Pierwaja liga ZSRR w piłce nożnej mężczyzn

Pierwaja Liga SSSR (ros. Первая Лига СССР – pol. Pierwsza Liga ZSRR) – druga klasa rozgrywek Mistrzostw Związku Radzieckiego w piłce nożnej. Mistrzostwa klubów były rozgrywane od 1936 do końca istnienia ZSRR w 1991. System rozgrywek zmieniał się na przestrzeni lat. Najczęściej turnieje o Mistrzostwo ZSRR toczyły się w formie rozgrywek ligowych (mecz i rewanż) w systemie wiosna-jesień. Zmieniała się także nazwa najwyższej ligi. Nazwę Pierwaja Liga nadano jej w sezonie 1971. W latach 1936–1941 nosiła nazwę Grupa B (W 1938 nie istniała), w latach 1945–1949 Wtoraja grupa, w latach 1950–1962 Klasa B, w latach 1963–1969 Wtoraja grupa A, a w 1970 Pierwaja Grupa A.

Mistrzowie i pozostali medaliści

Sezon Gr. K T Mistrz Wicemistrz III miejsce Br. Król strzelców Uwagi Gruppa B (ros. Группа Б) 1936 (w)     1 Dinamo Tiflis ZIS Moskwa Staliniec Leningrad ? ? 1936 (j)     1 Sierp i Mołot Moskwa Temp Baku Staliniec Moskwa ? ? 1937     1 Spartak Leningrad Dinamo Rostów nad Donem Temp Baku ? ? 1938     była częścią Grupy A 1939     1 Krylja Sowietow Moskwa Lokomotiwi Tbilisi Dinamo Rostów nad Donem ? ? tylko 1 runda 1940     1 Krasnaja Zaria Leningrad Spartak Leningrad Stroitiel Juga Baku ? ? 1941     wstrzymane przez II wojnę światową 1942–1944     nie rozgrywano z powodu II wojny światowej Wtoraja gruppa (ros. Вторая группа) 1945     1 Krylja Sowietow Kujbyszew WWS Moskwa MWO Moskwa ? ? 1946 Jug     1 WWS Moskwa DO Tbilisi Łokomotyw Charków ? ? 2 grupy+finał Wostok     1 Piszczewik Moskwa Torpedo Gorki MWO Moskwa finał     1 WWS Moskwa Piszczewik Moskwa 1947 Centralnaja     1 Lokomotiw Moskwa MWO Moskwa Dinamo Ryga ? ? 6 grup+finał 1 zona RSFSR     1 Torpedo Gorki Dinamo Saratów Zenit Iżewsk 2 zona RSFSR     1 Dzierżyniec Czelabińsk ODO Nowosybirsk Krylja Sowietow Mołotow zona USSR     1 Łokomotyw Charków Szachtar Stalino Charczowyk Odessa Zakawkazskaja     1 ODO Tbilisi Dinamo Erywań Lokomotiwi Tbilisi Sredneaziatskaja     1 Dinamo Stalinabad Dinamo Ałmaty Dinamo Taszkent finał     1 Lokomotiw Moskwa Torpedo Gorki Łokomotyw Charków 1948 Centralnaja     1 Metallurg Moskwa Dinamo Ryga MWO Moskwa ? ? 6 grup+finał 1 zona RSFSR     1 Dinamo Kazań Torpedo Gorki Krasnoje Znamia Iwanowo 2 zona RSFSR     1 Dzierżyniec Czelabińsk ODO Nowosybirsk ODO Swierdłowsk zona USSR     1 Łokomotyw Charków Stal Dniepropetrowsk ODO Kijów Jużnaja     1 Dinamo Erywań ODO Tbilisi Spartaki Tbilisi Sredneaziatskaja     1 ODO Taszkent Dinamo Ałmaty Lokomotiw Aszchabad finał     1 Łokomotyw Charków Metallurg Moskwa Dinamo Erywań 1949 Centralnaja     1 Spartaki Tbilisi Dinamo Kutaisi Spartakas Wilno ? ? 6 grup+grupa finałowa+finał 1 zona RSFSR     1 Dinamo Rostów nad Donem WMS Moskwa Dinamo Krasnodar 2 zona RSFSR     1 DO Swierdłowsk DO Nowosybirsk Dzierżyniec Czelabińsk 3 zona RSFSR     1 Sudostroitiel Leningrad DO Leningrad Metallurg Moskwa 4 zona RSFSR     1 z-d im.Kalinina Kaliningrad Stroitiel Dulowo Krasnoje Znamia Oriechowo-Zujewo zona USSR     1 Charczowyk Odessa Spartak Lwów ODO Kijów finał     1 Spartaki Tbilisi z-d im.Kalinina Kaliningrad Charczowyk Odessa Klass B (ros. Класс Б) 1950     1 WMS Moskwa Torpedo Gorki Spartakas Wilno ? ? 1951     1 m.Kalinin Dynama Mińsk Lokomotiw Moskwa ? ? 