Piper aduncum

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Piper aduncum
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

magnoliopodobne

Rząd

pieprzowce

Rodzina

pieprzowate

Rodzaj

pieprz

Gatunek

Piper aduncum

Nazwa systematyczna
Piper aduncum L.
Sp. Pl. 29. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Piper aduncum – gatunek rośliny z rodziny pieprzowatych (Piperaceae). Jest to krzew lub małe drzewo o wielkości od 2-7 metrów[4][5]. Nasiona przenoszone są przez ptaki oraz nietoperze. Wykorzystywany jest jako roślina przyprawowa i lecznicza, przy czym bywa także chwastem w uprawach[6].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Gatunek występuje w Ameryce Południowej i Ameryce Środkowej[7]. Rośnie w Andach, głównie na terenie Altiplano, oraz na Galapagos i Jamajce[8]. Występuje także na terenie Antigui w lasach deszczowych oraz w lasach tropikalnych[9]. Rośnie na wysokości do 1500 m n.p.m.[4]

Jako gatunek introdukowany rośnie w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej[9].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Jako pożywienie[edytuj | edytuj kod]

Owoce rośliny używane są jako przyprawa – mają ostry, pieprzowy smak. Przy czym owoce czarne posiadają smak słodki[8]. Liście po ugotowaniu także nadają się do spożywania[10].

Lecznicze[edytuj | edytuj kod]

Liście Piper aduncum

Gatunek ma długą historię tradycyjnego stosowania w Ameryce Południowej, gdzie ceniono go szczególnie za właściwości antyseptyczne i stosowano w leczeniu ran. Zastosowania te szybko przyjęli przybywający Europejczycy, a roślina zachowała swoją rolę we współczesnym ziołolecznictwie. Współczesne badania potwierdziły obecność szeregu aktywnych medycznie związków w roślinie, w tym flawonoidów, sekiterpenów, monoterpenów, związków heterocyklicznych, fenylopropanoidów, alkaloidów i benzenoidów. Grupa substancji chemicznych zwanych chromenami została znaleziona w liściach i jej olejku eterycznym, które wykazały toksyczne działanie na komórki nowotworowe i bakterie. Inne chemikalia, w tym grupa bezenoidów, również wykazały działanie przeciwbakteryjne i cytotoksyczne. Roślina wykazała szerokie spektrum działania przeciwdrobnoustrojowego, co może pomóc wyjaśnić jej długą historię stosowania w różnych infekcjach i chorobach zakaźnych. W różnych badaniach liście i olejki eteryczne ekstrahowane z liści lub owoców wykazały działanie przeciwbakteryjne na różne bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne. Zgłaszano także działania przeciwko grzybom i drożdżom. Ponadto naukowcy z Francji podali, że ma działanie przeciwwirusowe przeciwko wirusowi polio (chorobie Heinego-Medina). W dwóch badaniach wykazano, że roślina jest skutecznym lekarstwem na leiszmaniozę pasożytniczą, rozprzestrzeniającą się chorobę tropikalną, która jest przenoszona przez ukąszenie zarażonych muszek piaskowych. Doniesiono, że zarówno roślina, jak i wyekstrahowany związek chalkonu w roślinie albo zabijają pasożyta albo leczą chorobę. W leczeniu innych infekcji pasożytniczych wykazano, że gatunek jest użyteczny w leczeniu schistosomatozy, gdzie ma działanie mięczakobójcze na ślimaka słodkowodnego, który przenosi pasożyta, a także na samego pasożyta. Działa również owadobójczo na komary, które przenoszą i rozprzestrzeniają żółtą gorączkę.

Liście są przeciwdrobnoustrojowe, ściągające, wiatropędne, moczopędne, ponadto działają jako łagodny aromatyczny tonik, środek pobudzający, żołądkowy i wewnętrzny ściągający. Liście przyjmowane jako napar są szeroko stosowane jako lekarstwo na wszystkie rodzaje zaburzeń trawiennych, w tym bóle brzucha, wymioty, niestrawność, biegunka, wrzody żołądka, gaz jelitowy, a nawet rak żołądka; są uważane za doskonały tonik moczowo-płciowy i są stosowane w leczeniu kamieni nerkowych, infekcji dróg moczowych, zapalenia pęcherza moczowego, zapalenia cewki moczowej, leucorrhoea, zapalenia pochwy i różnych chorób wenerycznych, takich jak rzeżączka i rzęsistkowica; są również stosowane w różnych stanach górnych dróg oddechowych, takich jak zapalenie oskrzeli, krwotoki płucne, zapalenie opłucnej, zapalenie płuc, przeziębienia i grypa oraz zapalenie migdałków. Liście są skutecznym antyseptycznym gojeniem ran, stosowanym w celu zatrzymania krwawienia, zapobiegania infekcjom i przyspieszenia gojenia.

