Pelé
![]() |
Ten artykuł od 2011-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
![]() Pelé (1995) | |||||||||||||||||||
Pełne imię i nazwisko |
Edson Arantes do Nascimento | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia |
23 października 1940 | ||||||||||||||||||
Wzrost |
173 cm | ||||||||||||||||||
Pozycja | |||||||||||||||||||
Kariera juniorska | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Kariera seniorska | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Kariera reprezentacyjna | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||||
Dorobek medalowy | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Odznaczenia | |||||||||||||||||||
![]() ![]() |

Pelé, właśc. Edson Arantes do Nascimento (ur. 23 października 1940 w Três Corações) – brazylijski piłkarz, jedyny trzykrotny mistrz Świata 1958, 1962 i 1970. Działacz sportowy, polityk, honorowy prezydent New York Cosmos, w latach 1995–1998 minister sportu Brazylii.
Kariera klubowa[edytuj | edytuj kod]
Pelé od urodzenia był związany z piłką nożną. Jego ojciec, João Ramos do Nascimento był środkowym napastnikiem (CF), lecz kontuzja uniemożliwiła mu kontynuowanie kariery. Jego rodzina nie należała do zamożnych i jako chłopiec dorabiał jako pucybut. Pelégo poznał dawny reprezentant Brazylii, Waldemar de Brito i zachwycony jego talentem, uczynił go piłkarzem Santos FC, gdzie zadebiutował w wieku 15 lat (7 września 1956) w meczu przeciwko Corinthians Santo André (7:1) strzelając jedną z bramek. Ostatnim występem był mecz z Ponte Preta, wygrany przez Santos 2:0. Działo się to 2 października 1974. Pelé występował w Santosie 18 lat, a zdobył z nim Puchar Interkontynentalny i Klubowy Puchar Ameryki Południowej.
W 1974 roku Pelé zdecydował o zakończeniu kariery. Pożegnalny mecz oglądało z trybun ponad 200 tys. kibiców. Po pewnym czasie postanowił kontynuować karierę w klubie New York Cosmos, gdzie wówczas grali inni znani piłkarze. Ostatni oficjalny mecz z jego udziałem odbył się 1 października 1977 roku. Spotkały się w nim drużyny: Cosmosu i Santosu, a w każdym z klubów rozegrał po jednej połowie.
Pelé w reprezentacji Brazylii[edytuj | edytuj kod]
Pelé zadebiutował w reprezentacji Brazylii w wieku zaledwie 17 lat w meczu rozegranym 7 lipca 1957 w Rio de Janeiro przeciwko Argentynie. Zdobył w tym meczu gola, ale Brazylia przegrała 1:2[1]. Był to zarazem jedyny występ w barwach „canarinhos”, w którym strzelił bramkę i zszedł z boiska pokonany. Mimo młodego wieku został zabrany na mistrzostwa świata w 1958 roku w Szwecji. Początek tych mistrzostw Brazylia z Pelém na ławce rezerwowych grała słabo. Wtedy trener Feola postanowił zaryzykować i wystawił go do pierwszego składu. Jego gra wprawiła kibiców w zachwyt, zaś Brazylia wygrała mistrzostwa[2]. W nagrodę za występ dostał od miasta nowy samochód. Po mistrzostwach, jako gwiazda Santosu zdobywał mistrzostwa stanu São Paulo.
Na kolejnych mistrzostwach świata w Chile zagrał tylko w dwóch meczach[3], gdyż doznał kontuzji. Mistrzostwa świata w Anglii były w wykonaniu Brazylijczyków bardzo nieudane, a sam Pelé nie mógł rozwinąć skrzydeł, gdyż padał ofiarą fauli. Na kolejne mistrzostwa świata w Meksyku, mimo deklaracji, że na nich nie wystąpi, pojechał. Zdobył tam mistrzostwo, a drużyna, w której grał, uchodzi za jedną z najlepszych w historii[3]. Po zakończeniu mistrzostw zrezygnował z występów w reprezentacji.
Pelé wystąpił w 91 oficjalnych meczach reprezentacji narodowej i strzelił w nich 77 bramek[4]. Razem z drużyną Brazylii zanotował 66 zwycięstw, 14 remisów i 11 porażek. Gole strzelał w 51 meczach (w 40 nie wpisał się na listę strzelców), siedmiokrotnie popisując się hat-trickiem (w tym dwukrotnie w meczach z Francją). Dwanaście razy zdobył 2 bramki, a 32 razy jednego gola. Wystąpił przeciwko 29 drużynom narodowym, najwięcej przeciw Argentynie – 10 razy. Najczęściej (dziesięciokrotnie) trafiał do bramki Paragwaju[5].
