53°26′17″N 18°50′54″E/53,438056 18,848333Pokrzywno (powiat grudziądzki)
| ||
 Brama zamkowa | ||
| Państwo |  Polska
| |
| Województwo | kujawsko-pomorskie | |
| Powiat | grudziądzki | |
| Gmina | Gruta | |
| Liczba ludności (III 2011) | 366[1] | |
| Strefa numeracyjna | (+48) 56 | |
| Tablice rejestracyjne | CGR | |
| SIMC | 0844666 | |
Położenie na mapie gminy Gruta   Pokrzywno | ||
Położenie na mapie Polski  Pokrzywno | ||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  Pokrzywno | ||
Położenie na mapie powiatu grudziądzkiego  Pokrzywno | ||
| 53°26′17″N 18°50′54″E/53,438056 18,848333
| ||
Pokrzywno – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie grudziądzkim, w gminie Gruta.
Spis treści
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 366 mieszkańców[1]. Jest szóstą co wielkości miejscowością gminy Gruta.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Przez wieś przechodzi droga wojewódzka nr 534.
Historia i zabytki[edytuj | edytuj kod]
Główna atrakcją turystyczną wsi jest zamek krzyżacki (niem. Engelsburg) powstał na miejscu słowiańskiego grodu Copriven. Zniszczony gród został nadany biskupowi Chrystianowi w 1222 roku, a po klęsce biskupiej misji nawracania Prus gród przejęli Krzyżacy około 1230 roku.
Pierwszy zamek powstał w XIII wieku. Początkowo była to prymitywna drewniano-ziemna fortalicja, nazywana Engelsberg – Mons Angelorum (Górą Aniołów). Według kroniki Piotra z Duisburga, w roku 1239 zamieszkiwali tam już rycerze zakonu krzyżackiego. Pierwszym komturem pokrzywieńskim był Henryk Brabantczyk i przypuszczalnie wtedy właśnie rozpoczęto budowę murowanego założenia. Na początku ze względu na bezpieczeństwo zaczęto od budowy murów obronnych, a w trakcie realizacji prac do kolejnych fragmentów muru dostawiano wewnętrzną zabudowę.
Pokrzywno pełniło funkcję siedziby komturstwa, z krótką przerwą, aż do śmierci ostatniego komtura Fryderyka von Zollern. Podczas bitwy pod Grunwaldem (1410 r.) zginął komtur Pokrzywna Burchard von Wobecke, a wojska polskie opanowały warownię, jednak nie na długo. Rok po tym wydarzeniu (1411 r.) zamek ponownie znalazł się we władaniu Krzyżaków.
W roku 1411 z inicjatywy wielkiego mistrza Henryk von Plauen Krzyżacy rozpoczęli modernizację systemu obronnego. Został wyremontowany, a mury podwyższono i zaopatrzono w nowocześniejsze strzelnice, a sam Henryk von Plauen po zamachu stanu został zdegradowany i przeniesiony do komturii w Pokrzywnie. Własnością zakonu zamek pozostawał do wybuchu wojny trzynastoletniej w 1454 roku, kiedy został zajęły przez zbuntowane oddziały Związku Pruskiego. Na mocy porozumień drugiego pokoju toruńskiego, w roku 1466, Pokrzywno wraz z całą ziemią chełmińską zostało przyłączone do Polski i aż do pierwszego rozbioru w 1772 roku było siedzibą polskich starostów. Zamek spłonął w 1611 r.
W latach 1626 -1630 na terenie warowni[2] mieszkały siostry norbertanki z Żukowa. Podczas potopu Szwedzi zdobyli i spalili zamek, a kaplicę sprofanowali. Za rządów Prusaków (w 1784 r.) całość sprzedano osobie prywatnej, która rozpoczęła jego demontaż z przeznaczeniem na budowę drogi. Rozbiórka została wstrzymana po szybkiej interwencji biskupa chełmińskiego Baiera, jednak osłabione sklepienie kaplicy runęło w roku 1789 i spowodowało dalsze działania likwidacyjne.
W roku 1934 polskie władze konserwatorskie uznały ruiny za zabytek, mimo to w 1965 roku przebudowa drogi doprowadziła do wyburzenia zabudowań przylegających do południowej partii murów. Pierwsze prace zabezpieczające podjęto w roku 1967. Gotycki zamek na nieregularnym rzucie składał się z zamku wysokiego i dwóch przedzamczy. Stosunkowo najlepiej zachowała się brama zamku wysokiego, przebudowany spichrz i brama na przedzamczu, ponadto fragmenty ścian budynku głównego i murów obronnych. Dziś ruiny znajdują się w rękach prywatnych, jego nowy właściciel planuje odbudowę zamku.
Ruiny zamku są wpisane do rejestru zabytków NID[3] pod nr A/579 z 18.10.1934.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 11, 'Województwo bydgoskie, pod red. Tadeusza Chrzanowskiego i Mariana Korneckiego, z. 7, Powiat grudziądzki, Warszawa, Instytut Sztuki PAN, 1974
- Andrzej Pabian, Waldemar Rozynkowski, Zamki krzyżackie na ziemi chełmińskiej, Toruń, Wydaw. Naukowe Scriptor, 1997, ISBN 83-905595-3-6
- Ryszard Boguwolski, Lothar Hyss, Zamki krzyżackie powiatu grudziądzkiego = Burgen des Deutschen Ordens im Kreis Graudenz, Grudziądz, Muzeum w Grudziądzu, 2004, ISBN 83-88076-13-2
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Okroy Franciszek Ksawery, Dzieje klasztorów norbertańskich w Żukowie, 2010.
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie. 2018-09-30. s. 39. [dostęp 2016-05-15].
| |||||||||||||||
