Przejdź do zawartości

Pieter Bruegel (starszy)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pieter Bruegel (starszy)
Ilustracja
Autoportret
Data i miejsce urodzenia

ok. 1525
Broghel koło Bredy

Data i miejsce śmierci

9 września 1569
Bruksela

Dziedzina sztuki

malarstwo, grafika

Epoka

renesans

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons

Pieter Bruegel (starszy) (wymowa niderlandzka [ˈpitəɾ ˈbɾøːɣəl], uproszczona polska [piter brechel][a]) (ur. ok. 1525 w Broghel koło Bredy, zm. 9 września 1569 w Brukseli) – niderlandzki malarz. Zwano go „Chłopskim” ze względu na tematykę jego obrazów.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Zachowały się zapisy wskazujące, że urodził się w Broghel koło Bredy – nie jest jednak jasne, czy chodzi o miasto Breda w Holandii, czy o belgijskie miasto Bree (po łacinie zwane Breda). Od 1559 zaczął pomijać literę „h” w swym nazwisku, podpisując obrazy jako Bruegel.

Naukę rozpoczynał w pracowni Pietera Coecka van Aelsta, następnie terminował u Claude’a Doriziego w Mechelen. W roku 1551 został z tytułem mistrza przyjęty do gildii św. Łukasza Antwerpii. Podróżował po Włoszech i Francji, po powrocie mieszkał okresowo w Antwerpii, w końcu na stałe osiadł w Brukseli w roku 1563.

W roku 1563 ożenił się z Mayeken, córką swego pierwszego nauczyciela Pietera Coecka. Miał z nią dwóch synów – Pietera Brueghla (zw. Piekielnym) i Jana Brueghla (zw. Aksamitnym). Obaj synowie zostali malarzami, chociaż nie uczyli się od swego ojca (jeden miał 5 lat, a drugi około roku, gdy Pieter starszy zmarł). Malarz spoczął wraz z żoną w kościele Notre-Dame de la Chapelle w Brukseli. Epitafium malarza znajduje się w jednej z kaplic bocznych kościoła.

Malował przede wszystkim pejzaże, zapełnione postaciami chłopskimi (stąd przydomek). Czerpał motywy z codziennego życia ludu (wesela, uczty, biesiady, kiermasze), z Biblii, ilustrował przysłowia. Często wskazywany jako pierwszy malarz zachodni malujący pejzaże dla nich samych, a nie tylko jako tło dla alegorii religijnych. Malował stylem prostym, nie poddając się dominującej wówczas modzie włoskiej. Często nawiązywał do stylu Boscha. Najsławniejsze jego obrazy znajdują się w muzeum wiedeńskim.

Dzieła zebrane

[edytuj | edytuj kod]

Piotrowi Brueglowi przypisuje się autorstwo 45 dzieł w większości namalowanych olejem na desce[1]:

