Plac Ciesielski we Wrocławiu
Złotniki | |||||||||||||
Państwo | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||||||||||||
51°08′27,034″N 16°53′24,966″E/51,140843 16,890268 |
Plac Ciesielski – plac położony we Wrocławiu na Złotnikach[1][2], w ramach osiedla Leśnica[3]. Obejmuje drogę gminną o długości 183 m[1] oraz zieleniec[4][5][6]. Plac ma powierzchnię 2502 m2[7] i kształt w rzucie poziomym zbliżony do trójkąta[8][9]. Droga przypisana do placu łączy ulicę Wielkopolską z ulicą Rajską[1][2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia ukształtowania placu wiąże się z koncepcją budowy rentierskiego osiedla Złotniki-Żerniki (niem. Goldschmieden-Neukrich). Początkowo projekt obejmował duży obszar około 350 ha, który miał być zagospodarowany na osiedle hipoteczne, w którym przewidywano budowę 750 domów oraz wyznaczenie parcel ogrodniczych. Autorem koncepcji był Ernst May[9][10][11][12], którą stworzył w powiązaniu z koncepcjami unwinowskimi (Hampstaed[a])[13]. Ówcześnie pracował on w spółce Schlesische Landgesellschaft nastawionej na wspieranie budowy osiedli wiejskich, przedmiejskich i miejskich. Później powstała spółka Schlesisches Heim nastawiona na osiedla przedmiejskie i miejskie dla robotników oraz drobnych urzędników[9][11][12][14][15]. Z wielu względów nie udało się zrealizować całości, a pierwotny projekt zmieniono i uproszczono w 1920 r.[10][11]. Obejmował on obszar po obu stronach ulicy Rajskiej, od współczesnego placu Kaliskiego do ulicy Kamiennogórskiej, pomiędzy dzisiejszą ulicą Kosmonautów a ulicą Wielkopolską[9][11][16][17]. Cały opracowany układ osiedla odpowiadał najbardziej zalecanemu przez Ernesta Maya układowi opartemu na tzw. osiedlu z błoniem, w którym leżąca na uboczu głównej drogi komunikacyjnej (współczesna ulica Kosmonautów) zabudowa miała zapewnione dogodne połączenie wewnętrzną osią komunikacyjną oraz dostęp do otwartego terenu zielonego – błonia, namiastki dawnego nawsia – wokół którego skupiała się zabudowa, bądź mieszkalna, bądź inna (kościół, sklep, usługi itp.) i która zapewniała miejsce spotkań mieszkańcom, miejsce zabaw dla dzieci itp.[18]. W ramach uproszczonego projektu, a w tym fragmencie zgodnego z projektem pierwotnym, ukształtowano między innymi dzisiejszy plac Ciesielski w formie trójkątnego błonia. Przy placu powstała w 1920 r. zabudowa zgodna z koncepcją taniego budownictwa mieszkaniowego, typizowanego, z katalogu opracowanego w ramach projektu domu pierwszej potrzeby, mieszkania minimum, Notheim[10][19][20]. Objęła ona domy z katalogu grupy II typu 10, które zaproponowano do realizacji po raz pierwszy właśnie przy placu Ciesielskim[10][21]. Były to najmniejsze domy kryzysowe typu holenderskiego. Ich rozmieszczenie wzdłuż biegnącej po łuku drogi, w ramach południowo-wschodniej pierzei odzwierciedlało formę, utworzonego przez autora, Ernesta Maya, wariantu zapożyczonego z angielskich miast – ogrodów, elementów planistycznych znanych z Royal Crescent w Bath – pseudocrescent. Wariant ten polegał na wachlarzowatym rozmieszczeniu jednorodnych domów wzdłuż drogi biegnącej po łuku zwróconych ku otwartej przestrzeni zielonej (plac Ciesielski 4-11, ulica Rajska 34-36)[10]. Został on zastosowany także w innych układach całej koncepcji: plac Kaliski, skrzyżowanie z ulicą Złotnicką[10][11]. W ramach przedmiotowej inwestycji powstały 94 domy przy ulicy Rajskiej i placach z nią powiązanych (plac Ciesielski, plac Kaliski)[22].
Obszar miasta, na którym położona jest ulica, należy obecnie do osiedla Leśnica, w obręb którego włączone są obecnie Złotniki. Do 1928 r. Złotniki stanowiły odrębną wieś. W tym właśnie roku zostały włączone w granice miasta[3][23]. Przy placu mieścił się zakład mistrza ciesielskiego Herberta Fischera, pod adresem Zimmerplatz 10[24].
