Pliszka cytrynowa
| ||
| Motacilla citreola[1] | ||
| Pallas, 1776 | ||
-_Breeding_Male_of_calcarata_race_at_Bharatpur_I_IMG_5752.jpg) Samiec w szacie godowej | ||
 Samica | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | wróblowe | |
| Podrząd | śpiewające | |
| Rodzina | pliszkowate | |
| Rodzaj | Motacilla | |
| Gatunek | pliszka cytrynowa | |
| Podgatunki | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
 letnie lęgowiska występuje przez cały rok zimowiska | ||
Pliszka cytrynowa (Motacilla citreola) – gatunek małego ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae), zamieszkujący środkową i północną Azję, Europę Wschodnią po wschodni skraj Europy Środkowej, oraz wyspowo Europę Północną. Wędrowny, zimuje w południowej Azji. Dawniej sporadycznie, obecnie coraz częściej zalatuje do zachodniej Europy.
W Polsce jest gatunkiem nie tylko zalatującym, ale też lęgowym (100–200 par według szacunków z lat 2013–2014[3]). Pierwsze lęgi ptaków tego gatunku na terenie kraju stwierdzono w 1994 roku[3]. Gniazduje m.in. w okolicach ujścia Redy w Nadmorskim Parku Krajobrazowym, nad zbiornikiem Siemianówka i na Bagnach Biebrzańskich[4], obserwowana także w granicach użytku ekologicznego „Zielone Wyspy”[5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dwa podgatunki M. citreola[6][7]:
- pliszka cytrynowa (M. citreola citreola) – północna i wschodnia Europa do środkowej Syberii, Mongolia i północno-wschodnie Chiny.
- pliszka szponiasta (M. citreola calcarata) – wschodni Iran i Afganistan do środkowych Chin.
Wyróżniany przez niektórych autorów podgatunek M. citreola werae (Buturlin, 1907)[8] jest przez IOC wliczany do M. citreola citreola[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Cechy gatunku
- Samiec w szacie godowej ma cytrynowożółtą głowę z czarnymi bokami. Spód ciała cytrynowożółty, wierzch szary. Skrzydła ciemne z dwoma białymi paskami. Ogon długi, czarny z białymi brzegami. Samce w szacie spoczynkowej i samice jednolicie żółte lub żółto-białe, z szarobrązowym grzbietem i karkiem. Ptaki młodociane (w pierwszej szacie zimowej) są z wierzchu jasnoszare, od spodu brudnobiałe i przypominają pliszkę siwą. Cechą odróżniającą jest brak ciemnej przepaski na piersi.
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 17–18 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 24–25 cm
masa ciała ok. 20 g
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Podmokłe łąki, bagna, tundra, brzegi rzek.
- Gniazdo
- Na ziemi.
- Jaja
- Składa 4–5 cętkowanych jaj.
- Pożywienie
- Owady i inne bezkręgowce.
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje pliszkę cytrynową za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)[2]. Liczebność populacji europejskiej szacuje się (2015) na 323–746 tysięcy dorosłych osobników[2].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[9].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Motacilla citreola, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b c Motacilla citreola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.
- ↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 559. ISBN 83-919626-1-X.
- ↑ Zielone Wyspy (pol.). Ptaki Polskie. [dostęp 2018-01-17].
- ↑ a b Frank Gill, David Donsker (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits (ang.). IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-10-10].
- ↑ Nazwy polskie za: Paweł Mielczarek, Marek Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and Pipits. Wersja: 2019-07-29. W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-27].
- ↑ Citrine Wagtail (Motacilla citreola) (ang.). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 191. ISBN 978-83-7073-474-9.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i materiały multimedialne (ang.). W: eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology.