Pawian masajski
| ||
| Papio cynocephalus[1] | ||
| (Linnaeus, 1766) | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Nadrząd | łożyskowce | |
| Rząd | naczelne | |
| Podrząd | wyższe naczelne | |
| Nadrodzina | koczkodanowce | |
| Rodzina | koczkodanowate | |
| Podrodzina | koczkodany | |
| Rodzaj | pawian | |
| Gatunek | pawian masajski | |
| Podgatunki | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
| ||
Pawian masajski[3], pawian zielony[4], babuin[4], pawian żółty[potrzebny przypis] (Papio cynocephalus) – gatunek ssaka z rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae), zamieszkujący tereny południowej, środkowej i wschodniej Afryki.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Wyróżniono trzy podgatunki P. cynocephalus[2][3]:
- P. cynocephalus cynocephalus – pawian masajski
- P. cynocephalus ibeanus – pawian somalijski
- P. cynocephalus kindae – pawian chudy
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wymiary
Długość samca: 55–85 cm. Masa ciała samca: 20–25 kg. Długość samicy: 35–60 cm. Masa ciała samicy: 8–16 kg.
Wygląd
Jest to ssak o sierści barwy szarobrązowej. Część twarzowa pyska nie jest pokryta sierścią. Nos pawiana jest ciemny i wąski, kły długie i szerokie. Na palcach kończyn występują płaskie paznokcie, kciuk jest przeciwstawny do innych palców. Ogon długi.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Środowisko
Pawiany te zamieszkują sawanny, a także tereny górskie, łąki i obrzeża lasów. Do zamieszkania jakiegoś terenu niezbędne są dla nich drzewa, skały i wodopój. Zajmują tereny, ma których występują dwie pory roku.
Pożywienie
Pawiany żywią się trawami, bulwami i korzonkami i owocami, ślimakami, jaszczurkami, skorpionami i szarańczą. Ich dietę uzupełnia także miód oraz poczwarki i larwy pszczół. Jeśli mają okazję, zjadają ryby, kraby, żaby, mięczaki i rośliny wodne. Nie gardzą też jajami krokodyli i żółwi. W grupie potrafią upolować większą zdobycz, jak np. młode antylopy.
Zachowanie
Pawiany zielone są zwierzętami stadnymi. Żyją w grupach liczących 8–200 osobników. Ich terytorium może obejmować od 2 do 4 km². W stadzie istnieje pewna hierarchia. Dominantami w stadzie są najsilniejsze samce. Rzadko dochodzi do walk między nimi. Jeżeli już się odbędą, walka jest bardzo zażarta i może skończyć się śmiercią. Dzień pawiany spędzają na przemarszu 3–4 km swojego terenu. Pokarmu małpy te poszukują głównie rankiem. Gdy stado zaatakuje drapieżnik, małpy uciekają we wszystkich kierunkach, co dezorientuje wroga, później dominujące samce próbują przepędzić napastnika. Gdy temperatura powietrza jest wysoka następuje odpoczynek stada, podczas którego ważnym rytuałem jest wzajemne iskanie się małp. Noc spędzają śpiąc na drzewie, młode w koronach drzew, osobniki dorosłe – na położonych niżej, solidnych gałęziach.
Wrogowie naturalni
Pawianom masajskim zagrażają takie zwierzęta, jak lew, lampart, szakale, gepard, likaon, hiena i ptaki drapieżne.
Pawiany i ludzie
Przyrost naturalny pawianów ciągle maleje. W niektórych państwach, jak Malawi i Kenia, zwierzęta te są tępione, ponieważ są szkodnikami upraw. Zapomina się jednak, że są one pożyteczne, ponieważ zjadają wiele owadów. W latach 30. XX wieku została przeprowadzona akcja, w czasie której truto pawiany, aby ograniczyć szkody w uprawach. Zabijano je także z powodu smacznego mięsa. Wiele pawianów jest używanych w laboratoriach, jako zwierzęta doświadczalne.
Ciekawostki
- Pawiany nie potrafią pływać.
- Pawian wyraża swoje emocje wydając różne dźwięki.
- Egipcjanie czcili pawiany, ponieważ uważali je za wcielenie egipskiego bóstwa Thota.
Padania C. Packera z Uniwersytetu Minnesota na grupie pawianów z Rezerwatu Gombe sugerowały, że dominujące samice mogą mieć zaburzenia płodności[5]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Papio cynocephalus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b J. Wallis, Papio cynocephalus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021 [online], wersja 2020-3 [dostęp 2021-02-14] (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 48. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 257, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ Tadeusz Kaleta: Ryzyko bycia na szczycie. Prószyński Media, 1996-01. [dostęp 2015-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-26)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Shefferly, N.: Papio cynocephalus (ang.). (On-line), Animal Diversity Web, 2004. [dostęp 31 grudnia 2008].
- K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 257, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.