Łącznie wystąpił w czterech edycjach mistrzostw świata (1958, 1962, 1966 i 1970), które 3-krotnie z Brazylią wygrał[6][7][3][8]. Zagrał w nich łącznie 14 meczów (12 zwycięstw, jeden remis i jedna porażka) i strzelił 12 bramek[9][10].
Uczestniczył tylko w jednym turnieju Copa América (1959), w którym poprowadził Brazylię do 4 zwycięstw i 2 remisów[11], a także zdobył koronę króla strzelców (8 goli w 6 meczach). To jednak (wobec 5 zwycięstw i 1 remisu Argentyny) okazało się niewystarczające do zdobycia tytułu i Brazylia zajęła 2. miejsce[12].
Przygodę z kadrą narodową zakończył 18 lipca 1971 meczem z Jugosławią (2:2), także w Rio de Janeiro[13].
Wystąpił ponadto w 23 nieoficjalnych meczach Brazylii i zdobył w nich 18 bramek[14]. Wśród nich jest występ przeciwko reprezentacji FIFA (6 listopada 1968, wygrany przez Brazylię 2:1) uważany przez niektóre źródła (zwłaszcza brazylijskie) za oficjalny, jednak FIFA w 2001 roku wykreśliła go z listy meczów oficjalnych[15].
Reprezentacja Brazylii nie przegrała meczu piłki nożnej mając w składzie zawodników Pelé i Garrincha (32 mecze, 29 zwycięstw)[16].
Pelé kontra drużyny narodowe[edytuj | edytuj kod]
Przeciwnik | Mecze | Z | R | P | Gole |
---|---|---|---|---|---|
![]() |
10 | 4 | 2 | 4 | 8 |
![]() |
9 | 7 | 1 | 1 | 10 |
![]() |
7 | 7 | 0 | 0 | 8 |
![]() |
6 | 3 | 1 | 2 | 2 |
![]() |
5 | 4 | 1 | 0 | 3 |
![]() |
4 | 4 | 0 | 0 | 1 |
![]() |
4 | 3 | 1 | 0 | 3 |
![]() |
4 | 2 | 2 | 0 | 4 |
![]() |
4 | 3 | 0 | 1 | 2 |
![]() |
3 | 3 | 0 | 0 | 3 |
![]() |
3 | 2 | 1 | 0 | 2 |
![]() |
3 | 3 | 0 | 0 | 3 |
![]() |
3 | 2 | 0 | 1 | 0 |
![]() |
3 | 3 | 0 | 0 | 4 |
![]() |
3 | 2 | 1 | 0 | 3 |
![]() |
2 | 1 | 1 | 0 | 1 |
![]() |
2 | 2 | 0 | 0 | 6 |
![]() |
2 | 0 | 2 | 0 | 1 |
![]() |
2 | 2 | 0 | 0 | 1 |
![]() |
2 | 2 | 0 | 0 | 4 |
![]() |
2 | 1 | 0 | 1 | 1 |
![]() |
1 | 1 | 0 | 0 | 1 |
![]() |
1 | 1 | 0 | 0 | 3 |
![]() |
1 | 1 | 0 | 0 | 1 |
![]() |
1 | 1 | 0 | 0 | 0 |
![]() |
1 | 0 | 0 | 1 | 0 |
![]() |
1 | 1 | 0 | 0 | 0 |
![]() |
1 | 1 | 0 | 0 | 2 |
![]() |
1 | 0 | 1 | 0 | 0 |
Suma | 91 | 66 | 14 | 11 | 77 |
Osiągnięcia[edytuj | edytuj kod]
Santos FC[edytuj | edytuj kod]
- Campeonato Brasileiro Série A (6x): 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1968
- Copa Libertadores (2x): 1962, 1963
- Puchar Interkontynentalny (2x): 1962, 1963
- Superpuchar Interkontynentalny (1x): 1968
- Campeonato Paulista (10x): 1958, 1960, 1961, 1962, 1964, 1965, 1967, 1968, 1969, 1973
- Torneio Rio–São Paulo (3x): 1959, 1963, 1964
New York Cosmos[edytuj | edytuj kod]
Reprezentacyjne[edytuj | edytuj kod]
- Mistrzostwa świata (3x): 1958, 1962, 1970
- Wicemistrz Copa América (1x): 1959
Osiągnięcia i rekordy[edytuj | edytuj kod]
Pelé z 12 bramkami jest na piątym miejscu listy najskuteczniejszych strzelców mistrzostw świata, zaraz po Miroslavie Klose (16 goli), Ronaldo (15 goli), Gerdzie Müllerze (14 goli) i Juście Fontaine (13 goli). Poza tym jest jedynym piłkarzem, który ze swoją drużyną aż trzykrotnie zdobywał Puchar Świata (1958, 1962, 1970). Karierę czynnego piłkarza zakończył mając na koncie 1281 goli i 1363 rozegranych meczów[17]. Był autorem 92 hat-tricków. W jednym z meczów strzelił 8 bramek. Podczas gali w Zurychu w 2014 roku otrzymał honorową „Złotą Piłkę”[18].
