Parszów
51°04′27″N 20°56′08″E/51,074167 20,935556| wieś | |
.jpg) Kościół Zesłania Ducha Świętego w Parszowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1720[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
27-215[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TST |
| SIMC |
0276759[4] |
Położenie na mapie gminy Wąchock  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu starachowickiego  | |
| 51°04′27″N 20°56′08″E/51,074167 20,935556[1]
| |
Parszów – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie starachowickim, w gminie Wąchock[4][5].
Był wsią biskupstwa krakowskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Zesłania Ducha Świętego[7].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0276765 | Gajówka Kaczka | osada leśna |
| 027677 | Gajówka Węglów | osada leśna |
| 1019326 | Leśniczówka Parszów | osada leśna |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Parszów według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego z roku 1886 stanowił wieś, a Parszów Górniczy, osadę górniczą nad rzeką Kaczką w ówczesnym powiecie iłżeckim, gminie Wielkawieś, parafii Wąchock. Odległy około 30 wiorst od Iłży.
W końcu XIX wieku wieś posiada szkołę początkową ogólną, murowaną kaplicę katolicką. Zakłady żelazne, 118 domów zamieszkałych przez 867 mieszkańców. Gruntu 523 mórg ziemi włościańskiej. Parszów Górniczy liczył wówczas 16 domów i 60 mieszkańców z gruntem 56 mórg należącym do włościan[8].
Według spisu z 1827 roku było w Parszowie 64 domy i 441 mieszkańców[9].
Według ksiąg poborowych z roku 1578 wieś Parszów w parafii Wąchocko, wieś należąca do biskupa krakowskiego, posiadał osad 17, łanów kmiecych 7 ½ zagrodników bez roli 7, komorników 3. Był jeden ubogi, 6 rzemieślników i 4 piekarzy (Pawiński, Małop., s. 196)[8].
Wielki piec wystawiony został w Parszowie w 1748 roku staraniem Załuskiego, biskupa krakowskiego, a wykończony przez Sołtyka w roku 1759. Piec ten dawał tygodniowo około 125 cetnarów żelaza. Następnie istniała tu huta i odlewnia żelaza. Huta wydawała do 31 000 cetnarów surówki zaś odlewnia do 10 000 cetnarów odlewów. Do napędu stosowano machiny parowe. Obecnie zakłady te nieczynne. (opisu dostarcza Bronisław Chlebowski w tomie XII s. 872 SgKP rok 1886).
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Legenda mówi, że jeden z królów Polski – Jan III Sobieski, kiedy wracał opromieniony wiktorią wiedeńską do stolicy, przejeżdżając niedaleko niewielkiej osady zauważył na drzewie parę sów. Pobliską osadę postanowił nazwać Parasów, jednak mieszkańcy przekształcili ją najpierw w Parsów, a następnie w Parszów[potrzebny przypis].
Istnieje również inna legenda związana z chorobą, na którą zapadali mieszkańcy osady – parchem. Pobliska ludność nazwała swoją osadę Parchów, ale nazwa została unowocześniona i zmieniona na Parszów[potrzebny przypis].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Drewniany kościół parafialny pw. Zesłania Ducha Świętego z 1934 r. Obok kaplica z 1830 r., drewniana dzwonnica z 1937 r. oraz drewniana plebania z 1934 r.
- Urządzenia hydrotechniczne dawnego zakładu wielkopiecowego z końca XVIII w., wpisane do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: 1002 z 30.03.1984)[10].
- Kuźnia z początku XX w.
- Zakład wielkopiecowy z XIX w.
Ludzie związani z Parszowem[edytuj | edytuj kod]
- Ignacy Ostaszewski (1792–1840) – kapitan, uczestnik powstania listopadowego
- Józef Fornalski (1811–1894) – syn Franciszka, urzędnik Górnictwa Rządowego, pracownik zakładów w Parszowie, hutmistrz Zakładów Żelaznych
- Józef Błaszczykowski (1909–2016) – kolejarz, działacz ludowy i samorządowiec
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 97516
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2021. Stan ludności 31.12.2021 str. 3 [dostęp 2022-10-12]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 904 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ a b Parszów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 872.
- ↑ Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Policji. Tabela miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożone w biurze Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji, t. I-II, W. 1827.. „Centralna Biblioteka Statystyczna”. A-Ł (Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego), s. 288, 1827. Warszawa.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 62 [dostęp 2018-02-11].
