Piurblagizm

Piurblagizm – fikcyjny kierunek w literaturze stworzony przez Stanisława Ignacego Witkiewicza. Manifest piurblagizmu, wraz z utworami, został wydany w Zakopanem przez drukarnię „Polonia” Jana Trybuły i nosi tytuł:

PAPIEREK LAKMUSOWY
NAJNOWSZA ARTYSTYCZNA NOWALIA
!!PIURBLAGIZM!!
TEORYA CZYSTEJ BLAGI
NAJLEPSZE UTWORY PIURBLAGISTÓW

W istocie jest on satyrycznym tekstem na mnożące się w początkach dwudziestego wieku awangardowe nurty w sztuce. Witkacy zarzuca futurystom, formistom czy dadaistom, że pod przykrywką pozornej szczerości nie kryje się w ich utworach nic poza zamaskowaną blagą. Co więcej, nie waha się postawić na równi z ich dorobkiem własnej teorii czystej formy. Blaga przewrotnie staje się dla piurblagistów tym, co w twórczości jest najistotniejsze i tym samym zamyka usta krytykom domagającym się szczerości w sztuce.

Założenia piurblagizmu

• Szczerość w sztuce jest niemożliwa.
• W życiu i w sztuce powinna panować beztroska, która pozwala wszystko udawać i zerwać z „tożsamością osobowości”.
• W twórczości nieuznawana jest różnica płci, a nawet kobiety mają pierwszeństwo.
• „Każdy może tworzyć byleco i ma prawo być z tego zadowolonym, byleby nie był w swej pracy szczerym i znalazł kogoś, kto równie kłamliwie będzie to podziwiał.”
• Obojętność wobec przemian społecznych wynikająca z tego, że blagować można zawsze i wszędzie, a więc twórczość piurblagistów jest wieczna.
• Nie ma artystycznego Katzenjammeru, ani dzieł nieudanych.

Kierunki pochodne

Do kierunków piurblagistycznych, Witkacy zalicza – neopseudo-kretynizm, filutyzm, na-dudka-wystrychninizm, neo-naciągizm, małpizm, papugizm, neo-kabotynizm, fałszyzm, solipsoedryzm, mistyficyzm, nabieratyzm, fiktobydlęcyzm, oszukizm, neo-humbugizm, krętacyzm, udawaizm (odróżnić od udaizmu, czyli tego, co się udaje w znaczeniu powodzenia), błaźnizm, nieszczeryzm, w-pole-wyprowadzizm, z-mańki-zażywaizm, przecheryzm, łgizm, łgawizm, brać-na-kawalizm, wmówizm, co-ślina-do-gęby-przyniesizm, zawraco-głowizm, zawraco-gitaryzm i zawraco-kontrafałdyzm, omamizm, kręcizm i krętacyzm.

Wybrane utwory

Bubuja (à la Stern)

Bubuja abuja.

Buhaja kabuja

Kabyla kabyj buja.

Kabylska, bestjalska szuja

Kukuja zakuka jak wuja.

Bambulę bubuja buja –

Może zabuja, a może odbuja.

Haruje Kabyl nad balją,

Haruje szuler nad talją,

Szoruje szleję kabyla,

Co buja córkę Tamila.

Tamizą tętni Tamil.

Król Jerzy w Londynie śni,

Bębnią bubuje we krwi,

Kamillę gładzi Kamil.

Marceli Duchański-Blaga

Pierowiersz — popylone pienie

Poświęcony duszy ś. p. Pinty

Para, pocina i pługie pilczenie

Pfa pasze piwnic popylone pienie

I pylko Pepło pepopnie przenika

Popyśledzona pesteś pak puzyka

Linki zewnętrzne

• Cyfrowa Biblioteka Narodowa – manifest piurblagizmu. (pol.)