Nazwy[edytuj | edytuj kod]
W swojej historii plac nosił następujące nazwy:
Przy placu pod numerem 10 mieścił się zakład ciesielski[24]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 33 z 15.05.1946 r.[1].
Układ drogowy[edytuj | edytuj kod]
Do placu przypisana jest droga gminna nr 105957D o długości 183 m[1], klasy drogi dojazdowej[5]. Droga biegnie od ulicy Wielkopolskiej jako jednojezdniowa, dalej rozdziela się i biegnie po łuku ku ulicy Rajskiej. Jezdnia od ulicy Rajskiej zachowuje przebieg prostoliniowy[2][10]. Powierzchnia działki, na której położony jest plac (drogi, zieleniec) wynosi 2502 m2[7]. Drogi w tym rejonie położone są w strefie zamieszkania z ograniczeniem prędkości jazdy do 20 km/h[25]. Droga przypisana do placu łączy ulicę Wielkopolską z ulicą Rajską[1][2][26][27].
Zabudowa i zagospodarowanie[edytuj | edytuj kod]
Plac obejmuje zieleniec otoczony jezdniami przypisanymi do placu oraz ulicą Rajską o kształcie w rzucie prostokątnym zbliżonym do trójkąta[2][5][9]. Na nim postawiona jest kapliczka przydrożna – krzyż pamiątkowy przesiedleńców ze Lwowa[2][5]. Zachodnia pierzeje to domy mieszkalne jednorodzinne i bliźniacze pod numerami 1 (oraz ulica Rajska 32) i 2-3[2][28][29]. Pomiędzy posesjami znajduje się urządzony teren zielony (skwer) o powierzchni 2527 m2[30][31] oraz droga biegnąca do kościoła[31][32]. Pierzeja wschodnia i południowa to również zabudowa jednorodzinna i bliźniacza obejmująca posesje o numerach 4-5, 6-7, 8-9, 10-11, a dalej przy ul. Rajskiej 34-36. Północna strona placu to także zabudowa jednorodzinna i bliźniacza przy ulicy Rajskiej 37-39 i 41-43 z przejściem pomiędzy tymi posesjami w kierunku północnym[2][33][34].
Plac zlokalizowany jest w obszarze położonym na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117 a 118 m n.p.m.[35]. Objęty jest rejonem statystycznym nr 930250, na którym występuje gęstość zaludnienia 3749 ludz./km2, przy 2536 osobach zameldowanych w tym rejonie (stan na 31.12.2018 r.)[36].
Ochrona i zabytki[edytuj | edytuj kod]
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:
obiekt, położenie | powstanie, nr rej.[b] | foto |
---|---|---|
strona zachodnia | ||
Budynek mieszkalny plac Ciesielski 2-3[29][37][38] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[29][37][38] |
|
strona południowo-wschodnia | ||
Budynek mieszkalny plac Ciesielski 4-5[34][37][38] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[34][37][38] |
|
Budynek mieszkalny plac Ciesielski 6-7[37][39] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[37][39] |
|
Budynek mieszkalny plac Ciesielski 8-9[37][40] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[37][40] |
|
Budynek mieszkalny plac Ciesielski 10-11[37][41] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[37][41] |
|
Budynek mieszkalny ulica Rajska 34-36[34][37][42] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[34][37][42] |
|
strona północna | ||
Budynek mieszkalny ulica Rajska 37-39[33][37][43] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[33][37][43] |
|
Budynek mieszkalny ulica Rajska 41-43[33][37][44] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[33][37][44] |
Teren ten leży w strefie dziedzictwa kulturowego, archeologicznej strefie ochrony konserwatorskiej, strefie ścisłej ochrony konserwatorskiej[45][46]. Ochronie podlegają również historyczne elementy małej architektury zlokalizowane na placu[5], jak również układ urbanistyczny osiedla Złotniki[46][47], przy czym w szczególności wskazuje się na konieczność ochrony ocalałej zabudowy z 1920 r. i jej układu przestrzennego[20].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hampstead Garden R. Undina[48].
- ↑ Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez – gminna ewidencja zabytków.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 678 (Ciesielski plac).
- ↑ a b c d e f g h SIP 2019 ↓, Mapa podstawowa.
- ↑ a b SIP 2019 ↓, Osiedla.
- ↑ SIP 2019 ↓, Mapa przyrodnicza.
- ↑ a b c d e Uchwała RMWr 2006 ↓, §63.
- ↑ Kononowicz 1992 ↓, s. 14.
- ↑ a b SIP 2019 ↓, Mapa własności, Złotniki, AR_5, 76.
- ↑ Kononowicz 1992 ↓, s. 7, 13, 14, 16.
