Perydot

Perydot
	Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	((Mg, Fe)2SiO4)
Twardość w skali Mohsa	6,5–7
Przełam	muszlowy, kruchy
Łupliwość	niewyraźna, trójkierunkowa
Pokrój kryształu	grubotabliczkowy lub krótkosłupkowy
Układ krystalograficzny	rombowy
Właściwości mechaniczne	kruchy
Gęstość	3,2–4,3 g/cm³
	Właściwości optyczne
Barwa	żółto zielony do brązowo zielonego
Rysa	biała
Połysk	szklisty, na przełomie tłusty
Współczynnik załamania	1.635 - 1.772 (Dwuosiowy) (dwójłomność): (długość fali ~ 590 nm)
Inne	Dyspersja (stosunkowo słaba): 0,020
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Ten artykuł od 2011-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Perydot (oliwin właściwy) – szlachetna odmiana oliwinów, krzemian magnezu i żelaza^[2]. Nazywany także chryzolitem, choć można się spotkać z użyciem nazwy chryzolit dla kamieni żółtozielonych. Chociaż oliwin jest dość często spotykanym minerałem, perydot jest rzadki.

Perydot znaleziono w próbkach pyłu kosmicznego z sondy Stardust.

Właściwości

Występuje głównie w postaci zbitych skupień, ziarnistych struktur lub nieregularnych bądź zaokrąglonych ziaren^[2].
Przezroczysty do przeświecającego^[2].
Pleochroizm – zmienny, zależnie od zawartości żelaza, a także, w mniejszym stopniu, od obecności innych pierwiastków towarzyszących
Widmo absorpcyjne – silne spektrum absorpcyjne żelaza, z charakterystycznymi pasmami absorpcji o zróżnicowanym maksimum natężenia.
Zawiera często pewne ilości m.in. glinu, tytanu, niklu oraz chromu^[2].
Luminescencja – brak^[1]
Radioaktywność - brak^[1]
Wykazuje wysoką dwójłomność na poziomie 0.0330 - 0.0420^[1].
Inkluzje – liczne; wrostki ilmenitu, magnetytu, chromitu i innych spineli chromowych
Niektóre okazy po oszlifowaniu wykazują efekt kociego oka bądź asteryzm^[2].
Jest izostrukturalny z chryzoberylem^[2].

Występowanie

Jest powszechnym składnikiem skał magmowych o charakterze zasadowym i ultrazasadowym, takich jak perydotyty, dunity, bazalty oliwinowe, a także niektóre odmiany gabra, diabazów i melafirów. Występuje również w serpentynitach oraz w niektórych meteorytach^[2]. Czasami, zwłaszcza w bazaltach, tworzy charakterystyczne owalne lub nieregularne nagromadzenia, określane jako bomby oliwinowe. Często towarzyszy mu forsteryt, magnetyt, Ludwigit(inne języki), chromit, ilmenit, a także apatyt i piroksen^[2]^[3].

Miejsce występowania

Występuje m.in. w Egipcie, Etiopii, Somalii, Indiach, Rosji, Mongolii, Szwecji, Australii, Brazylii, Chinach, Kenii, Meksyku, Birmie, Norwegii, Pakistanie, RPA, Sri Lance, Tanzanii i USA (stany: Arizona, Hawaje, Nevada i Nowy Meksyk). Perydot jest wydobywany w celach komercyjnych w Arabii Saudyjskiej^[2]^[3].

Wydobywany był już 3500 lat temu na egipskiej Wyspie św. Jana leżącej na Morzu Czerwonym.

Zastosowanie

Jest to poszukiwany i wysoko ceniony^{[przez kogo?]} kamień szlachetny.

Szczególnie efektowne są oliwiny o intensywnej zieleni oraz o zabarwieniu złocistozielonkawym; także oliwinowe kocie oko i oliwin gwiaździsty. W jubilerstwie stosuje się szlif schodkowy, brylantowy, rzadziej kaboszonowy.^[2] Większe okazy są cenne gemmologicznie i eksponowane w muzeach.

Największy znaleziony kryształ znajduje się w Smithsonian Institution w Waszyngtonie, ma 310 karatów (62 g). Jedna z odmian perydotu, nazywana kaszmirską, pochodzi z Pakistanu. Wielkość tych kamieni pozwala jubilerom na otrzymanie klejnotów ponad 100 karatowych.

Kolekcja 954 oliwinów właściwych znajduje się w zbiorach muzeum Topkapı w Stambule w Turcji (kamienie ozdabiają tron).

Kultura

Nazwa pochodzi z języka łacińskiego olive, oznaczającego oliwa, która nawiązuje do jego częstej, zielonej szczególnie oliwkowej barwy^[2]. Nazywany jest szmaragdem ubogich. Używany był do wyrobu biżuterii sakralnej. Znaleziono egipską biżuterię z II tysiąclecia p.n.e., w której klejnoty pochodziły z wyspy św. Jana.

Hawajczycy uważają, że kamienie te są łzami bogini Pele.

Perydot znaleziono w próbkach pyłu kosmicznego z sondy Stardust.

Znana odmiana perydotu, nazywana kaszmirską, pochodzi z Pakistanu. Wielkość tych kamieni pozwala jubilerom na otrzymanie klejnotów ponad 100 karatowych.

Dawni medycy radzili pić wszelkie napoje zdrowotne z naczyń wykonanych z tego kamienia. Miało to zapewnić szybsze i skuteczniejsze działanie.

W litoterapii i ezoteryce jest uważany za uspokajający, odtruwający i uzdrawiający, zwłaszcza dla nerek, wątroby i trzustki.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Peridot (Olivine).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Jerzy Żaba: ILUSTROWANA ENCYKLOPEDIA SKAŁ I MINERAŁÓW. Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 321-322. ISBN 978-83-8293-231-7.
↑ ^a ^b Peridot, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2025-01-07] (ang.).

[”strona1”-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Peridot (Olivine).

[’’nazwa5’’-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Jerzy Żaba: ILUSTROWANA ENCYKLOPEDIA SKAŁ I MINERAŁÓW. Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 321-322. ISBN 978-83-8293-231-7.

[’’mindat’’-3] Peridot, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2025-01-07] (ang.).

[1]

[2]

[3]