Pentadiplandraceae
 Pentadiplandra brazzeana | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
Pentadiplandraceae |
| Nazwa systematyczna | |
| Pentadiplandraceae Hutch. & Dalziel Fl. W. Trop. Afr. 1: 461. Jul 1928[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Pentadiplandra Baill. (1886)[3] | |
Pentadiplandraceae – rodzina z rzędu kapustowców (Brassicales). To takson monotypowy z jednym rodzajem Pentadiplandra i jednym gatunkiem – Pentadiplandra brazzeana. Jest to krzew o pędach wspinających się, występujący w tropikach zachodniej Afryki[2]. Owoce zawierają dwa słodkie białka, brazzeinę, wywołującą u ludzi odczucie słodyczy 500-2000 razy większe niż sacharoza[4], oraz pentadynę[5]. Owoce są wykorzystywane do słodzenia potraw przez mieszkańców Gabonu i Kamerunu. Rekombinowaną brazzeinę udało się wytworzyć także przy udziale zmodyfikowanych genetycznie Escherichia coli[6] oraz kukurydzy zwyczajnej[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Krzewy, czasem z pędami wspinającymi się jak liany[7].
- Liście
- Pojedyncze, eliptyczne, całobrzegie, z drobnymi przylistkami[7].
- Kwiaty
- Mogą być obupłciowe lub jednopłciowe, umieszczone różnie na jednej roślinie (rośliny poligamiczne). Kwiaty pięciokrotne. Działki kielicha są zrośnięte u nasady i tu woreczkowato rozdęte. Płatki korony u nasady zgrubiałe, na końcach cienkie. Organy płciowe na okazałym androgynoforze. Znajduje się na nim około 10 pręcików (prątniczków w kwiatach żeńskich), zrośniętych u nasady nitkami. Zalążnia 4- lub 5-komorowa, szczątkowa w kwiatach męskich, zwieńczona jest znamieniem rozdzielającym się na szczycie słupka odpowiednio na 4 lub 5 płatów[7].
- Owoce
- Wielonasienne jagody ze słodkim miąższem[7].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Jedna z rodzin w obrębie rzędu kapustowców. Rodzaj Pentadiplandra tradycyjnie zaliczany był do rodziny lipowatych Tiliaceae. Badania molekularne ujawniły przynależność tych roślin do kapustowców[7][2].
| kapustowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Owoce Pentadiplandra brazzeana wykorzystywane są przez rdzenną ludność od wieków. Spożywane są zarówno na surowo, jak i służą do sporządzania przetworów. Dzięki odporności brazzeiny na obróbkę termiczną możliwe jest wykorzystanie owoców do słodzenia napojów i potraw[8]. Używana lokalnie nazwa gatunku „l’oubli” pochodzi z języka francuskiego i oznacza „zapomnienie”. Powstanie zwyczajowej nazwy tłumaczone jest przez zachowanie dzieci rdzennej ludności, które poszukując atrakcyjnych owoców zapominają o swoich matkach[9].
W krajach, w których gatunek naturalnie występuje, korzenie rośliny wykorzystywane są w medycynie ludowej, a także jako afrodyzjak. Badania laboratoryjne potwierdziły obecność w ekstrakcie substancji o charakterze androgennym[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – P. [dostęp 2016-04-23].
- ↑ H. Izawa, M. Ota, M. Kohmura, Y. Ariyoshi. Synthesis and characterization of the sweet protein brazzein.. „Biopolymers”. 39 (1), s. 95-101, Jul 1996. DOI: 10.1002/(SICI)1097-0282(199607)39:1lt;95::AID-BIP10gt;3.0.CO;2-B. PMID: 8924630.
- ↑ H.van der Wel, G. Larson, A. Hladik, C.M. Hladik i inni. Isolation and characterization of pentadin, the sweet principle of Pentadiplandra brazzeana Baillon. „Chemical Senses”. 14 (1), s. 75–79, 1989. DOI: 10.1093/chemse/14.1.75. ISSN 0379-864X. (ang.).
- ↑ FM. Assadi-Porter, DJ. Aceti, JL. Markley. Sweetness determinant sites of brazzein, a small, heat-stable, sweet-tasting protein.. „Arch Biochem Biophys”. 376 (2), s. 259-65, Apr 2000. DOI: 10.1006/abbi.2000.1726. PMID: 10775411.
- ↑ a b c d e f Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 247. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ G. Hellekant. Brazzein a Small, Sweet Protein: Discovery and Physiological Overview. „Chemical Senses”. 30 (Supplement 1), s. i88–i89, 2005. DOI: 10.1093/chemse/bjh127. ISSN 0379-864X. (ang.).
- ↑ Barry J. Lamphear, Donna K. Barker, Christopher A. Brooks, Donna E. Delaney i inni. Expression of the sweet protein brazzein in maize for production of a new commercial sweetener. „Plant Biotechnology Journal”. 3 (1), s. 103–114, 2004. DOI: 10.1111/j.1467-7652.2004.00105.x. ISSN 1467-7644. (ang.).
- ↑ Gina R. De Nicola, Maximilienne Nyegue, Sabine Montaut, Renato Iori i inni. Profile and quantification of glucosinolates in Pentadiplandra brazzeana Baillon. „Phytochemistry”. 73, s. 51–56, 2012. DOI: 10.1016/j.phytochem.2011.09.006. ISSN 0031-9422. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pentadiplandra brazzeana Baill.. PROTA4U. [dostęp 2016-04-25].