Ryjowniczki

Ryjowniczki
	Planigalinae
	Archer, 1982
	; Przedstawiciel podrodziny – ryjowniczka wąskonosa (P. tenuirostris)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	niełazokształtne
Rodzina	niełazowate
Podrodzina	ryjowniczki
	Typ nomenklatoryczny
	Podrodzina: Planigale Troughton, 1928; Rodzaj: Planigale brunneus Troughton, 1928 (= Phascogale ingrami O. Thomas, 1906)
Synonimy
	Podrodziny: Planigalini Archer, 1984; Planigalini Krajewski, Driskell, Painter & Westerman, 1993;
	Podrodziny: Planigalini Archer, 1984; Planigalini Krajewski, Driskell, Painter & Westerman, 1993;
Rodzaje i gatunki
	Planigale Troughton, 1928 – ryjowniczka; 7 gatunków – zobacz opis w tekście
	Planigale Troughton, 1928 – ryjowniczka; 7 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ryjowniczki^[5] (Planigalini) – monotypowa podrodzina ssaków z rodziny niełazowatych (Dasyuridae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Podrodzina obejmuje gatunki występujące w Australii i Papui-Nowej Gwinei^[6]^[7]^[8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) samic 4,9–8,3 cm, samców 5–8,4 cm, długość ogona samic 5,1–6,5 cm, samców 5,3–7 cm; masa ciała samców samic 2,6–17,2 g, 2,8–16,3 g^[7]^[9]^[10].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1928 roku australijski zoolog Ellis Le Geyt Troughton w artykule poświęconym nowemu rodzajowi, gatunkowi i podgatunkowi niełazowatych opublikowanym na łamach Records of the Australian Museum^[4]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) ryjowniczka długoogonowa (P. ingrami).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Planigale: łac. planus ‘płaski’^[11]; gr. γαλεη galeē lub γαλη galē ‘łasica’^[12].

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do podrodziny należy jeden rodzaj ryjowniczka^[5] (Planigale) z następującymi gatunkami^[13]^[6]^[5]:

Planigale novaeguineae Tate & Archbold, 1941 – ryjowniczka papuaska
Planigale maculata (Gould, 1851) – ryjowniczka karłowata
Planigale tenuirostris Troughton, 1928 – ryjowniczka wąskonosa
Planigale gilesi Aitken, 1972 – ryjowniczka skąpozębna
Planigale ingrami (O. Thomas, 1906) – ryjowniczka długoogonowa
Planigale kendricki K.P. Aplin, N.K. Cooper, Travouillon & Umbrello, 2023
Planigale tealei K.P. Aplin, N.K. Cooper, Travouillon & Umbrello, 2023

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ M. Archer: Review of the dasyurid (Marsupialia) fossil record, integration of data bearing on phylogenetic interpretation, and suprageneric classification. W: M. Archer (red.): Carnivorous Marsupials. Cz. 2. Sydney: Royal Society of New South Wales, 1982, s. 439. ISBN 978-0-9599951-3-8. (ang.).
↑ M. Archer: The Australian marsupial radiation. W: M. Archer & G. Clayton (redaktorzy): Vertebrate zoogeography and evolution in Australia. Victoria Park, Western Australia: Hesperian Press, 1984, s. 635. ISBN 978-0-85905-036-4. (ang.).
↑ C. Krajewski, J. Painter, A.C. Drisrell, L. Buckley, & M. Westerman. Molecular systematics of New Guinean dasyurids (Marsupialia: Dasyuridae). „Science in New Guinea”. 19 (3), s. 164, 1993. (ang.).
↑ ^a ^b E.L.G. Troughton. A new genus, species, and subspecies of Marsupial Mice (family Dasyuridae). „Records of the Australian Museum”. 16 (6), s. 282, 1928. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 8–9. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 66–68. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b A. Baker: Family Dasyuridae (Carnivorous Marsupials). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 327–330. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Planigale. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 47. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ L.S. Umbrello, N.K. Cooper, M. Adams, K.J. Travouillon, A.M. Baker, M. Westerman & K.P. Aplin. Hiding in plain sight: two new species of diminutive marsupial (Dasyuridae: Planigale) from the Pilbara, Australia. „Zootaxa”. 5330 (1), s. 1–46, 2023. DOI: 10.11646/zootaxa.5330.1.1. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 200.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 107.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-07]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[Archer-1] M. Archer: Review of the dasyurid (Marsupialia) fossil record, integration of data bearing on phylogenetic interpretation, and suprageneric classification. W: M. Archer (red.): Carnivorous Marsupials. Cz. 2. Sydney: Royal Society of New South Wales, 1982, s. 439. ISBN 978-0-9599951-3-8. (ang.).

[arch-2] M. Archer: The Australian marsupial radiation. W: M. Archer & G. Clayton (redaktorzy): Vertebrate zoogeography and evolution in Australia. Victoria Park, Western Australia: Hesperian Press, 1984, s. 635. ISBN 978-0-85905-036-4. (ang.).

[kra&inni-3] C. Krajewski, J. Painter, A.C. Drisrell, L. Buckley, & M. Westerman. Molecular systematics of New Guinean dasyurids (Marsupialia: Dasyuridae). „Science in New Guinea”. 19 (3), s. 164, 1993. (ang.).

[Troughton-4] E.L.G. Troughton. A new genus, species, and subspecies of Marsupial Mice (family Dasyuridae). „Records of the Australian Museum”. 16 (6), s. 282, 1928. (ang.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 8–9. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 66–68. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Baker-7] A. Baker: Family Dasyuridae (Carnivorous Marsupials). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 327–330. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Planigale. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].

[amw-9] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 47. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[umb&inni-10] L.S. Umbrello, N.K. Cooper, M. Adams, K.J. Travouillon, A.M. Baker, M. Westerman & K.P. Aplin. Hiding in plain sight: two new species of diminutive marsupial (Dasyuridae: Planigale) from the Pilbara, Australia. „Zootaxa”. 5330 (1), s. 1–46, 2023. DOI: 10.11646/zootaxa.5330.1.1. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=240_200]-11] Jaeger 1959 ↓, s. 200.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=147_107]-12] Jaeger 1959 ↓, s. 107.

[mdd-13] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-07]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]