1952 Charków     1 Spartakas Wilno Łokomotyw Charków WMS Moskwa ? ? 3 grupy+2 grupy finałowe Iwanowo     1 DO Tbilisi Krasnoje Znamia Iwanowo Dinamo Ałmaty Baku     1 Nieftianik Baku Burevestnic Kiszyniów Torpedo Gorki finał     1 Łokomotyw Charków Spartakas Wilno DO Tbilisi 1953 1 zona     1 Spartaki Tbilisi Dinamo Erywań Torpedo Rostów nad Donem ? ? 3 grupy+finał 2 zona     1 Znamia Iwanowo Dynama Mińsk Metałurh Odessa 3 zona     1 Szachtar Stalino Torpedo Gorki Metałurh Zaporoże finał     1 Dynama Mińsk Torpedo Gorki Szachtar Stalino 1954 1 zona     1 Spartak Erywań Nieftianik Baku ODO Tbilisi ? ? 3 grupy+finał 2 zona     1 Zenit Moskwa Spartakas Wilno Chimik Moskwa 3 zona     1 Szachtar Stalino Torpedo Rostów nad Donem Metałurh Zaporoże finał     1 Szachtar Stalino Spartakas Wilno Nieftianik Baku 1955 1 zona     1 Burevestnic Kiszyniów Spartak Kalinin ODO Kijów ? ? 2 grupy 2 zona     1 ODO Swierdłowsk Spartak Erywań ODO Tbilisi 1956 1 zona     1 Spartak Mińsk Torpedo Taganrog Metałurh Zaporoże ? ? 2 grupy 2 zona     1 Krylja Sowietow Kujbyszew ODO Tbilisi Spartak Erywań 1957 1 zona     1 Awangard Leningrad Torpedo Taganrog Awanhard Charków ? ? 4 grupy+finał 2 zona     1 Spartak Stanisław SKWO Lwów Trudowyje Riezierwy Leningrad 3 zona     1 SKWO Tbilisi Spartak Erywań Nieftianik Baku Dalnij Wostok     1 SKWO Chabarowsk Dinamo Władywostok Burewiestnik Tomsk finał     1 Awangard Leningrad Spartak Stanisław SKWO Tbilisi 1958 1 zona     1 SKWO Odessa Trudowyje Riezierwy Leningrad Awanhard Mikołajów ? ? 6 grup+finał 2 zona     1 SKCzF Sewastopol Metałurh Zaporoże Rostsielmasz Rostów nad Donem 3 zona     1 SKWO Lwów Spartak Mińsk Łokomotyw Winnica 4 zona     1 SKWO Rostów nad Donem Spartak Erywań Kubań Krasnodar 5 zona     1 SKWO Swierdłowsk Kajrat Ałmaty Zwiezda Perm 6 zona     1 SKWO Chabarowsk Tomicz Tomsk Urożaj Barnauł finał     1 SKWO Rostów nad Donem SKWO Swierdłowsk SKCzF Sewastopol 1959 1 zona     1 Trud Woroneż Dinamo Kirow Awanhard Mikołajów ? ? 7 grup+finał RSFSR 2 zona     1 Trudowyje Riezierwy Leningrad Trud Głuchowo Awanhard Charków 3 zona     1 Spartak Erywań Terek Grozny Torpedo Taganrog 4 zona     1 Łokomotyw Winnica Baltika Kaliningrad SKWO Odessa 5 zona     1 Admirałtiejec Leningrad Wołga Kalinin Zenit Iżewsk 6 zona     1 Pamir Leninabad Maszinostroitiel Swierdłowsk Metallurg Magnitogorsk 7 zona     1 SKWO Swierdłowsk Łokomotiw Krasnojarsk SKWO Chabarowsk finał RSFSR     1 Admirałtiejec Leningrad Trudowyje Riezierwy Leningrad Trud Woroneż 1960 1 zona RSFSR     1 Trud Woroneż Spartak Leningrad Szachtior Stalinogorsk ? ? 5 grup RSFSR, 2 grupy USSR, 2 grupy rep.radzieckich+3 grupy finałowe 2 zona RSFSR     1 Wołga Kalinin Szynnik Jarosław Dinamo Kirow 3 zona RSFSR     1 Terek Grozny Torpedo Taganrog Spartak Krasnodar 4 zona RSFSR     1 Mietałłurg Niżny Tagił Zwiezda Perm Łokomotiw Czelabińsk 5 zona RSFSR     1 Irtysz Omsk SKA Chabarowsk Sibelektromotor Tomsk finał RSFSR     1 Trud Woroneż Irtysz Omsk Wołga Kalinin 1 zona USSR     1 Sudnobudiwnyk Mikołajów Łokomotyw Winnica Arsenał Kijów 2 zona USSR     1 Metałurh Zaporoże SKA Odessa Trudowi Rezerwy Ługańsk finał USSR     1 Metałurh Zaporoże Sudnobudiwnyk Mikołajów 1 zona Sojuznych respublik     1 Lokomotiwi Tbilisi Urożaj Mińsk Szirak Leninakan 2 zona Sojuznych respublik     1 Torpedo Kutaisi Pamir Leninabad Progress Baku finał Sojuznych respublik     1 Torpedo Kutaisi Lokomotiwi Tbilisi 1961 1 zona RSFSR     1 Wołga Kalinin Mietałłurg Czerepowiec Dinamo Leningrad ? ? 