Pliszka cytrynowa

	Pliszka cytrynowa
	Pliszka cytrynowa
	Motacilla citreola
	Pallas, 1776
	; Samiec w szacie godowej
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	pliszkowate
Rodzaj	Motacilla
Gatunek	pliszka cytrynowa
	Podgatunki
	M. c. citreola Pallas, 1776; M. c. calcarata Hodgson, 1836;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; letnie lęgowiska występuje przez cały rok zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pliszka cytrynowa (Motacilla citreola) – gatunek małego ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae), zamieszkujący środkową i północną Azję, Europę Wschodnią po wschodni skraj Europy Środkowej, oraz wyspowo Europę Północną. Wędrowny, zimuje w południowej Azji. Dawniej sporadycznie, obecnie coraz częściej zalatuje do zachodniej Europy.

W Polsce jest gatunkiem nie tylko zalatującym, ale też lęgowym (100–200 par według szacunków z lat 2013–2014^[3]). Pierwsze lęgi ptaków tego gatunku na terenie kraju stwierdzono w 1994 roku^[3]. Gniazduje m.in. w okolicach ujścia Redy w Nadmorskim Parku Krajobrazowym, nad zbiornikiem Siemianówka i na Bagnach Biebrzańskich^[4], obserwowana także w granicach użytku ekologicznego „Zielone Wyspy”^[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dwa podgatunki M. citreola^[6]^[7]:

pliszka cytrynowa (M. citreola citreola) – północna i wschodnia Europa do środkowej Syberii, Mongolia i północno-wschodnie Chiny.
pliszka szponiasta (M. citreola calcarata) – wschodni Iran i Afganistan do środkowych Chin.

Wyróżniany przez niektórych autorów podgatunek M. citreola werae (Buturlin, 1907)^[8] jest przez IOC wliczany do M. citreola citreola^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Cechy gatunku: Samiec w szacie godowej ma cytrynowożółtą głowę z czarnymi bokami. Spód ciała cytrynowożółty, wierzch szary. Skrzydła ciemne z dwoma białymi paskami. Ogon długi, czarny z białymi brzegami. Samce w szacie spoczynkowej i samice jednolicie żółte lub żółto-białe, z szarobrązowym grzbietem i karkiem. Ptaki młodociane (w pierwszej szacie zimowej) są z wierzchu jasnoszare, od spodu brudnobiałe i przypominają pliszkę siwą. Cechą odróżniającą jest brak ciemnej przepaski na piersi.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 17–18 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 24–25 cm
masa ciała ok. 20 g

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Biotop: Podmokłe łąki, bagna, tundra, brzegi rzek.
Gniazdo: Na ziemi.
Jaja: Składa 4–5 cętkowanych jaj.
Pożywienie: Owady i inne bezkręgowce.

Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje pliszkę cytrynową za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)^[2]. Liczebność populacji europejskiej szacuje się (2015) na 323–746 tysięcy dorosłych osobników^[2].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[9].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

ptaki Polski

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Motacilla citreola, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Motacilla citreola. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
↑ ^a ^b Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.
↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 559. ISBN 83-919626-1-X.
↑ Zielone Wyspy (pol.). Ptaki Polskie. [dostęp 2018-01-17].
↑ ^a ^b Frank Gill, David Donsker (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits (ang.). IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-10-10].
↑ Nazwy polskie za: Paweł Mielczarek, Marek Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and Pipits. Wersja: 2019-07-29. W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-27].
↑ Citrine Wagtail (Motacilla citreola) (ang.). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)].
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 191. ISBN 978-83-7073-474-9.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i materiały multimedialne (ang.). W: eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology.

[itis-1] Motacilla citreola, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Motacilla citreola. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).

[biuletyn2019-3] Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.

[4] Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 559. ISBN 83-919626-1-X.

[ptaki-5] Zielone Wyspy (pol.). Ptaki Polskie. [dostęp 2018-01-17].

[ioc-6] Frank Gill, David Donsker (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits (ang.). IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-10-10].

[eko-7] Nazwy polskie za: Paweł Mielczarek, Marek Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and Pipits. Wersja: 2019-07-29. W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-27].

[ibc-8] Citrine Wagtail (Motacilla citreola) (ang.). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)].

[9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]