Piramida (zbiór opowiadań)

Piramida

Pyramiden

Autor	Henning Mankell
Typ utworu	kryminał
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Szwecja
Język	szwedzki
Data wydania	1999
Wydawca	Leopard Förlag AB
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	2011
Wydawca	W.A.B.
Przekład	Irena Kowadło-Przedmojska
poprzednia Zapora następna Nim nadejdzie mróz

Piramida (szw. Pyramiden) – zbiór opowiadań kryminalnych autorstwa szwedzkiego pisarza Henninga Mankella wydany w roku 1999, stanowiący uzupełnienie serii o przygodach komisarza Kurta Wallandera. Jej polskie tłumaczenie ukazało się w roku 2011 nakładem wydawnictwa WAB.

Geneza i fabuła

Zbiór pięciu opowiadań stanowi uzupełnienie cyklu o przygodach komisarza Kurta Wallandera z policji w Ystad. Opisane są w nim śledztwa i inne wydarzenia, mające miejsce w ciągu dwóch dekad poprzedzających pierwszą część cyklu – Mordercę bez twarzy (czyli przed 8 stycznia 1990). Opowiadania pokazują Wallandera w początkach kariery policyjnej, a także wyjaśniają genezę jego związku z Moną i skomplikowanych stosunków z córką Lindą oraz ojcem, który nie był zadowolony z policyjnej kariery syna.

Opowiadania zostały napisane i wydane w odpowiedzi na liczne prośby czytelników, którzy intensywnie namawiali Mankella do opisania losów Wallandera przed 1990 rokiem (materiały były wcześniej częściowo publikowane w gazetach). Mankell rozważał nadanie całości podtytułu Powieści o szwedzkim lęku, gdyż utwory te nawiązują do negatywnych przemian w demokratycznym społeczeństwie szwedzkim lat 90. XX wieku, mających korzenie w poprzednich dwóch dekadach (Czy demokracja będzie w stanie przeżyć, jeśli naruszy się fundament praworządności? Czy szwedzka demokracja ma jakąś cenę, która pewnego dnia zostanie uznana za zbyt wygórowaną?).

Opowiadania

Malmö w latach 70. XX wieku. Wallander mieszkał tu do 1975

Cios

Sprawa z 3 czerwca 1969 dotyczy zabójstwa sąsiada Wallandera – emerytowanego marynarza Artura Håléna (ur. 1898), a także Aleksandry Batisty Lundström, zabitej w Arlöv. Wallander zna już swoją przyszłą żonę i matkę Lindy – Monę. Jest asystentem kryminalnym w Malmö, a jego szefem i mentorem jest komisarz Hemberg. Ojciec Wallandera kupuje dom i pracownię w Löderup. Wyjaśnia się także geneza ciosu nożem w serce, który Wallander otrzymał w początkach pracy policyjnej.

Szczelina

Ystad. Tu Wallander rozwiązywał większość śledztw

Wallander ma niecałe 30 lat i jest już asystentem komisarza w Wydziale Zabójstw, a jego szefem nadal jest Hemberg. Sprawa dzieje się w Wigilię 1975. Elma Hageman z Jägersro zgłasza, że w okolicy pobliskiego sklepu kręci się tajemniczy, nieznany osobnik. Okazuje się, że jest to niejaki Oliver, czarnoskóry nielegalny imigrant od trzech miesięcy przebywający w Szwecji. Uciekł on z RPA przez Namibię i Frankfurt n/M, ponieważ biali zabili mu ojca za przynależność do Afrykańskiego Kongresu Narodowego.

W życiu prywatnym Wallandera zaczynają się pierwsze konflikty z Moną (już małżonką). Córka Linda ma pięć lat. Jest to ostatni rok w Malmö, a jednocześnie rok, w którym poznaje Rydberga, swój największy autorytet policyjny.

