Pardwa górska
| Lagopus muta[1] | |||
| (Montin, 1781)[a] | |||
 Samica w letniej szacie (Szkocja) | |||
 Samiec w letniej szacie | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pardwa górska | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Pardwa górska - zasięg[5] | |||
Pardwa górska[6] (Lagopus muta) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae), zamieszkujący północną część Półwyspu Skandynawskiego, Szkocję, Islandię, północną część Azji i Ameryki Północnej. Jako relikt izolowane populacje w Alpach i Pirenejach.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Systematyka tego gatunku jest skomplikowana, głównie ze względu na złożony proces pierzenia. Niektórzy autorzy wyróżniają nawet 30 podgatunków. Wiele podgatunków tylko nieznacznie różni się od siebie kolorem i wzorem letniego upierzenia[7]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 23 podgatunki L. muta[8]:
- L. muta muta (Montus, 1781) – północna Skandynawia do Półwyspu Kolskiego.
- L. muta millaisi Hartert, 1923 – Szkocja.
- L. muta helvetica (Thienemann, 1829) – Alpy.
- L. muta pyrenaica Hartert, 1921 – środkowe i wschodnie Pireneje.
- L. muta pleskei Serebrovski, 1926 – północna Syberia.
- L. muta nadezdae Serebrovski, 1926 – południowa Syberia, północna Mongolia.
- L. muta gerasimovi Red'kin, 2005 – Wyspa Karagińska.
- L. muta ridgwayi Stejneger, 1884 – Wyspy Komandorskie.
- L. muta kurilensis Kuroda, 1924 – Wyspy Kurylskie.
- L. muta japonica A. H. Clark, 1907 – Honsiu.
- L. muta evermanni D. G. Elliot, 1896 – Attu (zachodnie Aleuty).
- L. muta townsendi D. G. Elliot, 1896 – Kiska, Amczitka, Little Sitkin i Wyspy Szczurze (zachodnie Aleuty); obejmuje populację wydzielaną niekiedy do podgatunku gabrielsoni.
- L. muta atkhensis Turner, 1882 – Tanaga, Adak, Atka (zachodnio-środkowe Aleuty); obejmuje populacje wydzielane niekiedy do podgatunków sanfordi i chamberlaini.
- L. muta yunaskensis Gabrielson & Lincoln, 1951 – Yunaska (środkowe Aleuty).
- L. muta nelsoni Stejneger, 1884 – Unimak i Unalaska (wschodnie Aleuty) i południowa Alaska.
- L. muta dixoni Grinnell, 1909 – Glacier Bay i południowo-wschodnia Alaska.
- L. muta rupestris (J. F. Gmelin, 1789) – północna Ameryka Północna.
- L. muta welchi Brewster, 1885 – Nowa Fundlandia.
- L. muta saturata Salomonsen, 1950 – północno-zachodnia Grenlandia.
- L. muta macruros Schiøler, 1925 (syn. L. muta capta J. L. Peters, 1934) – północno-wschodnia Grenlandia.
- L. m. reinhardi (C. L. Brehm, 1824) – południowa Grenlandia.
- L. muta hyperborea Sundevall, 1845 – Svalbard, Ziemia Franciszka Józefa.
- L. muta islandorum (Faber, 1822) – Islandia.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Cechy gatunku
- Latem upierzenie samców na grzbiecie i piersiach szarobrunatne lub szaro-czarne. Samica w żółtobrązowy marmurek. Szata zimowa biała, z czarną smugą wokół oka i czarnym ogonem. Skrzydła białe. Nogi i dziób mocne. Szyja zaznaczona. Szata osobników młodocianych przypomina upierzenie samicy.
- Wymiary średnie[9]
- Długość ciała ok. 36 cm
- Rozpiętość skrzydeł 60 cm
- Masa ciała ok. 400–480 g
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Skaliste urwiska powyżej granicy lasu, na dalekiej północy, w tundrze, na obszarach holarktycznych. Ptak osiadły.
- Gniazdo
- Naziemne, wśród rumowisk skalnych.
- Jaja
- Lekko nakrapiane, składane od V do VII, w liczbie 6–10.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiaduje samica przez okres 21–24 dni. Pisklęta zostają dłuższy czas przy rodzicach.
- Pożywienie
- Różne rośliny górskie lub tundrowe, owady.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Często podawana w źródłach data 1776 jest błędna: T. Tyrberg. The date of publication of Montin's description of Lagopus mutus. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 118 (1), s. 56–57, 1998. (ang.).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lagopus muta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ McGowan 1994 ↓, s. 403.
- ↑ Lagopus mutus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2019-12-28] (ang.).
- ↑ Lagopus muta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b BirdLife International and NatureServe (2014) Bird Species Distribution Maps of the World. 2012. Lagopus muta. In: IUCN 2015. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2015.2. http://www.iucnredlist.org. Downloaded on 08 July 2015.
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tetraonini Leach, 1820 (wersja: 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-30].
- ↑ Rock Ptarmigan (Lagopus mutus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-30]. (ang.).
- ↑ Busse i in. 1991 ↓, s. 54.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
- P. J. K. McGowan: Family Phasianidae (Pheasants and Partridges). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 2: New World Vultures to Guineafowl. Barcelona: Lynx Edicions, 1994. ISBN 84-87334-15-6. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).