwi Zwiastowania Bogurodzicy, która znów stała się główną świątynią klasztorną, a także parafialną. Cerkiew św. Jana Teologa pełni obecnie funkcje pomocnicze zarówno dla monasteru jak i parafii.
13 kwietnia 2014 w należącej do parafii wsi Łaźnie rozpoczęto budowę cerkwi filialnej pod wezwaniem św. Łukasza Biskupa Krymu[6]. Pierwsza Liturgia w nowej świątyni sprawowana była w uroczystość patronalną 11 czerwca 2014. Obecnie trwają prace wykończeniowe w cerkwi (m.in. związane ze stolarką drzwiową i okienną, budową pięciu kopuł i urządzeniem wnętrza)[7]. Obiekt został poświęcony 22 czerwca 2019 r.[8]
W 2015 w południowym budynku monasterskim urządzono cerkiew pod wezwaniem św. Antoniego Supraskiego. Pierwsza Boska Liturgia w nowej świątyni była celebrowana 22 marca tegoż roku[9].
Zasięg terytorialny i liczba wiernych
[edytuj | edytuj kod]W 1937 supraska wspólnota prawosławna (ok. 390 rodzin – 1630 osób) zamieszkiwała – oprócz miasta – okoliczne wsie: Cieliczanka, Ogrodniczki, Ciasne, Karakule, Nowodworce, Kolonie: Sadowy Stok, Jałówka, Ożynnik w powiecie białostockim oraz wsie i kolonie Surażkowo, Sokołda, Łaźnie, Podłaźnie, Krzemienne, Konne, Międzyrzecze i Woronicze w powiecie sokólskim[10].
Obecnie do parafii należą: Supraśl, Sowlany, Nowodworce, Ogrodniczki, Cieliczanka, Karakule, Ciasne, Turo, Surażkowo, Sokołda, Podsokołda, Łaźnie, Podłaźnie, Pieczonka, Sadowy Stok, Jałówka, Woronicze, Stok i Ożynnik.
Wykaz proboszczów
[edytuj | edytuj kod]- 1984 – ks. Aleksander Makal
- 1984–1998 – o. ihumen Miron (Chodakowski)
- 2000–2008 – archimandryta Gabriel (Giba)
- 2008–2010 – p.o. biskup Grzegorz (Charkiewicz)
- od 2010 – ihumen (od 2012 archimandryta, a od 2017 biskup) Andrzej (Borkowski)
Obiekty sakralne w Supraślu
[edytuj | edytuj kod]- Cerkiew Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy – renesansowa, obronna, wzniesiona w latach 1503–1511, zburzona w 1944, odbudowywana od 1985. Obecnie główna świątynia klasztorna i parafialna. W krypcie cerkwi spoczywa arcybiskup Miron (Chodakowski), który w latach 1984–1998 był przełożonym supraskiego monasteru.
- Cerkiew św. Jana Teologa – wzniesiona w 1888 na terenie monasteru. W 1922 wraz ze wszystkimi obiektami klasztornymi przekazana salezjanom. Od 1942 ponownie użytkowana przez prawosławnych, z przerwą w latach 1954–1956. Oficjalnie odzyskana dopiero w 1958. Obecnie pełni rolę świątyni pomocniczej zarówno monasteru, jak i parafii.
- Cerkiew św. Antoniego Supraskiego – w budynku monasterskim, czynna od 2015. Upamiętnia 500-lecie męczeńskiej śmierci patrona.
- Kaplica św. Jerzego Zwycięzcy – murowana, wzniesiona w 1901 na cmentarzu w Podsupraślu. W latach 1922–1942 i 1954–1956 była jedyną czynną świątynią supraskiej wspólnoty prawosławnej; następnie powróciła do pierwotnej funkcji kaplicy cmentarnej.
Pozostałe obiekty sakralne
[edytuj | edytuj kod]- Cerkiew św. Łukasza Biskupa Krymu – filialna, drewniana, budowana od 2014, poświęcona 22 czerwca 2019 r. Pierwsza w Polsce świątynia dedykowana arcybiskupowi Łukaszowi (Wojno-Jasienieckiemu), świętemu prawosławnemu polskiego pochodzenia. Od listopada 2017 r. w cerkwi są regularnie celebrowane Święte Liturgie (w drugą niedzielę miesiąca)[11][8].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Wnętrze cerkwi Zwiastowania Bogurodzicy -
Cerkiew pomocnicza św. Jana Teologa -
Cmentarz parafialny -
Grób arcybiskupa Mirona (Chodakowskiego) w krypcie cerkwi Zwiastowania Bogurodzicy
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Spis parafii dekanatu białostockiego diecezji białostocko-gdańskiej. orthodox.bialystok.pl. [dostęp 2017-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-04)]. (pol.).
- ↑ Strona diecezji białostocko-gdańskiej – Spis parafii dekanatu Białystok. [dostęp 2017-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-04)].
- ↑ a b Wiaczesław Perek: Postępy w budowie cerkwi w Karakulach. orthodox.bialystok.pl, 13 grudnia 2021. [dostęp 2021-12-13].
- ↑ Oficjalna strona Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – 60 lat służby w Cerkwi Prawosławnej [dostęp: 10.11.2015.]
- ↑ Leonard Drożdżewicz. , Archimandryta Gabriel (1962–2018), „Znad Wilii”, nr 4 (76)/2018, s. 27–28, ISSN 1392-9712 .
- ↑ archim. Andrzej (Borkowski): Budowa cerkwi w Łaźniach (w artykule również zdjęcia z budowy). cerkiew.pl, 24 kwietnia 2014. [dostęp 2021-05-03].
- ↑ archim. Andrzej (Borkowski): Święto św. wyznawcy Łukasza w Łaźniach. cerkiew.pl, 27 czerwca 2014. [dostęp 2021-05-03].
- ↑ a b Sławomir Kiryluk: Poświęcenie cerkwi św. Łukasza Krymskiego w Łaźniach. orthodox.pl, 24 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-24].
- ↑ Paulina Matejczuk: Pierwsza Liturgia Święta w cerkwi pw. św. Antoniego Supraskiego. cerkiew.pl, 23 marca 2015. [dostęp 2021-05-03].
- ↑ Misja ojca Aleksego Mularczyka [online], Przegląd Prawosławny [dostęp 2016-08-18] .
- ↑ Sławomir Kiryluk: Święty Chirurg i Łaźnie. cerkiew.pl, 16 lutego 2018. [dostęp 2018-02-16]. (pol.).
- ↑ Wiaczesław Perek: Poświęcenie kamienia węgielnego w Karakulach. orthodox.pl, 28 lutego 2022. [dostęp 2022-02-28].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kalendarz Prawosławny 2021, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 222
- Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona kościoła prawosławnego w Polsce
- Strona monasteru w Supraślu. monaster.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-22)].
- Informacje na stronie diecezji. orthodox.bialystok.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-01)].
- „Przegląd Prawosławny”, nr 2 (308), luty 2011 – Bez niego nie byłoby już prawosławia w Supraślu (wspomnienie o ks. Aleksym Mularczyku)