Persenkówka
49°48′35″N 24°01′49″E/49,809722 24,030278| Dzielnica Lwowa | |
 Dawny kościół i klasztor karmelitów bosych | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Miasto | |
| Rejon | |
| W granicach Lwowa |
1930 |
Położenie na mapie Lwowa  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |
| 49°48′35″N 24°01′49″E/49,809722 24,030278
| |
._Painting_of_Stanis%C5%82aw_Batowski.jpg)
Persenkówka[1] (ukr. Персенківка, Persenkiwka) – dzielnica Lwowa, w rejonie sichowskim. Jej granice wyznaczają ulice Iwana Myrnego, profesora Bujka, Kozielnicka i LAZ. Na jej terenie znajduje się elektrownia miejska nr 1 oraz Lwowska Fabryka Autobusów.
Główne ulice to Łuhańska i Kozielnicka, w środkowej części Persenkówki znajduje się stacja kolejowa na linii Lwów-Czerniowce.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza nazwa tego obszaru pojawiła się w XVII wieku i brzmiała „Kosnerówka”, pochodziła od nazwiska kupca Kosnera, który był lwowskim mieszczaninem i właścicielem położonych tu ziem. W 1687 Kosnerówkę zakupił pochodzący ze Szkocji Jakub Persing (Pershing), od tego czasu należący do niego folwark zaczęto nazywać Persenkówką. Przez długi czas była to podmiejska osada stanowiąca przysiółek Kulaprkowa, w której znajdowało się piętnaście niewielkich zagród. W drugiej połowie XIX teren wsi przecięły tory kolejowe linii łączącej Lwów ze Stanisławowem i Czerniowcami. Zmiana charakteru Persenkówki rozpoczęła się na początku XX wieku, kiedy w północnej części osady rozpoczęto z inicjatywy dyrektora Miejskiego Zakładu Elektrycznego Józefa Tomickiego budowę elektrowni miejskiej zaprojektowanej przez Adolfa Pillera i zrealizowanej pod kierunkiem Alfreda i Kazimierza Kamienobrodzkich. Budowa trwała od 1908, uruchomiono ją w 1910 i funkcjonuje do czasów współczesnych. Pomiędzy elektrownią a obecną ulicą Panasa Myrnego (dawniej Własna Strzecha) znajdował się park o powierzchni 8 hektarów[2], a przy ulicy Nad Jarem (obecnie Energetyczna) powstał zespół budynków wielorodzinnych dla pracowników elektrowni. Podczas walk w obronie Lwowa na terenie Persenkówki toczyły się zacięte walki m.in. o elektrownię, którą zdobyto 15 listopada 1918. Dwa dni później zdobyta została stacja kolejowa. Ponowne walki miały miejsce w dniach 27-29 grudnia 1918 tzw. ofensywa świąteczna, od ran zmarł wówczas dowódca obrony tej placówki por. Józef Mazanowski. Na Persenkówce śmierć poniósł także por. Iwo Skałkowski[3]. Postrzelenie Mazanowskiego i Skałkowskiego utrwalił potem na obrazach malarz Stanisław Batowski. Został tam wówczas ranny również najmłodszy obrońca miasta, Antoni Petrykiewicz, który w wyniku obrażeń zmarł 14 stycznia 1919[4][5]. Pamiątką tych wydarzeń był obelisk zaprojektowany przez Rudolfa Indrucha, który został zniszczony po wkroczeniu do miasta Armii Czerwonej. W 1930 Persenkówka znalazła się w granicach Lwowa, w 1937 na południe od stacji kolejowej rozpoczęto budowę kościoła i klasztoru karmelitów bosych według projektu Ludomiła Gyurkovicha.
Na Cmentarzu Orląt przed Pomnikiem Chwały znajduje się Mogiła Pięciu Nieznanych z Persenkówki, w której spoczywają nieznani obrońcy Lwowa, którzy polegli podczas walk na terenie Persenkówki[6].
Współczesność[edytuj | edytuj kod]
Po 1944 władze komunistyczne postanowiły zmienić charakter dzielnicy na typowo przemysłowy. W 1946 zmuszono karmelitów do opuszczenia Lwowa, kościół i klasztor przebudowano na biuro projektów i halę fabryczną budowanej fabryki LAZ. Wycięto również park, jego teren zajęły tereny fabryczne i garaże. Elektrownia przy ulicy Kozielnickiej została rozbudowana, po północnej stronie torów, równolegle do nich wybudowano przelotową ulicę Łuhańską. Na ulicach Iwana Czmoły (dawniej Ludwika Christelbauera), Kozielnickiej i Iwana Myrnego uruchomiono linię trolejbusową. W miejscu dawnego stadionu LKS „Czarni” powstał gmach urzędu podatkowego. Przy ulicy Persenkówka 8 powstaje centrum biurowe[7]. Trochę dalej poza boje wybudowany kompleks „Wolne Miasto”[8]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Maciej Zych (opr. red.). Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2013, s. 344. ISBN 978-83-254-1988-2.
- ↑ Mieczysław Orłowicz „Ilustrowany Przewodnik po Lwowie”, Książnica-Atlas 1925 s. 136
- ↑ Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934, s. 598.
- ↑ Zdzisław Antoni Lubicz Ojrzyński „Mortui sunt ut liberi vivamus. Bohaterom Narodowym w hołdzie Lwów, wschodni bastion Rzeczypospolitej” Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo Wschodnich 1998
- ↑ Nekrolog Antoniego Petrykiewicza, wappex.com.pl, 15 stycznia 1919 [zarchiwizowane z adresu 2019-07-03].
- ↑ Aleksander Medyński: „Lwów - przewodnik dla zwiedzających miasto” Lwów - 1936” Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo Wschodnich
- ↑ Офісний центр, м. Львів, вул. Персенківка - Луганська, Novobudovy.com: Енциклопедія новобудов
- ↑ ЖК Вільне Місто ᐉ Львів — ціни і відгуки [online], vn.com.ua [dostęp 2020-02-19] (ukr.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Оксана ПУЖАКОВСЬКА „Персенківка: колись тут були костел і магнолієвий сад” Високий Замок - інтернет версія, 3.09.2009. archive.wz.lviv.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-03)].; (ukr.)
- Słownik geograficzno-historyczny Cracovia-Leopolis;
- Persenkówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 14., Tom VIII s. 14;
- Elektrownia na Persenkówce, Lvivcenter;
- Ryszard Chanas, Janusz Czerwiński, Lwów, Przewodnik turystyczny, wyd. Ossolineum 1992, Wrocław, s. 163 ISBN 83-04-03913-3
- Grzegorz Rąkowski: „Lwów. Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej. Część IV”. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008. s. 303, 307 ISBN 978-83-89188-70-8;
- Przemysław Włodek, Adam Kulewski, Lwów. Przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006, s. 263-264, ISBN 83-89188-53-8, OCLC 169981507.
- Plan miasta Lwowa, Wyd. Kartografia Kijów 2010 ISBN 978-966-475-748-2;