Plac Ciesielski we Wrocławiu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
plac Ciesielski
Złotniki
Państwo

 Polska

Miejscowość

Wrocław

Przebieg
ul. Wielkopolska
ul. Rajska
Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, po lewej znajduje się punkt z opisem „plac Ciesielski”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „plac Ciesielski”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „plac Ciesielski”
51°08′27,034″N 16°53′24,966″E/51,140843 16,890268

Plac Ciesielskiplac położony we Wrocławiu na Złotnikach[1][2], w ramach osiedla Leśnica[3]. Obejmuje drogę gminną o długości 183 m[1] oraz zieleniec[4][5][6]. Plac ma powierzchnię 2502 m2[7] i kształt w rzucie poziomym zbliżony do trójkąta[8][9]. Droga przypisana do placu łączy ulicę Wielkopolską z ulicą Rajską[1][2].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Historia ukształtowania placu wiąże się z koncepcją budowy rentierskiego osiedla Złotniki-Żerniki (niem. Goldschmieden-Neukrich). Początkowo projekt obejmował duży obszar około 350 ha, który miał być zagospodarowany na osiedle hipoteczne, w którym przewidywano budowę 750 domów oraz wyznaczenie parcel ogrodniczych. Autorem koncepcji był Ernst May[9][10][11][12], którą stworzył w powiązaniu z koncepcjami unwinowskimi (Hampstaed[a])[13]. Ówcześnie pracował on w spółce Schlesische Landgesellschaft nastawionej na wspieranie budowy osiedli wiejskich, przedmiejskich i miejskich. Później powstała spółka Schlesisches Heim nastawiona na osiedla przedmiejskie i miejskie dla robotników oraz drobnych urzędników[9][11][12][14][15]. Z wielu względów nie udało się zrealizować całości, a pierwotny projekt zmieniono i uproszczono w 1920 r.[10][11]. Obejmował on obszar po obu stronach ulicy Rajskiej, od współczesnego placu Kaliskiego do ulicy Kamiennogórskiej, pomiędzy dzisiejszą ulicą Kosmonautów a ulicą Wielkopolską[9][11][16][17]. Cały opracowany układ osiedla odpowiadał najbardziej zalecanemu przez Ernesta Maya układowi opartemu na tzw. osiedlu z błoniem, w którym leżąca na uboczu głównej drogi komunikacyjnej (współczesna ulica Kosmonautów) zabudowa miała zapewnione dogodne połączenie wewnętrzną osią komunikacyjną oraz dostęp do otwartego terenu zielonego – błonia, namiastki dawnego nawsia – wokół którego skupiała się zabudowa, bądź mieszkalna, bądź inna (kościół, sklep, usługi itp.) i która zapewniała miejsce spotkań mieszkańcom, miejsce zabaw dla dzieci itp.[18]. W ramach uproszczonego projektu, a w tym fragmencie zgodnego z projektem pierwotnym, ukształtowano między innymi dzisiejszy plac Ciesielski w formie trójkątnego błonia. Przy placu powstała w 1920 r. zabudowa zgodna z koncepcją taniego budownictwa mieszkaniowego, typizowanego, z katalogu opracowanego w ramach projektu domu pierwszej potrzeby, mieszkania minimum, Notheim[10][19][20]. Objęła ona domy z katalogu grupy II typu 10, które zaproponowano do realizacji po raz pierwszy właśnie przy placu Ciesielskim[10][21]. Były to najmniejsze domy kryzysowe typu holenderskiego. Ich rozmieszczenie wzdłuż biegnącej po łuku drogi, w ramach południowo-wschodniej pierzei odzwierciedlało formę, utworzonego przez autora, Ernesta Maya, wariantu zapożyczonego z angielskich miast – ogrodów, elementów planistycznych znanych z Royal Crescent w Bath – pseudocrescent. Wariant ten polegał na wachlarzowatym rozmieszczeniu jednorodnych domów wzdłuż drogi biegnącej po łuku zwróconych ku otwartej przestrzeni zielonej (plac Ciesielski 4-11, ulica Rajska 34-36)[10]. Został on zastosowany także w innych układach całej koncepcji: plac Kaliski, skrzyżowanie z ulicą Złotnicką[10][11]. W ramach przedmiotowej inwestycji powstały 94 domy przy ulicy Rajskiej i placach z nią powiązanych (plac Ciesielski, plac Kaliski)[22].

