Pokój paryski (1973)
 Podpisanie traktatu przez delegację amerykańską | |||
| Data |
27 stycznia 1973 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna | |||
| Strony traktatu | |||
| |||
| Przywódcy | |||
| |||
Porozumienia pokojowe z Paryża (wiet. Hiệp định Paris về Việt Nam), oficjalnie Porozumienie o zakończeniu wojny i przywróceniu pokoju w Wietnamie (Hiệp định về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam) – porozumienie pokojowe podpisane 27 stycznia 1973 roku w celu ustanowienia pokoju w Wietnamie i zakończenia wojny wietnamskiej. Weszło w życie o godzinie 8:00 następnego dnia. Porozumienie zostało podpisane przez rządy Demokratycznej Republiki Wietnamu (Wietnam Północny), Republiki Wietnamu (Wietnam Południowy) i Stanów Zjednoczonych oraz Tymczasowy Rewolucyjny Rząd Republiki Wietnamu Południowego, który reprezentował komunistów południowowietnamskich[1].
Wojska lądowe USA zaczęły wycofywać się z Wietnamu w 1969 roku i cierpiały z powodu pogarszającego się morale żołnierzy. Na początku 1972 roku oddziały amerykańskie, które jeszcze pozostały w Wietnamie, miały już bardzo niewielki udział w działaniach wojennych. Ostatnie bataliony piechoty amerykańskiej wycofały się w sierpniu 1972 roku[2]. Większość sił powietrznych i morskich oraz większość doradców wojskowych również opuściła w tym czasie Wietnam Południowy, chociaż siły powietrzne i morskie USA nadal odgrywały dużą rolę w wojnie. Porozumienie paryskie usuwały wszystkie pozostałe siły amerykańskie z Wietnamu. Bezpośrednia interwencja wojskowa USA została tym samym zakończona, a walki między siłami wietnamskimi ustały na niecałą dobę. Porozumienie nie zostało ratyfikowane przez Senat USA[3][4].
Negocjacje, które doprowadziły do porozumienia, rozpoczęły się w 1968 roku po długich opóźnieniach. W wyniku porozumienia Międzynarodowa Komisja Kontroli (ICC) została zastąpiona Międzynarodową Komisją Kontroli i Nadzoru (ICCS), w skład której wchodziły Kanada, Polska, Węgry i Indonezja, aby monitorować wykonanie porozumienia[5]. Głównymi negocjatorami byli amerykański doradca ds. bezpieczeństwa narodowego Henry Kissinger i członek północnowietnamskiego Biura Politycznego Lê Đức Thọ. Obaj mężczyźni otrzymali Pokojową Nagrodę Nobla w 1973 roku za swoje wysiłki, ale Lê Đức Thọ odmówił jej przyjęcia[6].
Postanowienia porozumienia były natychmiast i często łamane zarówno przez siły północnowietnamskie jak i południowowietnamskie, co pozostawało bez oficjalnej odpowiedzi ze strony Stanów Zjednoczonych. Otwarte walki wybuchły w marcu 1973 roku, a ofensywy północnowietnamskie powiększyły swoje terytorium do końca roku. Dwa lata później potężna ofensywa północnowietnamska zakończona 30 kwietnia 1975 roku podbiła Wietnam Południowy, a dwa kraje, które były rozdzielone od 1954 roku, zjednoczyły się 2 lipca 1976 roku jako Socjalistyczna Republika Wietnamu[1].
Część negocjacji odbyła się w dawnej rezydencji francuskiego malarza Fernanda Légera; została ona przekazana Francuskiej Partii Komunistycznej. Ulicę, przy której znajduje się dom, nazwano na cześć Philippe’a Leclerca de Hauteclocque’a, który dowodził siłami francuskimi w Wietnamie podczas I wojny indochińskiej[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Geoffrey C. Ward, Ken Burns: The Vietnam War: An Intimate History. Knopf Doubleday Publishing Group, 2017, s. 508–513. ISBN 978-1-5247-3310-0. (ang.).
- ↑ Shelby L. Stanton: The Rise and Fall of an American Army: U.S. Ground Forces in Vietnam, 1963-1973. Random House Publishing Group, 2007, s. 358–362. ISBN 978-0-307-41734-3. (ang.).
- ↑ The Paris Agreement on Vietnam: Twenty-five Years Later Conference Transcript, The Nixon Center, Washington, DC, April 1998. mtholyoke.edu. [dostęp 2025-02-27]. (ang.).
- ↑ The Constitution - Executive agreements. americanforeignrelations.com. [dostęp 2025-02-27]. (ang.).
- ↑ Charles Rhéaume. Cautious neighbour policy: Canada's helping hand in winding down the Vietnam War. „Cold War History”. 11 (2), s. 223–239, 30.07.2010. DOI: 10.1080/14682740903527684. [dostęp 2025-02-27]. (ang.).
- ↑ Le Duc Tho Facts. [w:] nobelprize.org [on-line]. [dostęp 2020-09-21]. (ang.).
- ↑ Breakthrough in Paris Blocked in Saigon, October 8–23, 1972. Office of the Historian, Foreign Service Institute United States Department of State. [dostęp 2025-02-27]. (ang.).