- ↑ a b c d e Harasimowicz 2006 ↓, s. 1027-1028 (Złotniki. OM „Złotniki”).
- ↑ a b c d e f g Kononowicz 1992 ↓, s. 13-17.
- ↑ a b c d e Kononowicz 2016 ↓, s. 19.
- ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 520-521 (May Ernst).
- ↑ Ludwig 2013 ↓, s. 34.
- ↑ Kononowicz 1992 ↓, s. 4.
- ↑ Ludwig 2013 ↓, s. 20-21.
- ↑ Kononowicz 1992 ↓, s. 16.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 634 (Dawne osady … mapa, poz. 39).
- ↑ Kononowicz 1992 ↓, s. 7.
- ↑ Kononowicz 1992 ↓, s. 4-6.
- ↑ a b Kononowicz i Gryniewicz-Balińska 2016 ↓, s. 49.
- ↑ Kononowicz 1992 ↓, s. 23, 24.
- ↑ Ludwig 2013 ↓, s. 20.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 1027 (Złotniki).
- ↑ a b c d Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 170 (Zimmerplatz).
- ↑ SIP 2019 ↓, Komunikacja, utrudnienia.
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 5975 (Wielkopolska).
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 4453 (Rajska).
- ↑ Uchwała RMWr 2006 ↓, §25.
- ↑ a b c Uchwała RMWr 2006 ↓, §26.
- ↑ SIP 2019 ↓, Mapa własności, Złotniki, AR_5, 65/1.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2006 ↓, §49.
- ↑ Uchwała RMWr 2006 ↓, §41.
- ↑ a b c d e Uchwała RMWr 2006 ↓, §27.
- ↑ a b c d e Uchwała RMWr 2006 ↓, §30.
- ↑ SIP 2019 ↓, Mapa wysokościowa.
- ↑ SIP 2019 ↓, Demografia.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
- ↑ a b c d GEZ 2019 ↓, poz. 1000.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 1002.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 1003.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 1004.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7244.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7245.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7246.
- ↑ SIP 2019 ↓, Plany miejscowe.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2006 ↓, §6.
- ↑ GEZ 2019 ↓, poz. 8.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 333 (Kaliski).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-06] (pol.).
- Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
- Wanda Kononowicz , Katarzyna Gryniewicz-Balińska , Historical allotment gardenes in Wrocław – the need to protection, „Civil and Environmental Engineering Reports”, 21(2): 043-052, The Gruyter, 2016, DOI: 10.1515/ceer-2016-0020, ISSN 2080-5187 (ang.).
- Wanda Kononowicz, Wrocławskie dokonania urbanisty i architekta Ernesta Maya w latach 1919-1925 – etapem w drodze do funkcjonalnego Frankfurtu [pdf], część 2; tłumaczenie na język angielski: E. Krajewska, Komitet Architektury i Urbanistyki Polskiej Akademii Nauk, 18 września 1992 [dostęp 2019-06-26] (pol. • ang.).
- Wanda Kononowicz, Oblicza modernizmu w urbanistyce europejskiej pierwszego trzydziestolecia XX wieku na przykładzie Wrocławia, Docplayer, 2016 [dostęp 2019-06-26] (pol.).
- Bogna Ludwig , Najmniejsze osiedla Ernsta Maya, „Architectus” (1 (33)), Pismo Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej; tłumaczenie na język angielski: Bogusław Setkowicz, Politechnika Wrocławska, 2013, DOI: 10.5277/arc130103, ISSN 1429-7507, e-ISSN 2084-5227 (pol. • ang.).
- Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-06] (pol.).
- Uchwała LIV/3244/06 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 6 lipca 2006 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego północnej części zespołu urbanistycznego Złotniki we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 10 sierpnia 2006 r. Nr 164, poz.2598. Sprostowanie błędu – obwieszczenie Przewodniczącego Rady Miejskiej Wrocławia z 26.10.2006 r. (Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 24 listopada 2006 r. Nr 247, poz.3690); Biuletyn Urzędowy RMW z 24 lipca 2006 r. Nr 8, poz.248 i z 26 października 2006 r. Nr 11, poz.409., Wrocław, 6 lipca 2006 [dostęp 2019-06-18] (pol.).
- Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 7 maja 2019 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Plac Ciesielski, [w:] Wrocław, Złotniki [online], fotopolska.eu [dostęp 2019-06-18] (pol.).
- pl. Ciesielski, [w:] Wrocław, Złotniki [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 586025 [dostęp 2019-06-18] (pol.).
- pl. Ciesielski, wikimapia.org [dostęp 2019-06-18] (pol.).