Jamraj

Jamraj
	Perameles
	É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1804
	; Przedstawiciel rodzaju – jamraj nosaty (P. nasuta)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	australotorbowe
Rząd	jamrajokształtne
Rodzina	jamrajowate
Podrodzina	jamraje
Rodzaj	jamraj
	Typ nomenklatoryczny
	Perameles nasuta É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1804
Synonimy
	Thylacis Illiger, 1811; Parameles: G. Fischer, 1814; Thylax: Oken, 1816; Parameles: J.E. Gray, 1827; Perimeles: Lenz, 1831; Peromeles: Winge, 1893;
	Thylacis Illiger, 1811; Parameles: G. Fischer, 1814; Thylax: Oken, 1816; Parameles: J.E. Gray, 1827; Perimeles: Lenz, 1831; Peromeles: Winge, 1893;
Gatunki
	13 gatunków (w tym 9 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	13 gatunków (w tym 9 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Jamraj^[9] (Perameles) – rodzaj niewielkich ssaków z podrodziny jamrajów (Peramelinae) w obrębie rodziny jamrajowatych (Peramelidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australii^[10]^[11]^[12].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 17,3–44,5 cm, długość ogona 7–16 cm; masa ciała 165–1400 g^[13]^[11]^[14].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1804 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire na łamach Annales du Muséum d’Histoire Naturelle^[2]. Jako gatunek typowy Geoffroy Saint-Hilaire wyznaczył jamraja nosatego (P. nasuta).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Perameles (Parameles, Perimeles, Peromeles): gr. πηρα pēra „kieszeń, torba”; rodzaj Meles Brisson, 1762 (borsuk)^[15].
Thylacis (Thylax): gr. θυλαξ thulax, θυλακος thulakos „kieszonka, woreczek”^[16]. Gatunek typowy: Perameles nasuta É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1804.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie i wymarłe gatunki^[17]^[10]^[9]:

Perameles bougainville Quoy & Gaimard, 1824 – jamraj zachodni
Perameles fasciata J.E. Gray, 1841 – gatunek wymarły^[18]^[10]
Perameles myosuros J.A. Wagner, 1841 – gatunek wymarły^[18]
Perameles notina O. Thomas, 1922 – gatunek wymarły^[18]
Perameles eremiana W.B. Spencer, 1897 – jamraj pustynny – gatunek wymarły w połowie XX wieku^[19]
Perameles pallescens O. Thomas, 1923
Perameles nasuta É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1804 – jamraj nosaty
Perameles gunnii J.E. Gray, 1838 – jamraj pręgowany
Perameles papillon Travouillon & M.J. Phillips, 2018 – gatunek wymarły z Nullarbor^[18]
Perameles allinghamensis M. Archer & Wade, 1976 – gatunek wymarły z pliocenu Australii^[20]
Perameles bowensis Muirhead, Dawson & M. Archer, 1997 – gatunek wymarły z pliocenu Australii^[21]
Perameles sobbei Price, 2002 – gatunek wymarły z plejstocenu Australii^[22]
Perameles wilkinsonorum Travouillon, Louys, Price, M. Archer, Hand & Muirhead, 2017 – gatunek wymarły z pliocenu Australii^[23].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Perameles É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1804.
↑ Wariant pisowni Thylacis Illiger, 1811.
↑ ^a ^b Nieuzasadniona poprawka Perameles É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1804.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire. Note sur les genres Phascolomis et Perameles, nouveaux genres d’animaux à bourse. „Bulletin des Sciences, par la Société Philmathique”. 3 (80), s. 150, 1804. (fr.).
↑ ^a ^b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Sur un nouveau genre de Mammifères à bourse, nommé Péramèles. „Annales du Muséum d’Histoire Naturelle”. 4, s. 56, 1804. (fr.).
↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 76. (łac.).
↑ J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata, in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 3. Mosquae: Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. v. (łac.).
↑ L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. xvi, 1128. (niem.).
↑ J.E. Gray: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: E. Griffith (red.): Animal Kingdom arranged in conformity with its organization, by the Baron Cuvier, member of the Institute of France, &c. &c. &c. with additional descriptions of all the species hitherto named, and of many not before noticed. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 194. (ang.).
↑ H.O. Lenz: Naturgeschichte der Säugethiere, nach Cuvier’s System bearbeitet. Gotha: Becker, 1831, s. 158. (niem.).
↑ H. Winge: Jordfundne og nulevende pungdyr (Marsupialia) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilien: med udsigt over pungdyrenes slægtskab. Kjøbenhavn: F. Dreyer, 1893, s. 124. (duń.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 10. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 60–70. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 391–392. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Perameles. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].
↑ K. Helgen & E. Veatch: Extinct Marsupials and Monotremes. W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 28. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 50. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 522.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 677.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-29]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d K.J. Travouillon & M.J. Phillips. Total evidence analysis of the phylogenetic relationships of bandicoots and bilbies (Marsupialia: Peramelemorphia): reassessment of two species and description of a new species. „Zootaxa”. 4378 (2), s. 224–256, 2018. DOI: 10.11646/zootaxa.4378.2.3. (ang.).
↑ A.A.A.A. Burbidge A.A.A.A., J.J. Woinarski J.J., Perameles eremiana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2017-2 [dostęp 2017-12-20] (ang.).
↑ M. Archer & M. Wade. Results of the Ray E. Lemley expeditions, Part 1. The Allingham Formation and a new Pliocene vertebrate fauna from northern Queensland. „Memoirs of the Queensland Museum”. 17 (3), s. 382–395, 1976. (ang.).
↑ J. Muirhead, L. Dawson & M. Archer. Perameles bowensis, a new species of Perameles (Peramelemorphia, Marsupialia) from Pliocene faunas of Bow and Wellington Caves, New South Wales. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 117, s. 165, 1997. (ang.).
↑ G.J. Price. Perameles sobbei sp. nov. (Marsupialia, Peramelidae), a Pleistocene bandicoot from the Darling Downs, south-eastern Queensland. „Memoirs of the Queensland Museum”. 48 (2), s. 194, 2002. (ang.).
↑ K.J. Travouillon, J. Louys, G.J. Price, M. Archer, S.J. Hand & J. Muirhead. A review of the Pliocene bandicoots of Australia, and descriptions of new genus and species. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 37 (5), s. 7, 2017. DOI: 10.1080/02724634.2017.1360894. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[uwaga1-4] Niepoprawna późniejsza pisownia Perameles É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1804.