6 grup RSFSR+finał, 2 grupy USSR+gry o miejsce, 2 grupy rep.radzieckich 2 zona RSFSR     1 Dinamo Kirow Baltika Kaliningrad Iskra Kazań 3 zona RSFSR     1 Krylja Sowietow Kujbyszew Sokoł Saratów Traktor Stalingrad 4 zona RSFSR     1 Terek Grozny Rostsielmasz Rostów nad Donem Torpedo Taganrog 5 zona RSFSR     1 Łokomotiw Czelabińsk Urałmasz Swierdłowsk Stroitiel Ufa 6 zona RSFSR     1 SKA Chabarowsk SKA Nowosybirsk Łucz Władywostok finał RSFSR     1 Krylja Sowietow Kujbyszew Terek Grozny Dinamo Kirow 1 zona USSR     1 Czornomoreć Odessa Łokomotyw Winnica Zirka Kirowohrad 2 zona USSR     1 SKA Odessa Trudowi Rezerwy Ługańsk Awanhard Żółte Wody stykowyje igry USSR     1 Czornomoreć Odessa SKA Odessa Łokomotyw Winnica 1 zona Sojuznych respublik     1 Lokomotiwi Tbilisi Szirak Leninakan Lokomotiv Gomel 2 zona Sojuznych respublik     1 Torpedo Kutaisi Szachtior Karaganda Metallurg Rustavi 1962 1 zona RSFSR     1 Szynnik Jarosław Spartak Leningrad Tiekstilszczik Iwanowo ? ? 5 grup RSFSR, 3 grupy USSR, 2 grupy rep.radzieckich+3 grupy finałowe 2 zona RSFSR     1 Trud Woroneż Trudowyje Riezierwy Kursk m.Sierpuchow 3 zona RSFSR     1 Spartak Krasnodar Traktor Wołgograd Rostsielmasz Rostów nad Donem 4 zona RSFSR     1 Urałmasz Swierdłowsk Łokomotiw Czelabińsk Iskra Kazań 5 zona RSFSR     1 SKA Nowosybirsk SKA Chabarowsk Łucz Władywostok finał RSFSR     1 Spartak Krasnodar Trud Woroneż Urałmasz Swierdłowsk 1 zona USSR     1 Czornomoreć Odessa Polissia Żytomierz Łokomotyw Donieck 2 zona USSR     1 SKA Odessa Metałurh Zaporoże SKA Kijów 3 zona USSR     1 Trudowi Rezerwy Ługańsk Awanhard Symferopol Łokomotyw Winnica finał USSR     1 Trudowi Rezerwy Ługańsk Czornomoreć Odessa Awanhard Symferopol 1 zona Sojuznych respublik     1 Lokomotiv Gomel Szirak Leninakan Nairi Erywań 2 zona Sojuznych respublik     1 Szachtior Karaganda Alga Frunze Metallurg Chimkent finał Sojuznych respublik     1 Szachtior Karaganda Lokomotiv Gomel Klass A, wtoraja gruppa (ros. Класс А (вторая группа)) 1963     1 Szynnik Jarosław Torpedo Gorki Trud Woroneż ? ? 1964 1 podgruppa     1 Awanhard Charków Czornomoreć Odessa Žalgiris Wilno ? ? 2 grupy+finał 2 podgruppa     1 SKA Odessa Szachtior Karaganda Lokomotiw Moskwa finał     1 Lokomotiw Moskwa SKA Odessa Paxtakor Taszkent 1965 1 podgruppa     1 Tiekstilszczik Iwanowo Urałmasz Swierdłowsk Awanhard Charków ? 2 grupy+finał 2 podgruppa     1 Szynnik Jarosław Zoria Ługańsk Žalgiris Wilno finał     1 Ararat Erywań Kajrat Ałmaty Awanhard Charków 1966 1 podgruppa     1 Žalgiris Wilno Tiekstilszczik Iwanowo Kubań Krasnodar ? 3 grupy+finał 2 podgruppa     1 Zoria Ługańsk SKA Kijów SKA Lwów 3 podgruppa     1 Politotdel Taszkentskaja obł. Szachtior Karaganda Stroitiel Ufa finał     1 Zoria Ługańsk Žalgiris Wilno Politotdel Taszkentskaja obł. 1967 1 podgruppa     1 Dinamo Kirovbad Daugava Ryga Kubań Krasnodar ? 