Mężczyzna na plaży

Plaża w Svarte. Stąd przyjechał Alexandersson, by umrzeć

Sprawa zaczyna się 26 kwietnia 1987, kiedy Wallander jest już inspektorem i dobiega do 40 lat. Śledztwo dotyczy Görana Alexanderssona (przedsiębiorcy branży elektrycznej ze Sztokholmu, 49 lat), który przyjechał taksówką ze Svarte do Ystad i zmarł. Jego syn Bengt zginął tragicznie w 1980. Tajemnicze są postacie drugiego syna i córki Alexanderssona – Martina i Kajsy (lekarza i prokuratorki z Nynäshamn).

Małżeństwo Wallandera wchodzi w etap trwałego kryzysu. Mona z Lindą wyjechały na wakacje na Wyspy Kanaryjskie.

Śmierć fotografa

Rzecz dzieje się w kwietniu 1988 i dotyczy zamordowanego, starego fotografa Simona Lamberga (zamieszkałego przy Lavendervagen w Ystad), który miał swoje atelier w mieście od 25 lat. Większość mieszkańców miasta robiła sobie u niego okolicznościowe fotografie – także Wallander i Mona w dniu ślubu (1970), czy Linda, po narodzinach. Lamberg był mimo to postacią słabo znaną społeczności miasta, w wolnych chwilach trudniąc się artystycznym zniekształcaniem fotograficznych wizerunków znanych polityków. Żył on w separacji z żoną Elisabeth i miał upośledzoną córkę – Matyldę. Intensywnie grał na wyścigach konnych w Jägersro. Sprawa z czasem łączy się z zabójstwem Bengta Alexanderssona z Mężczyzny na plaży.

Mona wyprowadziła się do Malmö, a Linda (18 lat) studiuje w Sztokholmie, zamieszkując na Kungsholmsgatan. Wallandera przez całe opowiadanie intensywnie boli ząb.

W dziele użyto języka fotograficznego, np. Cała jego postawa była nieostra, czy Dosięgnął go cios w głowę. Świat eksplodował białym światłem i zaraz pogrążył się w ciemności.

Piramida

Opowiadanie tytułowe. 11 grudnia 1989 nad Skanią widziano tajemniczy, nisko przelatujący samolot, który rozbił się o godz. 5.19. Niedługo później w egzekucji zginęły starsze siostry Eberhardsson (Anna i Emilia), od lat prowadzące w Ystad pasmanterię i pozornie będące idealnymi obywatelkami. Śledztwo kieruje się w stronę międzynarodowego handlu narkotykami.

Wallander ma 42 lata i właśnie mijają dwa miesiące odkąd rozstał się z Moną. Jego dawny szef – Hemberg, zginął rok wcześniej w wypadku drogowym. Prokurator Per Åkeson myśli o zmianie zawodu, którym jest zmęczony i zniechęcony. Z dniem 31 grudnia 1989 kończy pracę, a na jego miejsce przyjeżdża Anette Brolin. Rydberg czuje się już zdecydowanie źle i mdleje na jednym z zebrań, ale jeszcze nie ma postawionej żadnej diagnozy. Wallander nawiązuje romans z pielęgniarką Emmą Lundin, ale jest to związek bez przyszłości.

W grudniu 1989 ojciec Wallandera udaje się bez zapowiedzi na upragnioną od lat wycieczkę do Egiptu, celem obejrzenia piramid. 15 grudnia zostaje zatrzymany przez policję w Kairze za wspinanie się na piramidę Cheopsa, co jest surowo zakazane. Wallander musi polecieć do Egiptu, by odebrać ojca z aresztu i uiścić grzywnę w wysokości 10.000 koron szwedzkich (utrudnia mu to nabycie nowego samochodu).

Ekranizacja

Rolf Lassgård – Wallander w ekranizacji z 2007

28 listopada 2007 miała miejsce premiera szwedzkiej ekranizacji opowiadania Piramida, w którym Wallandera zagrał Rolf Lassgård. Reżyserem był Daniel Lind Lagerlöf.

Bibliografia

• HenningH. Mankell HenningH., Piramida, IrenaI. Kowadło-Przedmojska (tłum.), Warszawa: W.A.B, 2011, ISBN 978-83-7747-600-0, OCLC 833807976 . Brak numerów stron w książce