[6] Wariant pisowni Thylacis Illiger, 1811.

[uwaga2-9] Nieuzasadniona poprawka Perameles É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1804.

[Geoffroy1-1] É. Geoffroy Saint-Hilaire. Note sur les genres Phascolomis et Perameles, nouveaux genres d’animaux à bourse. „Bulletin des Sciences, par la Société Philmathique”. 3 (80), s. 150, 1804. (fr.).

[Geoffroy2-2] É. Geoffroy Saint-Hilaire. Sur un nouveau genre de Mammifères à bourse, nommé Péramèles. „Annales du Muséum d’Histoire Naturelle”. 4, s. 56, 1804. (fr.).

[Illiger-3] J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 76. (łac.).

[fis-5] J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata, in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 3. Mosquae: Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. v. (łac.).

[oken-7] L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. xvi, 1128. (niem.).

[gray-8] J.E. Gray: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: E. Griffith (red.): Animal Kingdom arranged in conformity with its organization, by the Baron Cuvier, member of the Institute of France, &c. &c. &c. with additional descriptions of all the species hitherto named, and of many not before noticed. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 194. (ang.).

[lenz-10] H.O. Lenz: Naturgeschichte der Säugethiere, nach Cuvier’s System bearbeitet. Gotha: Becker, 1831, s. 158. (niem.).

[win-11] H. Winge: Jordfundne og nulevende pungdyr (Marsupialia) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilien: med udsigt over pungdyrenes slægtskab. Kjøbenhavn: F. Dreyer, 1893, s. 124. (duń.).

[Cichocki&inni-12] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 10. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-13] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 60–70. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Dickman-14] Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 391–392. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-15] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Perameles. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].

[Helgen&Veatch-16] K. Helgen & E. Veatch: Extinct Marsupials and Monotremes. W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 28. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[amw-17] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 50. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/530/mode/1up_522]-18] Palmer 1904 ↓, s. 522.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/685/mode/1up_677]-19] Palmer 1904 ↓, s. 677.

[mdd-20] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-29]. (ang.).

[Travouillon&Phillips-21] K.J. Travouillon & M.J. Phillips. Total evidence analysis of the phylogenetic relationships of bandicoots and bilbies (Marsupialia: Peramelemorphia): reassessment of two species and description of a new species. „Zootaxa”. 4378 (2), s. 224–256, 2018. DOI: 10.11646/zootaxa.4378.2.3. (ang.).

[iucn-22] A.A.A.A. Burbidge A.A.A.A., J.J. Woinarski J.J., Perameles eremiana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2017-2 [dostęp 2017-12-20] (ang.).

[arch&wade-23] M. Archer & M. Wade. Results of the Ray E. Lemley expeditions, Part 1. The Allingham Formation and a new Pliocene vertebrate fauna from northern Queensland. „Memoirs of the Queensland Museum”. 17 (3), s. 382–395, 1976. (ang.).

[mui&inni-24] J. Muirhead, L. Dawson & M. Archer. Perameles bowensis, a new species of Perameles (Peramelemorphia, Marsupialia) from Pliocene faunas of Bow and Wellington Caves, New South Wales. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 117, s. 165, 1997. (ang.).

[pri-25] G.J. Price. Perameles sobbei sp. nov. (Marsupialia, Peramelidae), a Pleistocene bandicoot from the Darling Downs, south-eastern Queensland. „Memoirs of the Queensland Museum”. 48 (2), s. 194, 2002. (ang.).

[tra&inni-26] K.J. Travouillon, J. Louys, G.J. Price, M. Archer, S.J. Hand & J. Muirhead. A review of the Pliocene bandicoots of Australia, and descriptions of new genus and species. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 37 (5), s. 7, 2017. DOI: 10.1080/02724634.2017.1360894. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[b]

[5]

[6]

[c]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]