Piotr Siergijewicz
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 lipca?/23 lipca 1900 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
białoruska |
| Alma Mater |
Uniwersytet St. Batorego w Wilnie, Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo |
| Gatunek |
malarstwo olejne klasyczne, polichromatyczne oraz rysunek |
| |
Piotr Siergijewicz (ur. 10 lipca?/23 lipca 1900 we wsi Stawrowo[1], zm. 1 listopada 1984 w Wilnie) – białoruski artysta malarz i rysownik.
Biografia[edytuj | edytuj kod]
Piotr Siergijewicz urodził się we wsi Stawrowo koło Brasławia (obecnie w granicach Republiki Białoruś) 10 (wg starego stylu) lipca 1900 roku. Naukę w zakresie podstawowym, w tym rysunku, pobierał w Wilnie i Platerowie[2]. W wieku 17 lat wyjechał z rodzinnej wsi do Piotrogrodu (obecnie Sankt Petersburg), potem przeniósł się do Wilna, gdzie pracował fizycznie i na przyfabrycznych kursach uczył się przedmiotów z zakresu szkoły średniej. W roku 1919 został przyjęty w charakterze wolnego słuchacza na Uniwersytet im. Stefana Batorego w Wilnie na Wydział Sztuk Pięknych, gdzie studiował pod kierunkiem Ferdynanda Ruszczyca, prof. Bohusza-Siestrzeńcewicza i prof. Kubickiego. W latach 1924–25 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u Józefa Pankiewicza. W latach 1926–28 kontynuował naukę na Uniwersytecie im. St. Batorego u Ludomira Ślendzińskiego. W tym okresie samodzielnie się utrzymywał pracując dorywczo. W roku 1920 brał udział w wojnie polsko–bolszewickiej jako żołnierz Wojska Polskiego. Od roku 1928, po zakończeniu studiów, kontynuował doskonalenie swojego warsztatu artystycznego zamieszkując i pracując przez okres 5 lat w opuszczonych pomieszczeniach sklepów. Były to bardzo trudne lata w jego życiu, ale Piotr Siergijewicz nie zrezygnował z malarstwa. Jak sam pisze w swojej autobiografii: ”Tyle (…) znosiłem trudów o chłodzie i głodzie, szedłem na przekór szukając własnej drogi”[3]. Jego samozaparcie dało rezultaty, gdyż został przyjęty do Wileńskiego Towarzystwa Niezależnych Artystów Malarzy, i w latach 1932–39 jego prace były eksponowane w organizowanych przez to towarzystwo wystawach.
W roku 1938 zwiedził Rzym, Florencję, Wenecję i Wiedeń. W okresie II wojny światowej przebywał w rodzinnej wsi, gdzie jak pisał „Przeżyłem wielka tragedię narodową.(…) Niemcy bezlitośnie zabijali niewinnych ludzi , (…) paląc żywcem (…)- 75 osób z naszej wsi w różnym wieku, w tym dzieci”[4]}. Po zakończeniu wojny zamieszkał na stałe w Wilnie, ożenił się z Polką Stanisławą z domu Kadziewicz. W latach 1944–1945 pracował w Muzeum Białoruskim im. Iwana Łuckiewicza aż do jego rozwiązania. W latach 1946–51 był zatrudniony w Państwowym Instytucie Sztuk Pięknych w Wilnie, na stanowisku wykładowcy w katedrze rysunku. W roku 1946 został członkiem Związku Artystów Plastyków Litewskiej SRR. Po rezygnacji z pracy dydaktycznej, gdyż jak pisał : ”Nie miałem talentu pedagogicznego”[5], w latach 1952–1958 pracował jako plastyk w Wileńskim Kombinacie „Dajle” Fundacji Artystycznej LSRR.
Jak sam pisze, po wojnie nie zdecydował się na wyjazd do Polski tak, jak to zrobili „prawie wszyscy malarze Polacy”[5]. Oprócz stałego zatrudnienia dalej intensywnie pracował malując i doskonaląc swój warsztat artystyczny.
