Jamraj pręgowany
| Perameles gunnii | |
| J.E. Gray, 1838[1] | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
jamraj pręgowany |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Jamraj pręgowany[3] (Perameles gunnii) – gatunek niewielkiego ssaka z podrodziny jamrajów (Peramelinae) w obrębie rodziny jamrajowatych (Peramelidae).
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1838 roku angielski zoolog John Edward Gray nadając mu nazwę Perameles gunnii[1]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to „Van Diemen’s Land”[1], tj. Tasmania, w Australii[4][5][6][7].
Takson siostrzany w stosunku do P. nasuta[6]. Prowadzona jest poważna debata na temat tego, czy kontynentalne i tasmańskie populacje P. gunnii powinny być traktowane jako odrębne podgatunki[6]. Wczesne prace donosiły o niewielkich różnicach morfologicznych między obiema populacjami, ale niektórzy autorzy uważali je za zbyt małe, aby uzasadnić rozróżnienie podgatunków[6]. Różnice na podstawie danych genetycznych i dodatkowa separacja oparta na nDNA i mtDNA sugerują jednak, że uznanie podgatunków jest uzasadnione[6]. Ponieważ oryginalny opis opierał się na okazach z Tasmanii, populacja z Australii kontynentalnej wymagałaby formalnego opisu i nazwania[6].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[6].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Perameles: gr. πηρα pēra ‘kieszeń, torba’; rodzaj Meles Brisson, 1762 (borsuk)[8].
- gunnii: Ronald Campbell Gunn (1808–1881), urodzony w Wielkiej Brytanii, wyemigrował do Australii, prywatny sekretarz gubernatora Tasmanii w 1829 roku, poseł w Tasmanii w 1856 roku, botanik, przyrodnik[9].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Jamraj pręgowany występuje w północnej i wschodniej Tasmanii, włącznie z Wyspą Bruny; utrzymuje się również (w bardzo małej ilości) w skrajnie południowo-wschodniej Australii (południowa Wiktoria)[5][4][6].
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 27–35 cm, długość ogona 7–11 cm; masa ciała 0,5–1,1 kg w Wiktorii i 0,5–1,4 kg na Tasmanii[5][10]. Ssak podobny do szczura: pysk wydłużony, duże uszy, kończyny krótkie z długimi pazurami. Sierść szorstka, jasnobrunatna lub szara (pasiasta). Brzuch biały.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Żyje w lasach i na obszarach trawiastych, jest aktywny nocą. Przeważnie żywi się bezkręgowcami i dżdżownicami, ryjąc pyskiem w ziemi, zręcznie je wykopując. Ciąża trwa ok. 11 dni i jest jednym z najkrótszych okresów występowania u ssaków. W miocie rodzi się maksymalnie 4-5 młodych. Samica ma aż 8 sutków. Młode przez 8 tygodni po porodzie przebywają w torbie lęgowej matki.
Jamraje pręgowane są agresywne, wojownicze i prowadzą samotny tryb życia. Samce jamrajów zajmują ogromne terytoria, przyłączając się do samicy tylko podczas okresu godowego.
Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable „narażony”)[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c J.E. Gray. Notes on the above, with descriptions of two new Species. „Annals of Natural History”. 1, s. 107, 1838. (ang.).
- ↑ a b J. Woinarski, A.A. Burbidge, Perameles gunnii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-30] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 10. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Perameles gunnii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-07-30].
- ↑ a b c Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 391. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 72. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Perameles gunnii J. E. Gray, 1838. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-29]. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 522, 1904. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 170. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 50. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).