Obrazy

[edytuj | edytuj kod]
Lp. Tytuł obrazu Rok powstania Metoda Wielkość Miejsce przechowywania Grafika
1 Pejzaż z przypowieścią o siewcy 1557 olej na desce 74 × 102 cm Timken Museum of Art, San Diego
2 Pejzaż z upadkiem Ikara ok. 1558 olej na płótnie naciągniętym na drewno 73,5 × 112 cm Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela
3. Widok Neapolu ok. 1558 obraz olejny 39,8 × 69,5 cm Galleria Doria Pamphilj, Rzym
4. Dwanaście przysłów 1558 olej na desce 75 × 98 cm Museum Mayer van den Bergh, Antwerpia
5. Przysłowia niderlandzkie 1559 olej na desce 117 × 163 cm Gemäldegalerie, Berlin
6. Walka karnawału z postem 1559 olej na desce 118 × 164,5 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
7. Zabawy dziecięce 1560 olej na desce 118 × 161 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
8. Triumf śmierci 1562 olej na desce 117 × 162 cm Prado, Madryt
9. Upadek zbuntowanych aniołów 1562 olej na desce 117 × 162 cm Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela
10. Samobójstwo Saula 1562 olej na desce 33,5 × 55 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
11. Pokłon Trzech Króli 1562 płótno 168 × 122 cm Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela
12. Dwie małpy 1562 obraz olejny 20 × 23 cm Gemäldegalerie, Berlin
13. Pejzaż z ucieczką do Egiptu 1563 olej na płótnie 37 cm × 56 cm Courtauld Institute of Art
14. Wieża Babel 1563 olej na dębowej desce 114 × 155 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
15. Mała wieża Babel ok. 1563 olej na desce 60 × 74,5 cm Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
16 Dulle Griet 1564 olej na desce 117,4 × 162 cm Museum Mayer van den Bergh, Antwerpia
17. Pokłon Trzech Króli 1564 olej na płótnie 111 × 83,5 cm National Gallery w Londynie
18. Droga krzyżowa 1564 olej na płótnie 124 × 170 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
19. Głowa starej wieśniaczki po 1564 olej na dębowej desce 22 × 17 cm Stara Pinakoteka, Monachium
20. Rzeź niewiniątek 1565 olej na dębowej desce 116 × 160 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
21. Wino w Dniu Świętego Marcina 1565–1568 tempera na płótnie 168 × 122 cm Prado, Madryt
22. Zimowy pejzaż z łyżwiarzami i pułapką na ptaki 1565 olej na dębowej desce 38 × 56 cm Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela
23. Żniwa 1565 olej na dębowej desce 118 × 163 cm Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
24. Powrót stada 1565 olej na dębowej desce 117 × 159 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
25. Sianokosy ok. 1565 olej na desce 114 × 158 cm Galeria Narodowa, Praga
26. Pochmurny dzień 1565 olej na dębowej desce 118 × 163 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
27. Myśliwi na śniegu 1565 olej na desce 117 × 162 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
28. Spis ludności w Betlejem 1566 olej na desce 115,5 × 164,5 cm Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela
29. Kraina szczęśliwości 1567 olej na dębowej desce 52 × 78 cm Stara Pinakoteka, Monachium
30. Kazanie św. Jana Chrzciciela 1566 olej na płótnie 95 × 160,5 cm Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie
31. Wiejski taniec 1566 olej na desce 114 × 164 cm Detroit Institute of Arts
32. Nawrócenie Szawła 1567 olej na desce 108 × 156 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
33. Pokłon Trzech Króli na śniegu 1567 tempera na desce 35 × 55 cm Oskar Reinhart Collection, Winterthur
34. Taniec wieśniaków 1568 olej na desce 114 × 164 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
35. Ślepcy 1568 tempera na desce 86 × 154 cm Museo di Capodimonte Neapol
36. Kalecy 1568 olej na desce 18 × 21 cm Luwr, Paryż
37. Mizantrop 1568 tempera na płótnie 86 × 85 cm Museo di Capodimonte, Neapol
38. Chłopskie wesele 1568 olej na desce 114 × 163 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
39. Złodziej gniazd 1568 olej na desce 59 × 68 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
40. Pejzaż z szubienicą 1568 olej na desce 45,9 × 50,8 cm Hessisches Landesmuseum, Darmstadt

Grafiki

[edytuj | edytuj kod]
Lp. Tytuł obrazu Rok powstania Metoda Wielkość Miejsce przechowywania Grafika
1 Wielkie ryby jedzą małe ryby 1556 ołówek na papierze 21,5 × 30,2 cm Wiedeń, Graphische Sammlung Albertina
2 Targ w Hoboken 1559 ołówek na papierze 26,5 × 39,4 cm Courtauld Gallery
3 Polowanie na dzikie króliki 1566 22,2 × 39 cm Muzeum Narodowe w Warszawie

Grisaille

[edytuj | edytuj kod]
Lp. Tytuł obrazu Rok powstania Metoda Wielkość Miejsce przechowywania Grafika
1. Chrystus i cudzołożnica 1565 34 × 24 cm Courtald Institute Galleries w Londynie
2. Śmierć Marii Panny 1564 55 × 36 cm Upton House, Banbury

Dzieła ze szkoły Bruegla

[edytuj | edytuj kod]
Lp. Tytuł obrazu Rok powstania Metoda Wielkość Miejsce przechowywania Grafika
1. Kuszenie św. Antoniego 1557–1558 olej na desce 57,8 × 85,7 cm National Gallery of Art

