Pietro Perti
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka |
Giovanni Pietro Perti , błędnie[1] zwany Peretti[2][3] (ur. 16 października 1648 w Muggio, zm. 1714 w Wilnie) – włoski rzeźbiarz, sztukator i architekt, działający na terenach Wielkiego Księstwa Litewskiego w okresie baroku.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Muggio, we włoskojęzycznym szwajcarskim kantonie Ticino, jako syn Giovanniego Antonia i Cateriny[4]. Wywodził się z rodu o bogatych tradycjach artystycznych – wśród kilkudziesięciu[1] przedstawicieli rodziny parających się dekoratorstwem i architekturą byli m.in. jego ojciec (architekt w Czechach) i bracia. W twórczości Petriego widoczne są wpływy Giana Lorenza Berniniego[4] i jego uczniów, z którymi się stykał podczas kilkukrotnych pobytów w Rzymie[1].
Perti został zaproszony do Wilna przez Michała Kazimierza Paca i większość swojego życia spędził w stolicy Wielkiego Księstwa Litewskiego, pracując dla rodzin magnackich. Po raz pierwszy odnotowany w Polsce w 1677 r. podczas wmurowania kamienia węgielnego klasztoru kanoników regularnych na Antokolu. Jednak na ziemiach Rzeczypospolitej pojawił się około 1675[5]. Zasłynął dekoracjami stiukowymi kościoła św. Piotra i Pawła (1677–82), uważanymi za arcydzieło litewskiego baroku. Współpracował z Giovannim Marią Gallim, który dodał ornamenty wokół rzeźb Pertiego. Perti działał na dworze hetmana wielkiego litewskiego Kazimierza Jana Sapiehy od 1689 do 1701 r. Od 1691 był serwitorem tego magnata, pełnił też obowiązki administratora jurydyki antokolskiej[4].
Podczas swojej kariery Perti zaprojektował, zbudował i ozdobił niektóre z najwybitniejszych litewskich zabytków barokowych w Wilnie: pałac Słuszków (1690), pałac Sapiehów (1691) i kompleks trynitarski na Antokolu (od 1694). Przebudował wnętrze i zaprojektował stiuki ołtarza kaplicy św. Kazimierza w katedrze wileńskiej (1686–88). Perti brał również udział w dekoracji zespołu klasztornego w Pożajściu w Kownie, wraz z Giovannim Merlem i Michelangelem Pallonim, którego córkę Magdalenę poślubił w 1682[4][1]. Pertiemu przypisuje mu się też ozdobienie ołtarza w kościele jezuitów w Grodnie[6] oraz dekoracje w kościele św. Michała Archanioła w Michaliszkach[7].
Miał kilkoro dzieci, które weszły w skład miejskiego patrycjatu i zasymilowały się ze środowiskiem wileńskim[1]. Został pochowany w kościele św. Piotra i Pawła na Antokolu[8].
Według Wojciecha Boberskiego Petri zmarł w 1709 lub 1710 r, w wyniku epidemii, która nawiedziła Wilno pod koniec 1. dekady[9].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Piotr Jacek Jamski, Giovanni Pietro i Antonio – bracia Perti w Rzeczypospolitej, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 18 września 2014 [dostęp 2025-04-25].
- ↑ Jędrzej Moraczewski, Starożytności polskie ku wygodzie czytelnika porządkiem abecadłowym zebrane, t. 2, Poznań 1852, s. 703 [dostęp 2025-04-25].
- ↑ Adam Honory Kirkor, Przechadzki po Wilnie i jego okolicach, t. 4, Wilno: Drukarnia A. Marcinowskiego, 1856, s. 147 [dostęp 2025-04-25].
- ↑ a b c d Paweł Freus, Giovanni Pietro Perti [online], Culture.pl, 8 lipca 2015 [dostęp 2025-04-25].
- ↑ Giovanni Pietro Perti, [w:] Lietuvos dailininkų žodynas, Vilnius: Kultūros, filosofijos ir meno institutas, 2005, t. 1: XVI–XVIII a., p. 209–210 [online], limis.lt [dostęp 2025-04-25] (lit.).
- ↑ Giovanni Pietro Perti, [w:] Visuotinė lietuvių enciklopedija [online], vle.lt [dostęp 2025-04-25] (lit.).
- ↑ Pertis, Džovanis Pjetras (1648-1714), [w:] Lietuva – Tičinas . 500 metų bendros istorijos: vietovės, žmonės ir menas tarp Didžiosios kunigaikštystės ir Šveicarijos [online] [dostęp 2025-04-25] (lit.).
- ↑ Anna Sylwia Czyż, Ostatnia pierwszą, czyli o ambonie łodziowej z kościoła pw. św. św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie, „Biuletyn Historii Sztuki”, LXXXIII (3), 2021, s. 633-635, ISSN 0006-3967 [dostęp 2025-04-25].
- ↑ Mirosława Sobczyńska-Szczepańska, Późnobarokowy wystrój i wyposażenie lwowskich kościołów trynitarzy, „Biuletyn Historii Sztuki”, LXXXIII (1), 2021, s. 43, ISSN 0006-3967 [dostęp 2025-04-25].