3 grupy+finał 2 podgruppa     1 SKA Kijów Metałurh Zaporoże SKA Lwów 3 podgruppa     1 Szachtior Karaganda Urałmasz Swierdłowsk Ałga Frunze finał     1 Dinamo Kirovbad Szachtior Karaganda SKA Kijów 1968 1 podgruppa     1 Karpaty Lwów SKA Kijów SKA Odessa ? 4 grupy+finał 2 podgruppa     1 Sudnobudiwnyk Mikołajów Metalist Charków Dnipro Dniepropetrowsk 3 podgruppa     1 Urałmasz Swierdłowsk Spartak Ordżonikidze Dinamo Machaczkała 4 podgruppa     1 Irtysz Omsk Kuzbass Kemerowo SKA Chabarowsk finał     1 Urałmasz Swierdłowsk Karpaty Lwów Irtysz Omsk 1969 1 podgruppa     1 Spartak Ordżonikidze Dinamo Leningrad Kubań Krasnodar ? 4 grupy+finał 2 podgruppa     1 SKA Chabarowsk Rubin Kazań Mietałłurg Kujbyszew 3 podgruppa     1 Dnipro Dniepropetrowsk SKA Kijów Metalist Charków 4 podgruppa     1 Žalgiris Wilno Szachtior Karaganda Lokomotiwi Tbilisi finał     1 Spartak Ordżonikidze Dnipro Dniepropetrowsk SKA Chabarowsk Klass A, pierwaja gruppa (ros. Класс А (первая группа)) 1970     1 Karpaty Lwów Kajrat Ałmaty Dnipro Dniepropetrowsk 24 Janosz Habowda (Karpaty) Pierwaja liga (ros. Первая лига) 1971     1 Dnipro Dniepropetrowsk Lokomotiw Moskwa Czornomoreć Odessa 24 Witalij Razdajew (Kuzbass) 1972     1 Paxtakor Taszkent Szachtar Donieck Czornomoreć Odessa 34 Birodar Abduraimov (Paxtakor) 1973     1 Czornomoreć Odessa Nistru Kiszyniów Lokomotiw Moskwa 38 Anatolij Szepel (Czornomoreć) 1974     1 Lokomotiw Moskwa SKA Rostów nad Donem Dynama Mińsk 25 Aleksandr Markin (Zwiezda Perm), Mykoła Klimow (Tawrija) 1975     1 Krylja Sowietow Kujbyszew Dynama Mińsk Torpedo Kutaisi 27 Anatolij Ionkin (Kajrat) 1976     1 Kajrat Ałmaty Neftçi Baku Paxtakor Taszkent 28 Elbrus Abbasov (Neftçi) 1977     1 Spartak Moskwa Paxtakor Taszkent Tawrija Symferopol 19 Anatolij Zinczenko (Dinamo Leningrad), Witalij Razdajew (Kuzbass), Ihor Nadiejin (Nistru) 1978     1 Krylja Sowietow Kujbyszew SKA Rostów nad Donem Dynama Mińsk 20 Aleksandr Płosznik (Kubań), Siergiej Andriejew (SKA Rostów) 1979     1 Karpaty Lwów Kubań Krasnodar Pamir Duszanbe 42 Stepan Jurczyszyn (Karpaty) 1980     1 Tawrija Symferopol Dnipro Dniepropetrowsk Metalist Charków 33 Wołodymyr Naumenko (Tawrija) 1981     1 Metalist Charków Torpedo Kutaisi Lokomotiw Moskwa 26 Rawil Szaripow (Metałurh) 1982     1 Žalgiris Wilno Nistru Kiszyniów Kołos Nikopol 26 Heorhij Koladiuk (Kołos) 1983     1 Kajrat Ałmaty SKA Rostów nad Donem Fakieł Woroneż 25 Jurij Bondarenko (Tawrija) 1984     1 Fakieł Woroneż Torpedo Kutaisi SKA Karpaty Lwów 27 Rewaz Czelebadze (Dinamo Batumi) 1985 Zapad     1 Daugava Ryga SKA Karpaty Lwów Kotajk Abowian 29 Walerij Szmarow (CSKA) 2 grupy+finał z 2 grup Wostok     1 Szynnik Jarosław Pamir Duszanbe CSKA Moskwa Finał     1 Daugava Ryga CSKA Moskwa SKA Karpaty Lwów 1986     1 CSKA Moskwa Guria Lanczchuti Daugava Ryga 27 Wazhen Manasian (Pamir), Besik Pridoniszwili (Guria) 1987     1 Czornomoreć Odessa Lokomotiw Moskwa Daugava Ryga 23 Wiktor Pimuszin (Kuzbass) 1988     1 Pamir Duszanbe Rotor Wołgograd CSKA Moskwa 22 Muhsin Muhammadijew (Pamir), Aleksandr Nikitin (Rotor) 1989     1 CSKA Moskwa Guria Lanczchuti Kajrat Ałmaty 32 Walerij Masalitin (CSKA) 1990     1 Spartak Władykaukaz Paxtakor Taszkent Metałurh Zaporoże 37 Igor Shkvirin (Paxtakor) 1991     1 Rotor Wołgograd Tiligul Tyraspol Urałmasz Swierdłowsk/Jekaterynburg 25 Serhij Husiew (Tiligul)

