Paroząb winnicowy

Paroząb winnicowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	mchy
Klasa	prątniki
Rząd	płoniwowce
Rodzina	płoniwowate
Rodzaj	paroząb
Gatunek	paroząb winnicowy
	Nazwa systematyczna
	Didymodon vinealis (Brid.) R.H. Zander; Phytologia 41: 25 1978.
Synonimy
	Barbula cylindrica (Taylor) Schimp.; Barbula vinealis Brid.; Tortula insulana De Not.; i in.
	Barbula cylindrica (Taylor) Schimp.; Barbula vinealis Brid.; Tortula insulana De Not.; i in.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Paroząb winnicowy (Didymodon vinealis (Brid.) R.H. Zander) – gatunek mchu należący do rodziny płoniwowatych (Pottiaceae Schimp.). Występuje w północnej strefie umiarkowanej^[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji (Rosja, Chiny, Nepal, Indie) i północnej Afryce^[5]. W Polsce podawany m.in. z województwa śląskiego^[6], z okolic Chrzanowa, Warszawy i Krakowa^[7].

Morfologia

Gametofit: Formuje gęste darnie lub poduszki^[8]. Rośliny przeważnie zielone do ciemnozielonych, zazwyczaj z rudawym odcieniem^[4], dolne listki brązowe^[8]. Łodyżki osiągają od 0,5^[8] do 2^[4]^[8] cm wysokości. Listki łodygowe skręcone i stulone do słabo rozpostartych w stanie suchym, rozpostarte do odgiętych, gdy wilgotne. Blaszka lancetowata, długości 0,8–2,5 mm, rzadziej do 4 mm, wierzchołek zaostrzony. Żebro niewystające lub lekko wystające z wierzchołka^[4].
Sporofit: Seta długości 0,8–1 cm. Puszka zarodni długości 1,5–2,5 mm. Perystom o 32 zębach, do połowy lub jednokrotnie skręconych, długości do 1300 µm, sporadycznie śladowych lub nieobecnych. Zarodniki o średnicy 9–12 µm^[4].

Pokrój
Listki

Gatunki podobne: Paroząb sztywny Didymodon rigidulus ma zwykle ciemniejszy zielony kolor, rośnie w wilgotniejszych, zacienionych miejscach, puszki wykształca później. D. nicholsonii jest ciemniejszy i zwykle porasta asfalt, ścieżki żwirowe, betonowe i brzegi rzek. Listki D. fallax odginają się od łodyżki, są skręcone w stanie suchym. Listki Ceratodon purpureus mają zmienny kolor, ale często są rudawe, z błyszczącymi brzegami, gatunek ten często wytwarza puszki^[8].

Biologia i ekologia

Sporogony wytwarza rzadko, od wiosny do lata^[8].

Rośnie na skałach wapiennych lub glebie na łąkach^[5]. Lokalnie pospolity na suchych murach i niezacienionych skałach^[8].

Systematyka i nazewnictwo

Synonimy^[3]: Barbula bakeri Cardot & Thér., Barbula chrysochaete Müll. Hal., Barbula circinnatula Müll. Hal. & Kindb., Barbula cylindrica (Taylor) Schimp., Barbula elbertii Broth., Barbula fusca Müll. Hal., Barbula horridifolia Müll. Hal. & Kindb., Barbula lateritia Kindb., Barbula luehmannii Broth. & Geh., Barbula pachydictyon Broth., Barbula pseudorigidula Kindb., Barbula rectifolia Taylor, Barbula robustifolia Müll. Hal. & Kindb., Barbula semitorta Sull., Barbula subcontorta Broth., Barbula subcylindrica Broth., Barbula subgracilis Müll. Hal. & Kindb., Barbula subtorquata Müll. Hal. & Hampe, Barbula torquata Taylor, Barbula tortellifolia Müll. Hal. & Kindb., Barbula treleasii Cardot & Thér., Barbula vinealis Brid., Barbula virescens Lesq., Tortula insulana De Not.

Odmiany^[3]:

Didymodon vinealis var. luridus (Hornsch.) R.H. Zander
Didymodon vinealis var. rubiginosus (Mitt.) R.H. Zander

Zagrożenia i ochrona

Gatunek został wpisany na czerwoną listę mchów województwa śląskiego z kategorią zagrożenia „DD” (o nieokreślonym zagrożeniu, wymagające dokładniejszych danych, stan na 2011 r.). W Czechach w 2005 r. również nadano mu kategorię „DD”, zaś w 2001 r. na Słowacji kategorię „NT” (bliski zagrożenia)^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2017-03-11] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Didymodon vinealis. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Didymodon vinealis. [w:] Bryophyte Flora of North America Vol. 1 [on-line]. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).
↑ ^a ^b Didymodon vinealis. [w:] Moss Flora of China V. 2 [on-line]. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).
↑ ^a ^b Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego – The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 1427-9142. [dostęp 2017-03-11]. (pol.).
↑ Bronisław Szafran: Mchy (Musci). Tom I. Warszawa: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957, s. 374.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Didymodon vinealis. W: Mosses and Liverworts of Britain and Ireland – a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010, s. 462. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[goffinet-2] B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2017-03-11] (ang.).

[tpl-3] Didymodon vinealis. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).

[efloras-4] Didymodon vinealis. [w:] Bryophyte Flora of North America Vol. 1 [on-line]. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).

[efloras-china-5] Didymodon vinealis. [w:] Moss Flora of China V. 2 [on-line]. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).

[redslask-6] Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego – The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 1427-9142. [dostęp 2017-03-11]. (pol.).

[szafran-7] Bronisław Szafran: Mchy (Musci). Tom I. Warszawa: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957, s. 374.

[bbs-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Didymodon vinealis. W: Mosses and Liverworts of Britain and Ireland – a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010, s. 462. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]