Paweł Stalmach
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 13 sierpnia 1824 Bażanowice | |
| Data i miejsce śmierci | 13 listopada 1891 Cieszyn | |
| Miejsce spoczynku | Cmentarz Komunalny w Cieszynie | |
| Narodowość | polska | |
Paweł Stalmach (ur. 13 sierpnia 1824 w Bażanowicach koło Cieszyna , zm. 13 listopada 1891 w Cieszynie) − polski dziennikarz, publicysta, działacz społeczny i narodowy działający na Śląsku Cieszyńskim.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Jana i Zuzanny z domu Cichy. Ukończył ewangelicką szkołę powszechną i gimnazjum ewangelickie w Cieszynie. W 1843 roku podjął naukę w Bratysławie, gdzie poznał Ludowita Štúra wybitnego słowackiego działacza odrodzenia narodowego. W 1842 roku w Cieszynie Stalmach założył Złączenie Polskie.
Duży wpływ na jego późniejszą twórczość i działalność miały wydarzenia z czasów jego studiów w Wiedniu, wtedy to poznał Polaków z Galicji, m.in. księcia Jerzego Lubomirskiego. Jeszcze przed powrotem do Cieszyna uczestniczył w Zjeździe Słowiańskim w Pradze. Związany z „Tygodnikiem Cieszyńskim” oraz „Gwiazdką Cieszyńską”. Poza redagowaniem tych pism pisywał poematy oraz prace słowianoznawcze. Wydawał broszury polemiczne, w których poruszał tematy związane z problemami narodowościowymi Górnego Śląska. Przyczynił się do powstania na Śląsku Cieszyńskim organizacji i instytucji narodowych: Złączenie Polskie (1842, które szybko upadło i zostało zastąpione przez Towarzystwo uczących się języka polskiego w gimnazjum ewangelickim w Cieszynie), Czytelni polskiej (1848), Towarzystwa Naukowej Pomocy dla Księstwa Cieszyńskiego (1872) oraz Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego (1885).
Na kongresie słowiańskim w Pradze nalegał na połączenie Śląska Cieszyńskiego z Galicją, a Śląska (który pozostawał wówczas pod władzą Prus) − z Wielkopolską[1]. Za swoją działalność społeczną oraz antyrządowe artykuły był kilkukrotnie więziony oraz karany grzywnami[2].
Paweł Stalmach był ewangelikiem, jednak tuż przed śmiercią przeszedł na katolicyzm, ponieważ uważał, że ewangelicy za mało angażowali się w sprawy niepodległościowe[potrzebny przypis]. Pochowany został na Cmentarzu Komunalnym w Cieszynie.
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Światło prawdy w narodowych stosunkach Śląska, Cieszyn 1884[3],
- W obronie własnej, 1887[4],
- Księgi rodu słowiańskiego, 1889[5],
- Zbiór pieśni polskich
- Cieszymir, 1890
- Bój na Dobropolu, 1890
- Pamiętniki Pawła Stalmacha, 1910
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jan Drabina, Górny Śląsk, Wrocław 2002, s. 115–116
- ↑ Jerzy Oleksiński, I nie ustali w walce, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1980, s. 138, ISBN 83-10-07610-X, OCLC 830955231.
- ↑ Światło prawdy w narodowych stosunkach Śląska dostępne w wersji cyfrowej na PBI
- ↑ W obronie własnej dostępne w wersji cyfrowej na PBI
- ↑ Księgi rodu słowiańskiego dostępne w wersji cyfrowej na platformie Śląskiej Biblioteki Cyfrowej
