Pliszka cytrynowa
| Motacilla citreola[1] | |||
| Pallas, 1776 | |||
-_Breeding_Male_of_calcarata_race_at_Bharatpur_I_IMG_5752.jpg) Samiec w szacie godowej | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pliszka cytrynowa | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 letnie lęgowiska występuje przez cały rok zimowiska | |||
Pliszka cytrynowa (Motacilla citreola) – gatunek małego ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae), zamieszkujący środkową i północną Azję, Europę Wschodnią po wschodni skraj Europy Środkowej, oraz wyspowo Europę Północną. Wędrowny, zimuje w południowej Azji. Dawniej sporadycznie, obecnie coraz częściej zalatuje do zachodniej Europy.
W Polsce jest gatunkiem nie tylko zalatującym, ale też lęgowym (100–200 par według szacunków z lat 2013–2014[3]). Pierwsze lęgi ptaków tego gatunku na terenie kraju stwierdzono w 1994 roku[3]. Gniazduje m.in. w okolicach ujścia Redy w Nadmorskim Parku Krajobrazowym, nad zbiornikiem Siemianówka i na Bagnach Biebrzańskich[4], obserwowana także w granicach użytku ekologicznego „Zielone Wyspy”[5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dwa podgatunki M. citreola[6][7]:
- pliszka cytrynowa (M. citreola citreola) – północna i wschodnia Europa do środkowej Syberii, Mongolia i północno-wschodnie Chiny.
- pliszka szponiasta (M. citreola calcarata) – wschodni Iran i Afganistan do środkowych Chin.
Wyróżniany przez niektórych autorów podgatunek M. citreola werae (Buturlin, 1907)[8] jest przez IOC wliczany do M. citreola citreola[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd
- Samiec w szacie godowej ma cytrynowożółtą głowę z czarnymi bokami. Spód ciała cytrynowożółty, wierzch szary. Skrzydła ciemne z dwoma białymi paskami. Ogon długi, czarny z białymi brzegami. Samce w szacie spoczynkowej i samice jednolicie żółte lub żółto-białe, z szarobrązowym grzbietem i karkiem. Ptaki młodociane (w pierwszej szacie zimowej) są z wierzchu jasnoszare, od spodu brudnobiałe i przypominają pliszkę siwą. Cechą odróżniającą jest brak ciemnej przepaski na piersi.
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 17–18 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 24–25 cm
masa ciała 18–25 g[9]
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Podmokłe łąki, bagna, tundra, brzegi rzek.
- Gniazdo
- Na ziemi.
- Jaja
- Składa 4–6[9] cętkowanych jaj.
- Wysiadywanie, pisklęta
- Wysiadywaniem zajmują się oboje rodzice przez około dwa tygodnie. Pisklęta są w pełni opierzone po 13–15 dniach od wyklucia[9].
- Pożywienie
- Owady i inne bezkręgowce.
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje pliszkę cytrynową za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji europejskiej szacuje się (2015) na 323–746 tysięcy dorosłych osobników; obliczona w oparciu o te dane liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 2–5 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy[2].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[10]. Na Czerwonej liście ptaków Polski pliszka cytrynowa została sklasyfikowana jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened))[11].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Motacilla citreola, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b Motacilla citreola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.
- ↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 559. ISBN 83-919626-1-X.
- ↑ Zielone Wyspy (pol.). Ptaki Polskie. [dostęp 2018-01-17].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits (ang.). IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-07].
- ↑ Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and Pipits. Wersja: 2021-01-16. W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-07].
- ↑ Citrine Wagtail (Motacilla citreola) (ang.). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)].
- ↑ a b c N. Bouglouan: Citrine Wagtail (ang.). W: oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-06-07].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
- ↑ Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 191. ISBN 978-83-7073-474-9.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i materiały multimedialne (ang.). W: eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology.