Pokrzewka jemeńska
| Curruca buryi[1] | |||
| (Ogilvie-Grant, 1913) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pokrzewka jemeńska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Pokrzewka jemeńska (Curruca buryi) – gatunek małego ptaka z rodziny pokrzewek (Sylviidae). Występuje w południowo-zachodniej Arabii Saudyjskiej oraz w zachodnim Jemenie. Uznawany za gatunek bliski zagrożenia.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał William Robert Ogilvie-Grant w 1913. Holotyp pochodził z miejscowości Manakha w Jemenie. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Parisoma buryi[3], tym samym uznając ją za przedstawiciela tymaliowatych (Timaliidae). Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza pokrzewkę jemeńską w rodzinie pokrzewek (Sylviidae), w rodzaju Sylvia[4], podobnie jak autorzy HBW[5] i Handbook of Western Palearctic Birds (2018)[6]. Na Kompletnej liście ptaków świata (2020) znajduje się w rodzaju Curruca[7]. Na przynależność pokrzewki jemeńskiej do rodziny pokrzewek wskazują cechy morfologiczne, głos i zachowanie[5], potwierdzają ją wyniki badań genetycznych. Pokrzewka jemeńska to takson siostrzany wobec pokrzewki brązowej (C. lugens)[8][9]. Ich linie rozwojowe rozdzieliły się około 2,9 mln lat temu, w pliocenie[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 15 cm, masa ciała – 22 g[5]. Głowa stosunkowo duża z lekko zakrzywionym dziobem. Ogon długi. Skrzydła dość krótkie. Wierzch ciała ciemnobrązowy, głowa ciemniejsza, zwłaszcza w okolicach oczu. Białawe gardło wyraźnie odcina się kolorystycznie. Upierzenie górnych partii ciała jest ciemnobrązowe, z ciemniejszą głową, zwłaszcza wokół oczu, dobrze oddzieloną od białawego gardła. Lotki, pokrywy skrzydłowe górne i ogon ciemnobrązowe, ciemniejsze od grzbietu. Sterówki z trzech najbardziej zewnętrznych par mają wąskie białe końcówki i krawędzie, rzadko jasne końcówki występują także na bardziej wewnętrznych sterówkach. Spód ciała płowy, między nogami plama koloru brzoskwiniowego. Pokrywy podogonowe brązowe. Tęczówka wyraźnie biała u dorosłych osobników, u młodocianych – brązowa lub innej, lecz nie białej, barwy. Dziób czarny, nogi ciemnoszare[5].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Pokrzewki jemeńskie występują w południowo-zachodniej Arabii Saudyjskiej oraz w zachodnim Jemenie[5]. Północna granica zasięgu gatunku przebiega przez południowe góry Asir na szerokości 19°30’N, południowa natomiast – na szerokości 13°55’N w okolicy miasta Dżibla[10].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia pokrzewek jemeńskich są tereny górskie zdominowane przez zarośla akacji (Acacia) z krzewami i innymi drzewami, między innymi wierzbami (Salix) i figowcami (Ficus). W Jemenie pojawiają się na terenach uprawnych z Acacia origena. W Arabii Saudyjskiej zamieszkują głównie zadrzewienia jałowców greckich (Juniperus excelsa). Pokrzewki jemeńskie odnotowywane były od 1500 do 2900 m n.p.m. Żywią się owadami (między innymi gąsienicami miernikowcowatych) i owocami[5].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Okres lęgowy trwa od marca do lipca. Pokrzewki jemeńskie gniazdują samotnie. Są monogamiczne, prawdopodobnie pozostają ze swoim partnerem przez większość roku. Gniazdo umieszczone jest w krzewie lub na drzewie, zwykle nisko nad ziemią[5]. W zniesieniu 2–3 jaja. Brak informacji o wysiadywaniu i opiece nad młodymi[5][11].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje pokrzewkę jemeńską za gatunek bliski zagrożenia wyginięciem od 2017 (stan w 2020). Wcześniej gatunek otrzymał ten status w 1988, a w latach 1994–2016 uznawany był za gatunek narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable). BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie spadkowy[12]. Według szacunków z 2010 roku liczebność populacji pokrzewek jemeńskich wynosi około 9 tys. osobników[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Curruca buryi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Curruca buryi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ William Robert Ogilvie-Grant, Parisoma buryi, sp.n., „Bulletin of the British Ornithologists' Club”, 31, 1913, s. 87.
- ↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Sylviid babblers, parrotbills, white-eyes. IOC World Bird List (v10.2), 25 lipca 2020. [dostęp 2020-10-22].
- ↑ a b c d e f g h Raül Aymí, Gabriel Gargallo & Chris Sharp: Yemen Warbler (Sylvia buryi). [w:] J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana (red.). Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-10-22].
- ↑ Hadoram Shirihai, Lars Svensson, Handbook of Western Palearctic Birds, t. 1 Passerines: Larks to Warblers, Bloomsbury Publishing, 2018, s. 537-538, ISBN 978-1-4729-6057-3.
- ↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Sylviidae Leach, 1820 - pokrzewkowate - Sylvia warblers (wersja: 2020-03-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-22].
- ↑ a b Gary Voelker, Jessica E Light, Palaeoclimatic events, dispersal and migratory losses along the Afro-European axis as drivers of biogeographic distribution in Sylvia warblers, „BMC Evolutionary Biology”, 11 (1), 2011, s. 163, DOI: 10.1186/1471-2148-11-163, ISSN 1471-2148, PMID: 21672229, PMCID: PMC3123607 (ang.).
- ↑ Raziyeh Abdilzadeh, Mansour Aliabadian, Urban Olsson, A Molecular Assessment of the Taxonomy of Iranian Sylvia Warblers (Aves; Sylviidae), „Journal of Genetic Resources”, 5 (2), 2019, s. 149–162, DOI: 10.22080/jgr.2019.2434, ISSN 2423-4257.
- ↑ D.J. Brooks, The Yemen Warbler in North Yemen, „Sandgrouse”, 1987, s. 90-93.
- ↑ Castell i inni, Notes on the breeding of some Arabian birds, „Sandgrouse”, 1, 23, 2001, s. 49–58.
- ↑ Sylvia buryi. BirdLife International. [dostęp 2020-10-22].
- ↑ M.C. Jennings, Atlas of the breeding birds of Arabia, 2010, s. 21, ISBN 978-3-929907-83-4.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).