Obszar miasta, na którym położona jest ulica, należy obecnie do osiedla Leśnica, w obręb którego włączone są obecnie Złotniki. Do 1928 r. Złotniki stanowiły odrębną wieś. W tym właśnie roku zostały włączone w granice miasta[3][23]. Przy placu mieścił się zakład mistrza ciesielskiego Herberta Fischera, pod adresem Zimmerplatz 10[24].

Nazwy[edytuj | edytuj kod]

W swojej historii plac nosił następujące nazwy:

  • Zimmerplatz, do 1946 r.[24]
  • Ciesielski, od 1946 r.[1][24].

Przy placu pod numerem 10 mieścił się zakład ciesielski[24]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 33 z 15.05.1946 r.[1].

Układ drogowy[edytuj | edytuj kod]

Do placu przypisana jest droga gminna nr 105957D o długości 183 m[1], klasy drogi dojazdowej[5]. Droga biegnie od ulicy Wielkopolskiej jako jednojezdniowa, dalej rozdziela się i biegnie po łuku ku ulicy Rajskiej. Jezdnia od ulicy Rajskiej zachowuje przebieg prostoliniowy[2][10]. Powierzchnia działki, na której położony jest plac (drogi, zieleniec) wynosi 2502 m2[7]. Drogi w tym rejonie położone są w strefie zamieszkania z ograniczeniem prędkości jazdy do 20 km/h[25]. Droga przypisana do placu łączy ulicę Wielkopolską z ulicą Rajską[1][2][26][27].

Zabudowa i zagospodarowanie[edytuj | edytuj kod]

Plac obejmuje zieleniec otoczony jezdniami przypisanymi do placu oraz ulicą Rajską o kształcie w rzucie prostokątnym zbliżonym do trójkąta[2][5][9]. Na nim postawiona jest kapliczka przydrożna – krzyż pamiątkowy przesiedleńców ze Lwowa[2][5]. Zachodnia pierzeje to domy mieszkalne jednorodzinne i bliźniacze pod numerami 1 (oraz ulica Rajska 32) i 2-3[2][28][29]. Pomiędzy posesjami znajduje się urządzony teren zielony (skwer) o powierzchni 2527 m2[30][31] oraz droga biegnąca do kościoła[31][32]. Pierzeja wschodnia i południowa to również zabudowa jednorodzinna i bliźniacza obejmująca posesje o numerach 4-5, 6-7, 8-9, 10-11, a dalej przy ul. Rajskiej 34-36. Północna strona placu to także zabudowa jednorodzinna i bliźniacza przy ulicy Rajskiej 37-39 i 41-43 z przejściem pomiędzy tymi posesjami w kierunku północnym[2][33][34].

Plac zlokalizowany jest w obszarze położonym na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117 a 118 m n.p.m.[35]. Objęty jest rejonem statystycznym nr 930250, na którym występuje gęstość zaludnienia 3749 ludz./km2, przy 2536 osobach zameldowanych w tym rejonie (stan na 31.12.2018 r.)[36].

Ochrona i zabytki[edytuj | edytuj kod]

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:

obiekt, położenie powstanie, nr rej.[b] foto
strona zachodnia
Budynek mieszkalny
plac Ciesielski 2-3[29][37][38]
lata 20. XX wieku
gez, mpzp[29][37][38]
strona południowo-wschodnia
Budynek mieszkalny
plac Ciesielski 4-5[34][37][38]
lata 20. XX wieku
gez, mpzp[34][37][38]
Budynek mieszkalny
plac Ciesielski 6-7[37][39]
lata 20. XX wieku
gez, mpzp[37][39]
Budynek mieszkalny
plac Ciesielski 8-9[37][40]
lata 20. XX wieku
gez, mpzp[37][40]
Budynek mieszkalny
plac Ciesielski 10-11[37][41]
lata 20. XX wieku
gez, mpzp[37][41]
Budynek mieszkalny
ulica Rajska 34-36[34][37][42]
lata 20. XX wieku
gez, mpzp[34][37][42]
strona północna
Budynek mieszkalny
ulica Rajska 37-39[33][37][43]
lata 20. XX wieku
gez, mpzp[33][37][43]
Budynek mieszkalny
ulica Rajska 41-43[33][37][44]
lata 20. XX wieku
gez, mpzp[33][37][44]

