Poczajowska Ikona Matki Bożej
Sanktuarium |
Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Ławrze Poczajowskiej |
---|---|
Początek kultu |
XVI w. |
Data wspomnienia |
12 kwietnia, |
Styl |
Poczajowska Ikona Matki Bożej – ikona znajdująca się w soborze Zaśnięcia Matki Bożej w Ławrze Poczajowskiej, czczona w Kościele prawosławnym jako cudotwórcza. Reprezentuje typ Eleusa.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Poczajowska Ikona Matki Bożej przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem, które przytrzymuje obiema rękami, przytulając do siebie jego twarz. Zależnie od wariantu, w dolnej części ikony może dodatkowo pojawiać się symbol związany z Ławrą Poczajowską: widok klasztoru lub znajdujący się w nim kamień z odciskiem stopy przypisywanym Matce Bożej, lub też inne postacie świętych. Ikona ma wymiary 29 na 24 centymetry[1].
W różnych cerkwiach kultem otaczane są kopie ikony. Na niektórych z nich Najświętszą Pannę i małego Jezusa ukazano w pierwotnej postaci, to jest bez koron, lub z koroną nad głową tylko Matki Bożej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Ikona od swojego powstania znajduje się w monasterze w Poczajowie, w toku swojej historii należącym kolejno do prawosławnych, unickiego zakonu bazylianów i ponownie do prawosławnych. Była darem Anny Hojskiej dla rozwijającej się wspólnoty monastycznej, przekazanym dla niej w 1597[2]. Według powszechnie przyjmowanej wersji, sama Hojska otrzymała ikonę w 1559 od metropolity Neofita, późniejszego patriarchy Konstantynopola. W rzeczywistości ikona najprawdopodobniej została wręczona Hojskiej przez Nikifora, duchownego Patriarchatu Konstantynopola, przejeżdżającego przez Rzeczpospolitą i sądzonego za szpiegostwo na rzecz Turcji[3]. Wizerunek prawdopodobnie pochodził z ziem macedońskich lub bułgarskich[3].
Jeszcze w czasie, gdy ikona znajdowała się w domu Hojskiej, miała emanować światłem i uzdrowić niewidomego brata właścicielki. W 1623 na monaster najechał siostrzeniec donatorki, kasztelan bełski Andrzej Firlej, który jako wyznawca kalwinizmu negatywnie odnosił się do mnichów prawosławnych. Ikona została wówczas wywieziona do Kozina. W 1643, dzięki staraniom przełożonego monasteru w Poczajowie ihumena Hioba Trybunał Lubelski nakazał zwrot wizerunku do klasztoru[1].
Sławę cudownego wizerunek zyskał w 1675, kiedy według Cerkwi prawosławnej modlitwa przed nim sprawiła, że sama Matka Boża razem ze zmarłym w 1651 ihumenem Hiobem ukazała się nad monasterem i uchroniła go przed atakiem tatarskim. W rzeczywistości Tatarzy, jak się wydaje, z nieznanych bliżej powodów zdecydowali się nie podejmować po raz drugi ataku na klasztor, który był słabo umocniony.
Ikona była czczona również przez unitów po przejęciu przez nich monasteru w Poczajowie w 1713 (bazylianie władali monasterem do 1833). Kroniki monasteru z tego okresu odnotowują 539 przypadków uzdrowień, do jakich doszło po modlitwie przed nią. W 1733[potrzebny przypis] wizerunek został koronowany[5]. W dalszym ciągu jest jednym z ważniejszych celów pielgrzymkowych dla prawosławnych, czczony również przez katolików (obrządku łacińskiego i bizantyjsko-ukraińskiego).
Do Poczajowskiej Ikony Matki Bożej wierni zwracają się z prośbą o ocalenie od utraty wzroku oraz o uwolnienie jeńców. Wspomnienie ikony przypada 12 kwietnia, 5 sierpnia oraz 21 września – u prawosławnych i unitów, 30 marca – u rzymskich katolików.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b W. Osadczy: Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 392-393. ISBN 978-83-227-2672-3.
- ↑ Urszula Anna Pawluczuk: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 43. ISBN 978-83-7431-127-4.
- ↑ a b R. Ergetowski. Poczajowska Ławra. „Wrocławskie Studia Wschodnie”, nr 9 (2005), s. 104.
- ↑ Богомолець. О. „Замок-музей Радомисль на Шляху Королів Via Regia”. – Київ, 2013
- ↑ Według przewodnika po Ukrainie A. Dylewskiego (Pascal B. Biała 2003) koronacja papieskimi koronami przysłanymi przez Klemensa XIV miała miejsce w 1779
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Eustachy Iwanowski, Najświętsza Marya Panna na św. Górze Poczajowskiej na Wołyniu. w Ojczyźnie Polskiéj, osobliwémi Łaskami słynąca, Rozmowy o polskiéj koronie, s. 273