Dzieła o wątpliwym autorstwie Bruegla

[edytuj | edytuj kod]
Lp. Tytuł obrazu Rok powstania Metoda Wielkość Miejsce przechowywania Grafika
1. Chrystus i Jezioro Galilejskie 1553 olej na desce 67 × 100 cm Nowy Jork, kolekcja prywatna
2. Sztorm na morzu 1568 olej na desce 71 cm × 97 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
3. Trzech żołnierzy 1568 olej na desce 20,3 × 17,8 cm Nowy Jork, Frick Collection

Genealogia Brueghlów

[edytuj kod]
 
 
 
Pieter Bruegel (starszy)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pieter Brueghel (młodszy)
 
Jan Brueghel (starszy)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ambrosius Brueghel
 
Jan Brueghel (młodszy)
 
Anna Brueghel
 
David Teniers (młodszy)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Abraham Brueghel


Nawiązania

[edytuj | edytuj kod]

Wiele utworów Jacka Kaczmarskiego to ekfrazy obrazów Bruegla starszego[2]. Ślepcy są w ogóle pierwszą z nich, a pewną inspiracją do takiego rozwoju twórczości była wcześniejsza ekfraza Wisławy Szymborskiej nawiązująca do Dwóch małp[3].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwaga

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Często spotykana wymowa nazwiska jako [brojgel] (lub [brojgl]) nie jest poprawna.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rainer Hagen, Rose-Marie Bruegel – dzieła wszystkie, wyd. Taschen, Kielce 2005, ISBN = 83-60160-19-8.
  2. ↑ Małgorzata Lisecka, Kolor w ekfrazach Jacka Kaczmarskiego, „Litteraria Copernicana”, 2 (10 – Kolor w literaturze), 2012, s. 60-67 (pol.).
  3. ↑ Jacek Kaczmarski, Jolanta Piątek, Za dużo czerwonego, cz. III, „Odra”, 2 (483), 2002 (pol.).
  4. ↑ Michael Gibson, Lech Majewski, Dagmara Drzazga, Bruegel Młyn i Krzyż, Agnieszka Topornicka (tłum.), Olszanica: Wydawnictwo BoSz, 2010, ISBN 978-83-7576-102-3, OCLC 750652295.
  5. ↑ Leonard Drożdżewicz, ZIMOWY ZESZYT ZNAD WILII, „Znad Wilii”, nr 1 (69), 2017, s. 31.
  6. ↑ Marek Kochanowski, Utrwalanie szlaków. Studia o literaturze i kulturze Podlasia, Wydawnictwo Episteme, 2022, s. 168, ISBN 978-83-67049-30-6 [dostęp 2024-04-22] (pol.).
  7. ↑ Autentyczność i nieskrywane emocje w malarstwie Pietera Bruegla - Zintegrowana Platforma Edukacyjna [online], zpe.gov.pl [dostęp 2024-04-23].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • J. Białostocki, Bruegel – pejzażysta, Poznań 1956.
  • D. Bianco, Bruegel, Warszawa 2006 (Klasycy Sztuki)
  • Breugel, Warszawa 1985 (Geniusze Sztuki)
  • Bruegel, Warszawa 2001.
  • J. Francis, Bruegel przeciwko władzy, Warszawa 1976.
  • R. Hagen, R. M. Hagen, Bruegel. Dzieła wszystkie, Kolonia 2001.
  • J. Kass, A. Lukacsy, Zabawy dziecięce według obrazu Pietera Bruegla Starszego, Warszawa 1985.
  • Pieter Bruegel, Poznań 2006 (Wielka Kolekcja Sławnych Malarzy, t. 5)
  • F. de Poli, E. Baccheschi, Bruegel, Warszawa 1985.
  • S. Rodary, Pieter Bruegel Starszy, Siechnice 1999 (Wielcy Malarze; nr 56)
  • F. Timmermans, Piotr Brueghel, Kraków 1973.
  • D. Varga, Wieża Babel. Piotr Bruegel Starszy, Warszawa 1984.
  • M. Walicki, Bruegel, Warszawa 1957.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pieter_Bruegel_(starszy)&oldid=76033566”