Po zakończeniu kariery[edytuj | edytuj kod]
Tuż po końcu swojej piłkarskiej przygody Pelé został dyrektorem sportowym Santosu, a w 1995 roku objął stanowisko ministra sportu Brazylii, które piastował 3 lata[19]. Próbował swoich sił jako komentator telewizyjny. Napisał książkę ze swoimi wspomnieniami. Grał w filmie Ucieczka do zwycięstwa (reż. John Huston)[20]. Wziął udział w promowaniu wielu firm. Były to m.in. PepsiCo, Coca-Cola, Mastercard, Puma[21].
W 1999 Międzynarodowy Komitet Olimpijski ogłosił go najlepszym sportowcem XX wieku. Pelé jest także ambasadorem dobrej woli UNESCO. Został odznaczony przez królową Elżbietę II honorową komandorią Orderu Imperium Brytyjskiego[22].
1 sierpnia 2010 podczas turnieju (Copa NYC) zorganizowanego na Flushing Meadows – Corona Park ogłoszono reaktywację klubu, prezydentem honorowym Cosmosu Nowy Jork został Brazylijczyk Pelé[23].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W 1978 rozwiódł się z Rosemeri po dwunastu latach małżeństwa. Z tego związku ma trójkę dzieci: Kelly Christinę, Edinho oraz Jennifer. Miewał romanse, z których rodziło się jego potomstwo. W 2008 rozwiódł się ze swoją drugą żoną Assirą Seixas Lemos[24], z którą ma bliźnięta: Joshuę i Celeste. W 2016 roku, w wieku 75 lat, ożenił się po raz trzeci, z młodszą o 25 lat Marcią Aoki[25][26].
W maju 2014 roku, jego syn Edinho został skazany na 13 lat więzienia za pranie pieniędzy, które pochodziły z transakcji narkotykowych[27].
Na początku września 2021 roku przeszedł operację usunięcia guza po prawej stronie okrężnicy[28].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Order Zasługi dla Kultury (2003, Brazylia)[29]
- Kawaler Legii Honorowej (1963, Francja)
- Honorowy Rycerz Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego (1997, Wielka Brytania)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Brazil v Argentina, 07 July 1957, 11v11.com [dostęp 2019-04-29] .
- ↑ June 29, 1958: Teenager Pele is a footballing sensation as Brazil win their first World Cup | BT, home.bt.com [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-28] (ang.).
- ↑ a b c FIFA.com, 1966 FIFA World Cup England ™ – Teams – Brazil, FIFA.com [dostęp 2019-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-20] (ang.).
- ↑ Pelé: Info, Teams, Titles Won and Stats, www.aworldofsoccer.com [dostęp 2019-04-29] .
- ↑ Edson Arantes do Nascimento „Pelé” – Goals in International Matches, www.rsssf.com [dostęp 2019-04-29] .
- ↑ FIFA.com, 1958 FIFA World Cup Sweden ™ – Teams – Brazil, FIFA.com [dostęp 2019-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-19] (ang.).
- ↑ FIFA.com, 1962 FIFA World Cup Chile ™ – Teams – Brazil, FIFA.com [dostęp 2019-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-09] (ang.).
- ↑ FIFA.com, 1970 FIFA World Cup Mexico ™ – Teams – Brazil, FIFA.com [dostęp 2019-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-12] (ang.).
- ↑ PELE – International Football Hall of Fame, www.ifhof.com [dostęp 2019-04-29] .
- ↑ Pele | Biography, World Cups, & Facts, Encyclopedia Britannica [dostęp 2019-04-29] (ang.).
