Perkoz dwuczuby
|
||
| Podiceps cristatus[1] | ||
| (Linnaeus, 1758) | ||
.jpg) |
||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | perkozowe | |
| Rodzina | perkozy | |
| Rodzaj | Podiceps | |
| Gatunek | perkoz dwuczuby | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 |
||
Perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny perkozów.
Spis treści
Występowanie[edytuj]
Występuje w większej części Europy (nie gnieździ się tylko na Płw. Apenińskim, Iberyjskim oraz na Bałkanach[3]) i Azji Środkowej oraz w południowej i środkowej Afryce. Izolowane populacje znajdują się w Australii i na Nowej Zelandii. Europejskie ptaki zimują w Europie Zachodniej i basenie Morza Śródziemnego. Pojedyncze osobniki zimują w Polsce.
- W Polsce nieliczny ptak lęgowy i zarazem najliczniejszy z krajowych perkozów. Jest równomiernie rozpowszechniony w całej Polsce, z wyjątkiem gór[4].
Rozmieszczenie w Polsce[edytuj]
Często spotykany na Pojezierzach, w Wielkopolsce oraz na Śląsku. Rzadko występuje w Małopolsce. W innych miejscach Polski tworzy punktowo większe populacje.
.jpg)
.jpg)
Charakterystyka[edytuj]
Wygląd zewnętrzny[5][edytuj]
Największy polski perkoz, wielkością dorównuje kaczce krzyżówce. Brak dymorfizmu płciowego w upierzeniu. W szacie godowej długa biała szyja, na głowie dwa ciemnobrązowe czuby (stąd nazwa) i rdzawo-czarne bokobrody. U ptaków w drugim kalendarzowym roku życia czuby mogą być zredukowane. Wierzch ciała ciemnobrązowy, boki brązowo-rdzawe. Biała pierś. W szacie spoczynkowej brak bokobrodów, czuby ledwo zaznaczone. W locie na górnej stronie skrzydeł pokazują białą plamę. Ogon zredukowany, sterówki są krótkie i giętkie. Pisklęta z podłużnymi czarnymi paskami na głowie i szyi, których pozostałości mogą być widoczne jeszcze jesienią, w pierwszej szacie spoczynkowej.
Rozmiary[edytuj]
- Długość ciała
- Ok. 50 - 58 cm
- Rozpiętość skrzydeł
- Ok. 80 cm
- Masa ciała
- Ok. 1 kg
Głos[edytuj]
Swoją obecność manifestuje przez cały rok trąbieniem "errrrr..." lub w czasie godów "kek, kek".
Tryb życia[edytuj]
Gatunek aktywny w dzień, jednak podczas kojarzenia się par także nocą, podczas pełni księżyca. Poluje na ryby, może w tym celu zanurzyć się na głębokość nawet 30 metrów. Latem tworzy duże koncentracje na czas pierzenia - staje się wtedy niezdolny do lotu. Rzadko zrywa się do lotu: częściej nurkuje[4]. Gatunek częściowo wędrowny, choć przeloty mają miejsce nocą. Europejskie ptaki zimują w Europie Zachodniej i basenie Morza Śródziemnego. Pojedyncze osobniki zimują w Polsce. Przeloty: marzec–kwiecień i sierpień–grudzień.
Biotop[edytuj]
Jeziora i stawy, rzadziej wolno płynące rzeki, z pasem przybrzeżnych trzcin. Unika jednak zbiorników całkowicie zarośniętych, a częściej od innych perkozów widywany na otwartej wodzie. Populacje środkowoazjatyckie gniazdują na słonawych i słonych jeziorach. W czasie wędrówek spotykany na wybrzeżach morskich.
Lęgi[edytuj]
Wyprowadza jeden lęg w roku, znacznie rzadziej dwa.
Toki[edytuj]
Pary przeprowadzają spektakularny taniec godowy. Zaczyna on się ukłonami obojga partnerów, po czym zbliżają się oni do siebie z płasko wyciągniętą szyją, potrząsają głowami, stroszą czuby i kryzy. Taniec kończy się figurą, w której ptaki przyciskają się do siebie piersiami stojąc pionowo na wodzie. Trzymają przy tym niekiedy pęk wodorostów zebranych z dna.
Gniazdo[edytuj]
Zazwyczaj na wodzie w strefie rzadkich trzcin lub innych roślin wodnych wystających ponad powierzchnię. Gniazdo stanowi pływająca, zwykle jednak zakotwiczona sterta butwiejących roślin wodnych i błotnych. Buduje je para rodziców w pewnej odległości od gniazd sąsiednich osobników. Zazwyczaj gniazduje pojedynczo, ale odnotowywano kolonie liczące 100 par.
Jaja[edytuj]
Początkowo białe, z kredową powłoką, z czasem pod wpływem związków wydzielanych z gnijących roślin ciemnieją i stają się oliwkowobrązowe, w liczbie 3 do 6 sztuk. Wysiadywane przez oboje rodziców, jednak częściej przez samicę. Wysiadywanie trwa od 25 do 29 dni.
Pisklęta[edytuj]
Zagniazdowniki, pisklęta pozostają pod opieką rodziców 10 do 11 tygodni i nawet jesienią da się słyszeć dopominania młodych o pokarm. Pomimo tego, że od razu po wykluciu potrafią pływać i nurkować, to przez pierwsze 3 tygodnie często poruszają się na grzbiecie dorosłego osobnika. Karmione są drobnymi bezkręgowcami, ślimakami, rybkami, oraz piórami rodziców, dzięki czemu przyzwyczajają się do wydalania m.in. rybich łusek[3]. Młode nie mają czubów charakterystycznych dla dorosłych osobników, głowa i szyja upierzona na biało, ciemnobrązowe pasy oraz łysinka, a na wierzchu głowy biała plama.
Pożywienie[edytuj]
Małe ryby, owady, skorupiaki, mięczaki, kijanki i żaby uzupełnione pokarmem roślinnym. Pokarm zdobywa nurkując, nawet na głębokość 30 m. Zjada własne pióra, karmi nimi młode.
Ochrona[edytuj]
W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą.
Zobacz też[edytuj]
Przypisy
- ↑ Podiceps cristatus, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ BirdLife International 2012, Podiceps cristatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015 [online], wersja 2014.3 [dostęp 2015-03-11] (ang.).
- ↑ a b A. Kruszewicz: Ptaki Polski, ISBN 978 - 83 - 7073 - 360 - 5
- ↑ a b M. Radziszewski, M. Matysiak: Ilustrowana Encyklopedia Ptaków Polski, ISBN 978 - 83 - 7705 - 006 - 4
- ↑ Lars Svensson, Killian Mullarney, Dan Zetterstrom, Collins Bird Guide, 2009, ISBN 978-0-00-726814-6.
Bibliografia[edytuj]
- Karel, Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
