Pies przeciwpancerny

Ośrodek szkoleniowy psów przeciwpancernych w obwodzie moskiewskim (1931)

Defilada żołnierzy Armii Czerwonej z psami przeciwpancernymi na placu Czerwonym w Moskwie (1938)

Pies przeciwpancerny, psia mina (ros. Противотанковая собака) – pies z przymocowanymi do niego materiałami wybuchowymi, trenowany do wbiegnięcia pod pojazd gąsienicowy (zwłaszcza czołg) nieprzyjaciela. Gdy pies wchodził pod czołg, łamał przymocowaną do jego grzbietu antenę i włączał zapalnik detonujący materiał wybuchowy.

ZSRR

Takie psy były szkolone przez Sowietów przed i podczas II wojny światowej, by zostać użyte w walce przeciwko nieprzyjacielskim jednostkom pancernym. Na początku wojny istniał jeden centralny ośrodek szkoleniowy dla psów przeciwpancernych Armii Czerwonej. Instruktorzy z armii radzieckiej trenowali psy przez morzenie ich głodem przez kilka dni, a następnie umieszczanie pokarmu pod czołgiem z włączonym silnikiem, zachęcając głodne psy, aby podbiegały do pojazdu i wchodziły pod niego, by wyciągnąć pokarm. Dodatkowo czołg poruszał się z różną prędkością, strzelał z karabinu maszynowego i z działa tak aby przyzwyczaić psy do warunków bitewnych.

Uczestniczący w szkoleniach psów min behawiorysta Kruszinski stworzył kryteria wcielenia psów do służby: wybierano psy wyjątkowo pobudliwe (łatwo podniecające się) i bardzo ruchliwe. Jednak te cechy można było zbadać dopiero wtedy, gdy psy przeszły już szkolenie przeciwczołgowe. Przeprowadzano specjalne testy mierzące, jak łatwo można było pobudzić konkretnego psa oraz mierzące jego aktywność fizyczną.

W roku 1941 powołano jednostki specjalne przeznaczone do zwalczania czołgów przeciwnika. Każdy oddział składał się z czterech kompanii ze 126 psami w każdej kompanii; w każdym oddziale specjalnym znajdowały się 504 psy uzbrojone w miny o wadze 6–10 kilogramów. Podczas II wojny światowej w armii radzieckiej sformowano dwa pułki psów specjalnego przeznaczenia i 168 niezależnych oddziałów, batalionów, kompanii i plutonów.

Zastosowanie bojowe

Pierwsze użycie psów przeciwpancernych w czasie wojny niemiecko-radzieckiej nastąpiło w lipcu 1941. Radziecka kompania liczyła 212 psów, z których 20 wysłano do ataku zakończonego klęską. Żaden z psów nie wykonał zadania – część została zabita przez nacierających razem z czołgami żołnierzy niemieckich, część uciekła z pola bitwy a pozostałe psy wróciły na pozycje radzieckie. Wkrótce kompania razem ze 108 pozostałymi psami dostała się do niewoli. Niemieckie dowództwo dowiedziało się o istnieniu „tajnej broni Stalina” i nakazało żołnierzom polowanie na wszystkie psy w rejonie działań bojowych.

Psy przeciwpancerne miały niewielką skuteczność bojową – z wielu powodów:

• praktycznie niemożliwe było odtworzenie bardzo ważnego dla psów zapachu czołgów nieprzyjaciela ze względu na stosowanie przez Niemców innego paliwa, smarów, farb, przez co czołgi niemieckie były dla psów obce zapachowo
• warunki panujące na polu bitwy, hałasy, zapachy i zamieszanie, wystraszały psy lub je dekoncentrowały
• psy przeciwpancerne w warunkach bojowych nie od razu wbiegały pod czołg przeciwnika, lecz najpierw krążyły wokół niego zbierając odwagę i zastanawiając się, czy to właściwy cel (patrz punkt pierwszy), co powodowało, że stawały się łatwym celem dla broni pokładowej, granatów lub broni ręcznej obsługi pojazdu pancernego
• psy nie były uczone agresji w stosunku do żołnierzy niemieckich, co powodowało, że głodne psy można było zwabić za pomocą jedzenia i rozbroić.

Podczas faktycznej walki zwierzęta znacznie chętniej wbiegały pod pojazdy radzieckie niż niemieckie, a więc nie można ich było spuszczać w pobliżu pojazdów radzieckich. W 1942, kiedy właśnie przez nieprawidłowe użycie psów cała radziecka dywizja pancerna została zmuszona do wycofania się z bitwy, Sowieci zaprzestali używania psów przeciwczołgowych na większą skalę, a centralny ośrodek szkoleniowy Armii Czerwonej został zamknięty.

Ogółem w II wojnie światowej wzięły udział 33 specjalistyczne jednostki psów przeciwpancernych, w których walczyło ponad 9,5 tysiąca tych zwierząt. Psy zniszczyły 304 czołgi nieprzyjaciela.

Radziecka propaganda

Zdaniem radzieckiej propagandy psy przeciwpancerne miały znaczący udział w wielu największych bitwach II wojny światowej – między innymi pod Moskwą, na łuku kurskim (zniszczyły 12 czołgów) i pod Stalingradem (zniszczyły 63 czołgi) – i zasłużyły na udział w paradzie zwycięstwa na placu Czerwonym w Moskwie. Radziecka propaganda sukcesu psów przeciwpancernych miała trzy główne cele:

1. zwiększyć stres załóg czołgów niemieckich zamkniętych w ciasnych i posiadających niewielką widoczność wnętrzach czołgów
2. skłonić załogi niemieckich czołgów, aby celem zwiększenia widoczności otwierały włazy w swoich pojazdach, stając się łatwym celem dla snajperów

Psy przeciwpancerne po II wojnie światowej

Powojenne modernizacje czołgów oraz opracowanie nowych, bardziej skutecznych broni przeciwpancernych wykluczają masowe użycie psów przeciwczołgowych w przyszłych konfliktach zbrojnych.

Zobacz też

• bomba nietoperzowa

Bibliografia

• Pile, Stephen (1979) The Book of Heroic Failures i The Official Handbook of the Not Terribly Good Club of Great Britain - Penguin Books.
• Dog Anti-Tank Mine, Soviet-Empire.com z 20 maja 2005.