Czyreń muszlowy
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czyreń muszlowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Phellinopsis conchata (Pers.) Y.C. Dai Fungal Diversity 45: 309 (2010) | |
_Qu%C3%A9l_198207.jpg)
_Qu%C3%A9l_198205.jpg)
Czyreń muszlowy (Phellinopsis conchata (Pers.) Y.C. Dai) – gatunek grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phellinopsis, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1796 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Boletus conchatus. Potem zaliczany był do różnych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Y.C. Dai w 2010 r.[1]
Synonimów ma ponad 50. Niektóre z nich[2]:
- Phellinus conchatus (Pers.) Quél. 1886
- Porodaedalea conchata (Pers.) Fiasson & Niemelä 1984
Nazwę polską nadał Stanisław Domański w 1967 r. (wówczas gatunek ten zaliczany był do rodzaju Phellinus (czyreń). Wcześniej przez polskich mykologów gatunek ten opisywany był jako huba muszlowa (M. Orłoś 1952) lub czyr muszlowaty (Teodorowicz 1936)[3]. Po przeniesieniu do utworzonego w 2010 r. rodzaju Phellinopsis wszystkie nazwy polskie są niespójne z nazwą naukową.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wieloletnia, rozpostarta i silnie przyrośnięta do podłoża huba. Sąsiednie owocniki często zlewają się z sobą, pokrywając duże powierzchnie. Gdy rośnie na powierzchniach pionowych zwykle tworzy owocniki rozpostarto-odgięte. Odgięte części owocnika mają wówczas do 5 cm szerokości. Cały owocnik osiąga grubość do 0,5 cm. Górna powierzchnia nierówna, u młodych okazów filcowata, szorstka, u starszych gładka, o grubej skórce i barwie od ciemnobrązowej do brązowoczarnej, koncentrycznie strefowana i bruzdowana. Brzeg jest płonny, o szerokości do 1 mm, ostry, gładki. Miąższ trwały, korkowaty. Hymenofor rurkowaty o powierzchni guzowatej, pofałdowanej i barwie od jasnobrązowej do rdzawej. Rurki mają długość 1–3 mm i tworzą kilka niewyraźnych warstw. Pory okrągłe lub kanciaste, o średnicy 0,1–0,25 mm, w liczbie 3–6 na mm. W hymenium znajdują się proste, szydłowate, grubościenne, brązowe szczecinki zakończone bezbarwnym wierzchołkiem. Mają długość 15–50 μm i średnicę 5–8 μm[4].
- Cechy mikroskopijne
System strzępkowy dimityczny. Strzępki generatywne z prostymi przegrodami. W kontekście strzępki generatywne hialinowe (pozbawione barwnika), cienkościenne, często rozgałęzione, o średnicy 1,5–2,5 μm, strzępki szkieletowe grubościenne, z cienkim tylko prześwitem, nierozgałęzione, rdzawobrązowe, o średnicy 2,2–3,8 μm. W rurkach strzępki generatywne hialinowe, czasami rozgałęzione, o średnicy 1,5–2,5 μm z prostymi przegrodami. Dominują żółtobrązowe nierozgałęzione i splątane strzępki szkieletowe o średnicy 2–3,5 μm. Podstawki maczugowate, z czterema sterygmami i prostą sprzążką bazalną. Bazydiole kształtem podobne do podstawek, ale mniejsze. Zarodniki szerokoelipsoidalne, początkowo hialinowe, z wiekiem bladożółtawe, dość grubościenne, gładkie, o rozmiarach (4,9) 5–6 (6,2) × (3,9) 4,1–5 (5,1) μm[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i Australii. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano dość liczne stanowiska[3]. Jest rozpowszechniony, ale niezbyt częsty[4].
Występuje w lasach liściastych i mieszanych, w ogrodach, szczególnie na terenach podmokłych. W Polsce najczęściej rozwija się na wierzbie, ale także na grabie, bzie czarnym, lilaku, wiązie[3], w innych krajach występuje także na klonie wielkolistnym, olszy szarej, brzozie papierowej, topoli kalifornijskiej[5].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Saprotrof i pasożyt rozwijający się na martwym drewnie, ale także na żywych drzewach, które infekuje poprzez rany. Powoduje białą zgniliznę drewna, głównie twardzieli. Ochrona polega na zabezpieczaniu ran fungicydami[4].
W Hongkongu jest grzybem jadalnym[7].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Zazwyczaj jest łatwy do odróżnienia od innych czyreni. Czasami, gdy tworzy oddzielne, kopytkowate owocniki może być pomylony z czyreniem ogniowym (Phellinus igniarius), który również rośnie na wierzbie. Mikroskopowo odróżnia się od niego dużymi i często zdeformowanymi szczecinkami[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2017-11-18]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2017-11-18]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ a b c Mycobank. Phellinus conchatus. [dostęp 2017-11-18].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2017-11-18].
- ↑ Eric Boa: Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.