Teren ten leży w strefie dziedzictwa kulturowego, archeologicznej strefie ochrony konserwatorskiej, strefie ścisłej ochrony konserwatorskiej[45][46]. Ochronie podlegają również historyczne elementy małej architektury zlokalizowane na placu[5], jak również układ urbanistyczny osiedla Złotniki[46][47], przy czym w szczególności wskazuje się na konieczność ochrony ocalałej zabudowy z 1920 r. i jej układu przestrzennego[20].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 678 (Ciesielski plac).
  2. a b c d e f g h SIP 2019 ↓, Mapa podstawowa.
  3. a b SIP 2019 ↓, Osiedla.
  4. SIP 2019 ↓, Mapa przyrodnicza.
  5. a b c d e Uchwała RMWr 2006 ↓, §63.
  6. Kononowicz 1992 ↓, s. 14.
  7. a b SIP 2019 ↓, Mapa własności, Złotniki, AR_5, 76.
  8. Kononowicz 1992 ↓, s. 7, 13, 14, 16.
  9. a b c d e Harasimowicz 2006 ↓, s. 1027-1028 (Złotniki. OM „Złotniki”).
  10. a b c d e f g Kononowicz 1992 ↓, s. 13-17.
  11. a b c d e Kononowicz 2016 ↓, s. 19.
  12. a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 520-521 (May Ernst).
  13. Ludwig 2013 ↓, s. 34.
  14. Kononowicz 1992 ↓, s. 4.
  15. Ludwig 2013 ↓, s. 20-21.
  16. Kononowicz 1992 ↓, s. 16.
  17. Harasimowicz 2006 ↓, s. 634 (Dawne osady … mapa, poz. 39).
  18. Kononowicz 1992 ↓, s. 7.
  19. Kononowicz 1992 ↓, s. 4-6.
  20. a b Kononowicz i Gryniewicz-Balińska 2016 ↓, s. 49.
  21. Kononowicz 1992 ↓, s. 23, 24.
  22. Ludwig 2013 ↓, s. 20.
  23. Harasimowicz 2006 ↓, s. 1027 (Złotniki).
  24. a b c d Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 170 (Zimmerplatz).
  25. SIP 2019 ↓, Komunikacja, utrudnienia.
  26. ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 5975 (Wielkopolska).
  27. ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 4453 (Rajska).
  28. Uchwała RMWr 2006 ↓, §25.
  29. a b c Uchwała RMWr 2006 ↓, §26.
  30. SIP 2019 ↓, Mapa własności, Złotniki, AR_5, 65/1.
  31. a b Uchwała RMWr 2006 ↓, §49.
  32. Uchwała RMWr 2006 ↓, §41.
  33. a b c d e Uchwała RMWr 2006 ↓, §27.
  34. a b c d e Uchwała RMWr 2006 ↓, §30.
  35. SIP 2019 ↓, Mapa wysokościowa.
  36. SIP 2019 ↓, Demografia.
  37. a b c d e f g h i j k l m n o p SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
  38. a b c d GEZ 2019 ↓, poz. 1000.
  39. a b GEZ 2019 ↓, poz. 1002.
  40. a b GEZ 2019 ↓, poz. 1003.
  41. a b GEZ 2019 ↓, poz. 1004.
  42. a b GEZ 2019 ↓, poz. 7244.
  43. a b GEZ 2019 ↓, poz. 7245.
  44. a b GEZ 2019 ↓, poz. 7246.
  45. SIP 2019 ↓, Plany miejscowe.
  46. a b Uchwała RMWr 2006 ↓, §6.
  47. GEZ 2019 ↓, poz. 8.
  48. Harasimowicz 2006 ↓, s. 333 (Kaliski).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Plac Ciesielski, [w:] Wrocław, Złotniki [online], fotopolska.eu [dostęp 2019-06-18] (pol.).
  • pl. Ciesielski, [w:] Wrocław, Złotniki [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 586025 [dostęp 2019-06-18] (pol.).
  • pl. Ciesielski, wikimapia.org [dostęp 2019-06-18] (pol.).