Pawieł Kniagnicki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pawieł Kniagnicki
Павел Ефимович Княгницкий
Ilustracja
komdiw komdiw
Data i miejsce urodzenia

15 stycznia 1884
Tyraspol

Data i miejsce śmierci

10 września 1937
Kijów

Przebieg służby
Lata służby

1917–1937

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Armia Czerwona

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna domowa w Rosji,
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonej Gwiazdy

Pawieł Jefimowicz Kniagnicki, ros. Павел Ефимович Княгницкий (ur. 3 stycznia?/15 stycznia 1884 w Tyraspolu, zm. 10 września 1937 w Kijowie) – rosyjski i radziecki wojskowy, komdiw, ofiara czystki w Armii Czerwonej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesna działalność[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny kupieckiej. Ukończył szkołę realną w Komracie i w 1904 r. rozpoczął w Petersburgu studia w instytucie inżynierii cywilnej. Brał udział w rewolucji 1905 r., współorganizował powstanie w Kronsztadzie i działał jako agitator. W 1907 r. wrócił do rodzinnego regionu i współtworzył komitet bolszewicki w Naddniestrzu. Po klęsce rewolucji ukrywał się w Nowoczerkasku, następnie udał się ponownie do Tyraspola i prowadził nielegalną agitację socjalistyczną wśród żołnierzy 8 batalionu pontonowego[1].

W 1909 r. wstąpił na studia w zakresie architektury na Akademii Sztuk Pięknych. Jako student brał udział w wyjazdach naukowych do Persji, na Kaukaz i do Turcji. W 1916 r., w ramach obowiązkowej służby wojskowej, został skierowany na naukę do szkoły inżynieryjnej w Mikołajowie i utworzył w niej nielegalną organizację bolszewicką. Następnie razem z kompanią inżynieryjną 68 dywizji piechoty walczył w I wojnie światowej w Karpatach Południowych. Wybrany do dywizyjnego komitetu żołnierskiego po rewolucji lutowej[1].

Rewolucja październikowa i wojna domowa[edytuj | edytuj kod]

W grudniu 1917 r. wybrano go na członka komitetu centralnego partii bolszewickiej na froncie rumuńskim[1]. Dosłużył się stopnia chorążego, inżyniera 68 dywizji piechoty[1]. Od grudnia 1917 r. do stycznia 1918 r. działał w Benderach i Tyraspolu, sprawując obowiązki zastępcy komendanta, a następnie komendanta twierdzy benderskiej oraz dowódcą grupy inżynieryjnej i technicznej tyraspolskiego oddziału bolszewików[1]. W styczniu 1918 r. bolszewicy zostali jednak wyparci z Besarabii przez wojska rumuńskie, które wkroczyły do regionu na prośbę Rady Kraju, parlamentu utworzonej po rewolucji lutowej Mołdawskiej Republiki Demokratycznej[2].

W lutym 1918 r. wstąpił do Armii Czerwonej. Od kwietnia do lipca 1918 r. był dowódcą grupy inżynieryjnej i technicznej 2 Armii Rewolucyjnej, następnie od lipca do września 1918 r. dowódcą pociągu pancernego. Między wrześniem a październikiem 1918 r. był szefem sztabu 9 Armii (Kubańskiej), a od listopada 1918 do czerwca 1919 r. jej dowódcą[1]. Nie spełnił pokładanych w nim nadziei, zabrakło mu doświadczenia do dowodzenia tak dużym związkiem operacyjnym, a dowodzone przez niego siły poniosły klęskę w walkach z Armią Ochotniczą na Froncie Południowym, w tym w walkach o Donbas w pierwszej połowie 1919 r. Po niej został pozbawiony stanowiska[3].

Natychmiast potem, w czerwcu 1919 r. wszedł do rządu proklamowanej miesiąc wcześniej w Tyraspolu Besarabskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej[4] jako komisarz spraw wojskowych[1]. W listopadzie 1919 r. został dowódcą 58 Dywizji Strzeleckiej i pełnił te obowiązki do lipca roku następnego[1]. W lipcu 1920 r. został odznaczony orderem Czerwonego Sztandaru za udział w walkach polsko-bolszewickich między Żytomierzem a Boryspolem, w tym kierowanie odwrotem Armii Czerwonej z Żytomierza. Drugi order Czerwonego Sztandaru otrzymał w 1921 r.[1]

Dalsza kariera wojskowa w ZSRR, aresztowanie i egzekucja[edytuj | edytuj kod]