Pozostał w Wilnie do końca życia. Zmarł 1 listopada 1984 roku i został pochowany na wojskowym Cmentarzu na Antokolu w Wilnie.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Uprawiał polichromatyczne malarstwo olejne historyczne i rodzajowe, tematami były portrety, martwa natura, wątki religijne ścienne o funkcji monumentalnej (w kościołach), w technice sztalugowej na podłożu tablicowym oraz rysunku kredką i ołówkiem. Jak sam pisał w swojej autobiografii z maja 1960 roku: „wykształcenie plastyczne otrzymałem (…) w dziedzinie portretu(…), interesował mnie człowiek, jego charakter(…), interesował mnie również pejzaż. Poważnie też zacząłem pracować nad kompozycją (…). Przedwojenne próby moich kompozycji dotyczyły takich tematów , jak wiosna, miłość , święta i praca na wsi, historii” [4].
„Historycy sztuki(…) zaliczają go do twórców nurtu realistycznego (który w szkole wileńskiej przybrał formę szczególną, klasycyzującą, dostojną). Podkreślają też, że w specjalny sposób łączył on tradycje sztuki polskiej, litewskiej i białoruskiej (Rajmund Kalicki, Piotr Siergijewicz, „Twórczość”, 1985, nr 7-8, s. 244-245)”[1].
Po II wojnie światowej, pozostając na terenie LSRR, zaczął malować w stylu realizmu socjalistycznego. W tym okresie powstały takie obrazy jak: „Sadzenie drzewek” (1950), „Obiad traktorzysty” (1957), „Oczyszczanie pól” (1957) [6].
Piotr Siergijewicz był pracowitym i płodnym artystą malarzem - sporządzony przez niego katalog obejmujący lata 1922–1974 zawiera 883 pozycji z nazwą, rokiem powstania i wymiarami obrazów).
Do ważnych w jego twórczości wątków zalicza się[7]:
- kompozycje historyczne: „W partyzanckiej kuźni” (1944), „Demonstracja bezrobotnych w Kownie w 1925 roku” (1954), „K. Kalinowski wśród powstańców 1983 roku” (1955), „Skoryna, pierwszy wileński drukarz” (1957), „K. Kalinowski i W. Wróblewski na przeglądzie powstańców” (1959)
- kompozycje rodzajowe: „Sadzenie drzewek” (1950), „Usuwanie kamieni z pola” (1957), „Festiwal nad jeziorem Narocz” (1960)
- pejzaże: „Stary zakątek Wilna” (1941), „Noc” (1942), „Pod śnieżną zasłoną” (1942), „Wiosną z mojego okna” (1945), „Na błękitnym przestworzu” (1959), „Wiosenna bajka” (1959), „Jesień z mojego okna” (1959), „Złoty brzeźniak” (1960)
- portrety: ”Portret matki”(1929), „Studentka” (1936), „Portret Damy G.” (1938), „Malarka O.Fiedorowa” (1944), „Student” (1957), „F. Skoryna” (1960), „Poeta Maksym Tank” (1960), „Rzeźbiarka P.Jachimowicz” (1960), „Kołchoźnik” (1960); w tym cała seria portretów żony, np.: „Portret żony” (1946 i 1957), oraz autoportrety (1939 i 1949)
Malowidła w kościołach powstawały w ramach renowacji oraz projektów własnych. Nie jest znany spis wszystkich kościołów w których pracował, niektóre z nich znajdują się np.: w Sołach (1934), Smargoni (1936), Szereszewie (1938), Bernardynów w Grodnie i w Korte (lata 30.) oraz w Turgielach, Żodziszkach, Konwaliszkach, Wołkoryskach, Duksztach, Krzemienicy.
Wystawy[edytuj | edytuj kod]
Brał udział we wszystkich wystawach zbiorowych organizowanych w latach 1932–39 przez Wileńskie Towarzystwo Niezależnych Malarzy[8].