Zwycięzcy

• Krylja Sowietow Kujbyszew (5)
• Lokomotiw Moskwa (3)
• Czornomoreć Odessa (3)
• Dynama Mińsk (2)
• Torpedo Kutaisi (2)
• Kajrat Ałmaty (2)
• Fakieł Woroneż (2)
• Ararat Erywań (2)
• CSKA Moskwa (2)
• Karpaty Lwów (2)
• Łokomotyw Charków (2)
• Admirałtiejec Leningrad (2)
• Zoria Ługańsk (2)
• Spartak Ordżonikidze (2)
• Žalgiris Wilno (1)
• SKA Rostów nad Donem (1)
• Paxtakor Taszkent (1)
• Dnipro Dniepropetrowsk (1)
• Zimbru Kiszyniów (1)
• Szachtar Donieck (1)
• Sierp i Mołot Moskwa (1)
• Spartak Leningrad (1)
• WWS Moskwa (1)
• SKA Swierdłowsk (1)
• Szachtior Karaganda (1)
• Lokomotiwi Tbilisi (1)
• Kubań Krasnodar (1)
• Rotor Wołgograd (1)
• Tawrija Symferopol (1)
• Metalist Charków (1)
• Daugava Ryga (1)
• Metałurh Zaporoże (1)
• Urałmasz Swierdłowsk (1)
• Łokomotyw Winnica (1)
• Pamir Duszanbe (1)
• Dinamo Tbilisi (1)
• Krylja Sowietow Moskwa (1)
• Krasnaja Zaria Leningrad (1)
• Spartaki Tbilisi (1)
• WMS Moskwa (1)
• MWO Moskwa (1)
• Szynnik Jarosław (1)
• Kəpəz Gəncə (1)
• Pamir Leninabad (1)
• Spartak Moskwa (1)

Zobacz też

• Wysszaja Liga ZSRR
• Wtoraja Liga ZSRR
• Wtoraja Nizszaja Liga ZSRR
• Puchar ZSRR

Linki zewnętrzne

• Tabele końcowe na stronie RSSSF (ang.)
• Statystyki na stronie KLISF (ros.)