W 1921 r. mianowano go dowódcą 45 Dywizji Strzeleckiej. Rok później ukończył wyższe kursy przy Akademii Wojskowej RKKA. W latach 1922-1924 był dowódcą 51 Perekopskiej Dywizji Strzeleckiej. Od października 1924 r. do grudnia 1926 r. był zastępcą dowódcy 14 Korpusu Strzeleckiego. W grudniu 1926 r. został dowódcą Kijowskiej Zjednoczonej Szkoły Wojskowej im. Kamieniewa. W 1928 r., po ukończeniu kursów doskonalących przy Akademii Wojskowej im. Frunzego w Moskwie został komendantem kijowskiego rejonu umocnionego[1]. W 1936 r. otrzymał order Czerwonej Gwiazdy[1]. Posiadał stopień komdywa[5].

Został aresztowany na fali czystek w Armii Czerwonej, w ich pierwszej fazie, 11 czerwca 1937 r. Był jednym z oficerów kijowskiego okręgu wojskowego aresztowanych bezpośrednio po skazaniu na śmierć jego dowódcy komandarma Jony Jakira[5][6] (aresztowanego 28 maja, sądzonego w tzw. sprawie Tuchaczewskiego 11 czerwca i rozstrzelanego 12 czerwca w Moskwie[7]). Został oskarżony o udział w spisku antypaństwowym[1]. Obciążające go zeznania złożył jeszcze w maju 1937 r. aresztowany komkor Witalij Primakow, a następnie 10 czerwca, również znajdujący się w areszcie Michaił Siemionow[6]. Już dzień po aresztowaniu Kniagnicki napisał list do szefa NKWD Nikołaja Jeżowa, przyznając się do uczestnictwa w spisku i twierdząc, że został do niego zwerbowany przez Jakira jeszcze w 1932 r.[6] Komdyw obciążył również kolejne osoby: Witowta Putnę (straconego już 12 czerwca), Alberta Łapina, Siemiona Turowskiego, Dmitrija Schmidta i kilku swoich podwładnych. Pod naciskiem śledczych złożył również zeznania przeciwko Stiepanowi Archipowowi i Kowaliszynowi (obaj byli oficerami w kijowskim rejonie umocnionym)[8].

2 września zamknięto śledztwo w jego sprawie, a 9 września 1937 r. na wyjazdowym posiedzeniu kolegium wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR został skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie. Wyrok wykonano następnego dnia[9]. Jego żonę Aleksandrę skazano na pięć lat łagru jako członkinię rodziny "wroga ludu"[10]. Pawieł Kniagnicki został zrehabilitowany 13 maja 1958 r.[1]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m Княгницкий Павел Ефимович [online], www.hrono.ru [dostęp 2017-10-29].
  2. ↑ J. Solak, Mołdawia: republika na trzy pęknięta. Historyczno-społeczny, militarny i geopolityczny wymiar "zamrożonego konfliktu" o Naddniestrze, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, ISBN 978-83-7780-997-6, s. 235-236.
  3. ↑ J. D. Smele, The "Russian" Civil Wars 1916-1926. Ten Years That Shook the World, Hurst&Company, London 2015, ISBN 978-1-84904-721-0, s. 122-123.
  4. ↑ J. Solak, Mołdawia: republika na trzy pęknięta. Historyczno-społeczny, militarny i geopolityczny wymiar "zamrożonego konfliktu" o Naddniestrze, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, ISBN 978-83-7780-997-6, s. 238.
  5. ↑ a b R. Kuśnierz, Czystki..., s. 128.
  6. ↑ a b c P. Wieczorkiewicz, Łańcuch..., s. 697.
  7. ↑ R. Kuśnierz, Czystki..., s. 127-128.
  8. ↑ P. Wieczorkiewicz, Łańcuch..., s. 127-128.
  9. ↑ P. Wieczorkiewicz, Łańcuch..., s. 128.
  10. ↑ P. Wieczorkiewicz, Łańcuch..., s. 398.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Robert Kuśnierz, Czystki i terror na Ukrainie (1934-1938), Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2016, ISBN 978-83-8019-412-0, OCLC 971398485.
  • P. Wieczorkiewicz, Łańcuch śmierci. Czystka w Armii Czerwonej 1937-1939, Zysk i S-ka, Warszawa 2016, ISBN 978-83-7785-794-6.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pawieł_Kniagnicki&oldid=71981200”