Łodygi Piper aduncum

Liście są zmiażdżone lub sproszkowane są posypane bezpośrednio na dotknięty obszar. Mogą być także stosowane w formie naparu, który jest przygotowywany stosowany jako płyn do płukania. Czasami liście są podgrzewane, tłuczone, a następnie stosowane jako okłady[10][9].

Olejek eteryczny może być stosowany jako środek owadobójczy i mięczakobójczy. Zawiera także safrol, który z powodzeniem stosuje się w produkcji silnych insektycydów, substancji zapachowych, mydeł i detergentów[10].

Białawe drewno jest średnio twarde, kruche; może być stosowane do podstawowej budowy, słupków i ogrodzeń[10].

Synonimy[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten ma 56 synonimów[11]:

  • Artanthe adunca (L.) Miq.
  • Artanthe adunca f. angustifolia Miq.
  • Artanthe cearensis Miq.
  • Artanthe celtidifolia (Kunth) Miq.
  • Artanthe elongata (Vahl) Miq.
  • Artanthe elongata f. brasiliensis Miq.
  • Artanthe elongata f. glabrior Miq.
  • Artanthe galeottii Miq.
  • Artanthe galleoti Miq.
  • Artanthe granulosa Miq.
  • Artanthe vellozoana Miq.
  • Piper acutifolium var. membranaceum C. DC.
  • Piper aduncifolium Trel.
  • Piper aduncum var. aduncum
  • Piper aduncum var. laevifolium C. DC.
  • Piper anguillaespicum Trel.
  • Piper angustifolium Ruiz & Pav.
  • Piper cardenasii Trel.
  • Piper celtidifolium Kunth
  • Piper disparispicum Trel.
  • Piper elongatifolium Trel.
  • Piper elongatum Vahl
  • Piper elongatum var. elongatum
  • Piper elongatum var. laevifolium (C. DC.) Trel.
  • Piper elongatum var. pampayacusum Trel.
  • Piper fatoanum C.DC.
  • Piper flavescens (C.DC.) Trel.
  • Piper guanaianum C. DC.
  • Piper herzogii C. DC.
  • Piper intersitum f. porcecitense Trel.
  • Piper kuntzei C. DC.
  • Piper lineatum var. hirtipetiolatum Trel.
  • Piper multinervium M.Martens & Galeotti
  • Piper multinervium var. amplum Trel.
  • Piper multinervium var. flavicans Trel.
  • Piper multinervium var. hirsuticaule Trel.
  • Piper multinervium var. kantelolense Trel.
  • Piper multinervium var. paralense Trel.
  • Piper multinervium var. peracutum Trel.
  • Piper multinervium var. productipes Trel.
  • Piper multinervium var. protractifolium Trel.
  • Piper multinervium var. puberulipedunculum Trel.
  • Piper multinervium var. pubescenticaule Trel.
  • Piper multinervium var. skutchii Trel.
  • Piper multinervium var. telanum Trel.
  • Piper nonconformans Trel.
  • Piper oblanceolatum var. fragilicaule Trel.
  • Piper pseudovelutinum var. flavescens C.DC.
  • Piper purpurascens D. Dietr.
  • Piper reciprocum Trel.
  • Piper submolle Trel.
  • Steffensia adunca (L.) Kunth
  • Steffensia angustifolia Kunth
  • Steffensia celtidifolia (Kunth) Kunth
  • Steffensia elongata (Vahl) Kunth

Wykaz podgatunków[12][edytuj | edytuj kod]

  • Piper aduncum var. cordulatum (C.DC.) Yunck.
  • Piper aduncum var. ossanum (C. DC.) Saralegui
  • Piper aduncum var. aduncum L.
  • Piper aduncum var. exotum Trel.
  • Piper aduncum var. garcia-barrigae Trel. & Yunck.
  • Piper aduncum var. laevilimbum C.DC.
  • Piper aduncum var. salviifolium (Miq.) Trel.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. ↑ Piper aduncum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ a b Piper aduncum in Bolivia checklist @ efloras.org [online], www.efloras.org [dostęp 2020-03-03].
  5. ↑ ABRS Flora of Australia Online Search Results [online], www.anbg.gov.au [dostęp 2020-03-04].
  6. ↑ Spiked pepper - Department of Agriculture [online], www.agriculture.gov.au [dostęp 2020-03-04].
  7. ↑ spiked pepper | Weed Identification – Brisbane City Council [online], weeds.brisbane.qld.gov.au [dostęp 2020-03-04].
  8. ↑ a b Tropicos | Name – !Piper aduncum L. [online], legacy.tropicos.org [dostęp 2020-03-03].
  9. ↑ a b c Tropicos | Name - !Piper aduncum L. [online], legacy.tropicos.org [dostęp 2020-03-04].
  10. ↑ a b c d Useful Tropical Plants [online], tropical.theferns.info [dostęp 2020-03-04].
  11. ↑ Piper aduncum L. — The Plant List. 2001–. [dostęp 2020-03-03]. (ang.).
  12. ↑ Piper aduncum L. [online], www.gbif.org [dostęp 2020-03-04] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piper_aduncum&oldid=72987795”