Parmigianino

Parmigianino

Autoportret w wypukłym zwierciadle (ok. 1524)
Imię i nazwisko	Girolamo Francesco Maria Mazzola
Data urodzenia	11 stycznia 1503
Data śmierci	24 sierpnia 1540
Narodowość	włoska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	manieryzm

Parmigianino (właśc. Girolamo Francesco Maria Mazzola) (ur. 11 stycznia 1503, zm. 24 sierpnia 1540) – włoski malarz, rytownik manierystyczny. Jego przydomek artystyczny pochodzi od miejsca urodzenia (Parma). Charakterystyczne dla jego malarstwa wydłużenie postaci, wyszukany wdzięk i odrzucenie postulatów realizmu stały się cechami typowymi dla wielu malarzy doby manieryzmu.

Młodość

Parmigianino przyszedł na świat jako ósme dziecko malarza Filippa Mozoli. Kiedy ojciec osierocił go w dwa lata po narodzinach, wychowaniem jego oraz rodzeństwa zajęli się wujowie, Michele i Pier Ilariomi którzy, jak twierdzi Giorgio Vasari, byli średnio utalentowanymi malarzami. We wczesnych latach Parmigianino tworzył głównie zamówienia kościelne – freski i tempery, niekiedy kończąc dzieła rozpoczęte przez swych wujów. Te pierwsze prace, jak freski w dwóch kaplicach kościoła Św. Jana Ewangelisty w Parmie, powstawały pod silnym wpływem Correggia, którego malarz znał osobiście. Najbardziej znaną pracą wczesnego okresu stał się Autoportret w wypukłym zwierciadle, o którym Vasari pisał iż wygląda tak pięknie, że „zdaje się być raczej aniołem niż człowiekiem”.

Podróż do Rzymu

Mając 21 lat (1524 r.) Parmigianino przeniósł się do Rzymu, zabierając ze sobą kilka swoich prac (w tym Autoportret w wypukłym zwierciadle) i licząc na mecenat papieża Klemensa VII. W Wiecznym Mieście zyskał dużą popularność, a pod wpływem malarstwa Michała Anioła i Rafaela, jego obrazy nabrały miękkości i wdzięku – cech tak charakterystycznych dla dojrzałego stylu Parmigianina (widoczne w późniejszej Madonnie z długą szyją). W tym okresie powstało Widzenie św. Hieronima (1526-27 r., olej na desce), obraz namalowany dla kościoła San Salvatore w Lauro. Dzieło cechuje stonowana, dość chłodna kolorystyka oraz specyficzne dla Parmigianina wydłużenie postaci.

Po tragicznym złupieniu Rzymu przez wojska cesarskie w 1527 r. (Sacco di Roma) Parmigianino uciekł z miasta, podobnie jak wielu innych artystów.

W Bolonii i Parmie

Madonna z długą szyją (1535 r.); olej na desce; Galeria Uffizi, Florencja

Po trzyletnim okresie przebywania w Bolonii, Parmigianino w roku 1530 powrócił do rodzinnej Parmy. Otrzymał tam zamówienie na dwa obrazy, Św. Józefa i Św. Jana Chrzciciela, mające trafić do powstającego kościoła Santa Maria Della Steccata. W ciągu kolejnych czterech lat dzieła pozostawały jednak nieukończone, a ich twórca za niedotrzymanie warunków umowy trafił w końcu na dwa miesiące do więzienia. Według Vasariego zaniedbywanie obowiązków wiązało się z pogłębiającą się u Parmigianina fascynacją wiedzą tajemną oraz studiowaniem alchemii. Malarz z roku na rok stawał się coraz bardziej kapryśny, melancholijny i ekscentryczny. W tym okresie powstawało bez wątpienia najbardziej znane jego dzieło, Madonna z długą szyją (1535 r., olej na desce), namalowane dla kościoła Santa Maria de Serviti w Parmie. Skrajne wydłużenie postaci, wytworność gestów i zagadkowość niektórych symboli umieściły ten obraz wśród najbardziej rozpoznawalnych dzieł manieryzmu.

Pormigianino zmarł 24 sierpnia 1540 r. w Casalmaggiore w wieku 37 lat. Pochowano go „nago, krzyżem z drzewa cyprysowego na piersi”.

Dzieła

• Autoportret w wypukłym lustrze – 1523 – 1524, olej na desce, śr. 24,4 cm, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu
• Madonna z długą szyją -1534 – 1539, olej na desce 219 × 135 cm Galeria Uffizi
• Kupido napinający łuk -1535, olej na desce 135 × 65,3 cm, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu
• Portret Antei, – 1530 – 1535, olej na płótnie 136 × 86 cm, Museo di Capodimonte Neapol

Zobacz też

• manieryzm
• malarstwo włoskiego manieryzmu