Wystawy[1]:
- 26.12.1935 - 8.1.1936: pierwsza indywidualna wystawa w Wilnie
- 26.04 - 9.05.1940: druga indywidualna wystawa w Wilnie
- 1960: jubileuszowa wystawa w Wilnie, na której przedstawiono 211 dzieł, w tym 21 kompozycji, 62 portrety, 56 pejzaży, 6 martwych natur, 65 rysunków[7]
- Maj 1962: indywidualna wystawa w Mińsku w Pałacu Sztuki
- Czerwiec-maj 1969 Zachęta: 58 wystawa ogólnopolskiej grupy twórczej „Zachęta”, na której wystawiono 7 obrazów olejnych, w tym „Konstanty Kalinowski” oraz 7 rysunków wśród ponad 100 artystów wystawiających około 450 eksponatów[9]
- 1970: jubileuszowa wystawa w Wilnie
- 1978: wystawa indywidualna w Mińsku
- 1980: jubileuszowa wystawa w Wilnie
Pozostałe wystawy:
- Luty-marzec 2003: wystawa w białostockim Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego
- Marzec-kwiecień 2003: wystawa w Muzeum Historycznym Miasta Gdańska (Dwór Artusa)
Nagrody i upamiętnienia[edytuj | edytuj kod]
- W 1960 roku otrzymał tytuł Zasłużonego Twórcy Sztuki LSRR
- Został wydany znaczek pocztowy Białorusi z autoportretem Piotra Siergijewicza
- Jedna z ulic Mińska nosi nazwę Piotra Siergijewicza
- Na budynku w Wilnie w którym mieszkał i tworzył została umieszczona tablica pamiątkowa z napisem w języku litewskim i białoruskim: „W tym domu mieszkał w latach 1942–1984 białoruski artysta malarz zasłużony twórca sztuki Litwy Piotr Siergijewicz”
Katalogi[edytuj | edytuj kod]
- Petras Sergijewičius, „Katalogas”, Vilniaus Valstybinis Dailes Muziejus, Vilnius 1961.
- Katalog zawiera spis prac Piotra Siergijewicza do roku 1960, z podaniem daty powstania oraz wymiarów, w sumie 211 pozycji; w tym 21 kompozycji, 62 portrety, 56 pejzaży, 6 martwej natury i 65 rysunków
- Piotr Sierhijewicz 1900-1984 ze zbiorów prywatnych w Polsce, Wydawca Białoruskie Towarzystwo Kulturalne „Chatka”, Białoruskie Towarzystwo Historyczne 2002
- Katalog zawiera spis zlokalizowanych prac Piotra Siergijewicza na terenie Polski i znajdujących się w rękach prywatnych . W sumie zlokalizowano 119 obrazów w miastach: Łódź, Gdańsk, Gdynia, Sopot, Kraków, Inowrocław, Lębork, Toruń, Warszawa, Szczecin i Nowy Dwór Gdański
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Zbiory 2002 ↓.
- ↑ Autobiografia 2000 ↓, s. 195.
- ↑ Autobiografia 2000 ↓, s. 204.
- ↑ a b Autobiografia 2000 ↓, s. 205.
- ↑ a b Autobiografia 2000 ↓, s. 206.
- ↑ Autobiografia 2000 ↓, s. 207.
- ↑ a b Katalog 1961 ↓.
- ↑ Autobiografia 2000 ↓, s. 203.
- ↑ Zachęta 1968 ↓.
Przykładowe obrazy[edytuj | edytuj kod]
Literatura[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Sierhijewicz 1900-1984 ze zbiorów prywatnych w Polsce. BTH Gdańsk - Sopot - Gdynia: Białoruskie Towarzystwo Kulturalne „Chatka”, Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 2002.
- Autobiografia Piotra Sierhijewicza. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 14, s. 195-207, 2000.
- Petras Sergijewičius, „Katalogas”. Vilnius: Vilniaus Valstybinis Dailes Muziejus, 1961.
- Katalog 58 wystawy grupy twórczej „Zachęta”. kwiecień-maj 1961.
- Petras Sergijewičius, „Katalogas”. Vilnius: Lietuvos TSR Dailes Muziejus, 1970.