Pliszka cytrynowa

Pliszka cytrynowa
	Motacilla citreola
	Pallas, 1776
	; Samiec w szacie godowej
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	pliszkowate
Rodzaj	Motacilla
Gatunek	pliszka cytrynowa
Podgatunki
	M. c. citreola Pallas, 1776; M. c. calcarata Hodgson, 1836;
	M. c. citreola Pallas, 1776; M. c. calcarata Hodgson, 1836;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; letnie lęgowiska występuje przez cały rok zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pliszka cytrynowa (Motacilla citreola) – gatunek małego ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae), zamieszkujący środkową i północną Azję, Europę Wschodnią po wschodni skraj Europy Środkowej, oraz wyspowo Europę Północną. Wędrowny, zimuje w południowej Azji. Dawniej sporadycznie, obecnie coraz częściej zalatuje do zachodniej Europy.

W Polsce jest gatunkiem nie tylko zalatującym, ale też lęgowym (100–200 par według szacunków z lat 2013–2014^[3]). Pierwsze lęgi ptaków tego gatunku na terenie kraju stwierdzono w 1994 roku^[3]. Gniazduje m.in. w okolicach ujścia Redy w Nadmorskim Parku Krajobrazowym, nad zbiornikiem Siemianówka i na Bagnach Biebrzańskich^[4], obserwowana także w granicach użytku ekologicznego „Zielone Wyspy”^[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dwa podgatunki M. citreola^[6]^[7]:

pliszka cytrynowa (M. citreola citreola) – północna i wschodnia Europa do środkowej Syberii, Mongolia i północno-wschodnie Chiny.
pliszka szponiasta (M. citreola calcarata) – wschodni Iran i Afganistan do środkowych Chin.

Wyróżniany przez niektórych autorów podgatunek M. citreola werae (Buturlin, 1907)^[8] jest przez IOC wliczany do M. citreola citreola^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Wygląd: Samiec w szacie godowej ma cytrynowożółtą głowę z czarnymi bokami. Spód ciała cytrynowożółty, wierzch szary. Skrzydła ciemne z dwoma białymi paskami. Ogon długi, czarny z białymi brzegami. Samce w szacie spoczynkowej i samice jednolicie żółte lub żółto-białe, z szarobrązowym grzbietem i karkiem. Ptaki młodociane (w pierwszej szacie zimowej) są z wierzchu jasnoszare, od spodu brudnobiałe i przypominają pliszkę siwą. Cechą odróżniającą jest brak ciemnej przepaski na piersi.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 17–18 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 24–25 cm
masa ciała 18–25 g^[9]

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Biotop: Podmokłe łąki, bagna, tundra, brzegi rzek.
Gniazdo: Na ziemi.
Jaja: Składa 4–6^[9] cętkowanych jaj.
Wysiadywanie, pisklęta: Wysiadywaniem zajmują się oboje rodzice przez około dwa tygodnie. Pisklęta są w pełni opierzone po 13–15 dniach od wyklucia^[9].
Pożywienie: Owady i inne bezkręgowce.

Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje pliszkę cytrynową za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji europejskiej szacuje się (2015) na 323–746 tysięcy dorosłych osobników; obliczona w oparciu o te dane liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 2–5 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy^[2].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[10]. Na Czerwonej liście ptaków Polski pliszka cytrynowa została sklasyfikowana jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened))^[11].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

ptaki Polski

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Motacilla citreola, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b Motacilla citreola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.
↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 559. ISBN 83-919626-1-X.
↑ Zielone Wyspy. Ptaki Polskie. [dostęp 2018-01-17]. (pol.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-07]. (ang.).
↑ Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and Pipits. Wersja: 2021-01-16. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-07].
↑ Citrine Wagtail (Motacilla citreola). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c N. Bouglouan: Citrine Wagtail. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-06-07]. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
↑ Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 191. ISBN 978-83-7073-474-9.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Motacilla citreola, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[iucn-2] Motacilla citreola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[biuletyn2019-3] Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.

[4] Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 559. ISBN 83-919626-1-X.

[ptaki-5] Zielone Wyspy. Ptaki Polskie. [dostęp 2018-01-17]. (pol.).

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-07]. (ang.).

[mk-7] Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and Pipits. Wersja: 2021-01-16. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-07].

[ibc-8] Citrine Wagtail (Motacilla citreola). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)]. (ang.).

[oiseaux-9] N. Bouglouan: Citrine Wagtail. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-06-07]. (ang.).

[10] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[clpp-11] Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]