- ↑ Copa América 1959-I Argentina – Final round, worldfootball.net [dostęp 2019-04-29] (ang.).
- ↑ Southamerican Championship 1959 (1st Tournament), www.rsssf.com [dostęp 2019-04-29] .
- ↑ Król Pelé I. 40 lat temu zszedł z boiska, Onet Wiadomości, 2 października 2017 [dostęp 2019-04-29] (pol.).
- ↑ Rohan Sen New DelhiOctober 23, 2017UPDATED: October 23, 2017 15:59 Ist , On this day: The greatest footballer on the planet, Pele, turns 77, India Today [dostęp 2019-04-29] (ang.).
- ↑ Matches of FIFA XI, www.rsssf.com [dostęp 2019-04-29] .
- ↑ Garrincha – tragiczna radość brazylijskiego narodu, Onet Sport, 7 czerwca 2014 [dostęp 2019-04-29] (pol.).
- ↑ Pelé. The King of football w FIFA.com (ang.).
- ↑ Emotional Pele awarded Fifa Ballon d’Or Prix d’Honneur (ang.). goal.com. [dostęp 2014-06-19].
- ↑ Wirtualna Polska Media S.A , Pele – minister sportu – Sportowcy-politycy, wiadomosci.wp.pl, 3 grudnia 2013 [dostęp 2019-04-29] (pol.).
- ↑ ''Ucieczka do zwycięstwa'' – Deyna, jakiego nie znacie!, legia.com [dostęp 2019-04-29] (pol.).
- ↑ Mastercard Launches ‘22 Languages’ Campaign Starring Football Icon P | LBBOnline, lbbonline.com [dostęp 2019-04-29] (ang.).
- ↑ Tomasz Moczerniuk , Futbol jest wielki: Król Pele I, iGol.pl, 14 listopada 2008 [dostęp 2019-04-29] (pol.).
- ↑ Cosmos Begin Anew, With Eye Toward M.L.S.
- ↑ Pele żeni się po raz trzeci. Wybranka młodsza o ćwierć wieku, TVN24.pl [dostęp 2019-04-29] .
- ↑ Pele znów się ożenił. Zobacz trzecią żonę 75-letniego „Króla futbolu” – Zdjęcie 1 – Galeria zdjęć – Piłka nożna dziennik.pl, sport.dziennik.pl [dostęp 2019-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-21] .
- ↑ Olivia Stacey , Marcia Aoki, Pele’s Wife: 5 Fast Facts You Need to Know, Heavy.com, 5 sierpnia 2016 [dostęp 2019-04-29] (ang.).
- ↑ Syn Pelego skazany na prawie 13 lat. Wyrok i tak zmniejszono o dwie dekady, „Eurosport”, 25 lutego 2017 [dostęp 2020-09-23] (pol.).
- ↑ Pele: Brazil legend remains in intensive care as he recovers from surgery to remove tumour, Sky Sports [dostęp 2021-09-17] (ang.).
- ↑ Ministério da Cultura: Ordem do Mérito Cultural 2004 (port.). www2.cultura.gov.br. [dostęp 2014-02-11].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- ISNI: 0000 0001 2026 6189, 0000 0003 6862 8681
- VIAF: 59087501
- LCCN: n80145774
- GND: 118592505
- NDL: 00451005
- LIBRIS: rp356jv90c69q90
- BnF: 11918951c
- SUDOC: 027659593
- SBN: LO1V023801
- NKC: jo20000080752
- BNE: XX1064135
- NTA: 073794287
- BIBSYS: 37271
- PLWABN: 9810701345505606
- NUKAT: n2006075703
- J9U: 987007513157505171
- PTBNP: 133092
- CANTIC: a11156624
- LNB: 000055570
- CONOR: 125058403
- KRNLK: KAC2018F2756
- WorldCat: lccn-n80145774
- Reprezentanci Brazylii w piłce nożnej
- Brazylijscy politycy
- Piłkarze FIFA 100
- Piłkarze New York Cosmos
- Piłkarze Santosu FC
- Uczestnicy Copa América 1959 Argentyna
- Uczestnicy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1958
- Uczestnicy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1962
- Uczestnicy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1966
- Uczestnicy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1970
- Kawalerowie Legii Honorowej
- Odznaczeni Orderem Imperium Brytyjskiego
- Urodzeni w 1940
- Odznaczeni Orderem Zasługi Kulturalnej (Brazylia)
- Mistrzowie Świata w Piłce Nożnej
- Królowie strzelców Copa América