Polacy w Republice Serbskiej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Polacy w Republice Serbskiej
Populacja

186

Miejsce zamieszkania

Republika Serbska

Język

serbski

Grupa

Polacy

Multimedia w Wikimedia Commons
Pierwsi polscy osadnicy w Čelinovacu.
Polonia w Bośni w czasie nabożeństwa, lata 30.
Tomislav Durtka, Miloš Mišković, Igor Kanjski podczas uroczystości stowarzyszenia Polaków „Bolesławiec” z Prnjavora.
Polski cmentarz w Devetinie
Procesja podczas X festiwalu polonijnego Pirogijada w Čelinovacu

Polacy w Republice Serbskiej (serb. Пољаци у Републици Српској) – mniejszość narodowa w Republice Serbskiej.

Mniejszość narodowa[edytuj | edytuj kod]

Początki mniejszości polskiej na terenie obecnej Republiki Serbskiej sięgają 1895, kiedy przybyli tu pierwsi emigranci z Galicji i Bukowiny[1]. Osiedli się oni i mieszkali na terenie Bośni. Po zakończeniu II wojny światowej w 1946 Jugosławię opuściło łącznie około 18 tysięcy polskich osadników[2]. Pozostało około półtora tysiąca w okolicach Banja Luki, Gradiški oraz Prnjavora[1]. Większość reemigrantów osiedliło się na Dolnym Śląsku w okolicach Bolesławca[2].

Mieszkający na terenie Republiki Serbskiej są potomkami Polaków w trzecim lub czwartym pokoleniu. Według spisu ludności z 2013 w Republice Serbskiej na 1 170 342 mieszkańców mieszkało 186 Polaków (91 mężczyzn i 95 kobiet)[3]. Najwięcej mieszkało w: Banja Luce 35 osób, Gradišce 38 osób, Laktasi 16 osób, Prnjavorze 64 osoby. W innych miejscowościach takich jak: Bijeljina, Derventa, Doboj, Zvornik, Oštra Luka, Prijedor, Srebrenica, Foča, Celinac i Srbac mieszkało od 1 do 9 osób pochodzenia polskiego[3].

Prawa mniejszości narodowej[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z Konstytucją z 2006 mniejszości narodowe w Republice Serbskiej zgodnie z art. 14 mają prawo do pełnego równouprawnienia i poszanowania tożsamości etnicznej (w zakresie kultury, kształcenia, informacji i stosowania języka w urzędach w mowie i piśmie) oraz indywidualnymi (art. 75 i 76)[4]. Konstytucja zabrania przymusowej asymilacji, gwarantując prawo do wyrażania, ochrony i rozwijania swojej odrębności etnicznej, kulturowej i religijnej. Mniejszości narodowych mogą w miejscach publicznych używać swoich symboli, a także języka[4]. W zależności od liczebności populacji w danym regionie jest możliwe używanie własnego języka w urzędach, organizacjach i innych jednostkach samorządowych. Przedstawiciele mniejszości mogą zakładać stowarzyszeń o charakterze oświatowym i kulturalnym, jeśli są one dobrowolnie finansowane[4].

Nauka języka serbskiego jest obowiązkowa. Zgodnie z Ustawą o podstawach systemu kształcenia i wychowania z 2004 oraz Ustawą o samorządzie lokalnym możliwe jest zorganizowanie nauki w języku mniejszości, pod warunkiem że będzie co najmniej 15 uczniów[4].

Stowarzyszenia[edytuj | edytuj kod]

Mniejszości narodowe na poziomie centralnym reprezentuje Rada ds. mniejszości narodowych (Savet za nacjonalne manjine Zaštitnika građana)[4].

W 2003 powstało Stowarzyszenie Mniejszości Narodowych Republiki Serbskiej[5]. Należy do niego 11 stowarzyszeń mniejszości narodowych: czeskiej, włoskiej, żydowskiej, węgierskiej, macedońskiej, niemieckiej, polskiej, romskiej, słowackiej, słoweńskiej i ukraińskiej. W Republice Serbskiej funkcjonują 3 stowarzyszenia Polonijne: w Banja Luce, Prnjavorze, Gradiszce[6]:

  • Stowarzyszenie Polaków w Banja Luce zaczęło działalność w maju 2004[7]. Należy do niego około 100 osób[7]. Członkowie uczestniczą w tradycyjnym festiwalu mniejszości narodowych, najważniejszych obchodach polskich świąt państwowych i religijnych[7]. Została zorganizowana szkoła języka polskiego i kultury polskiej[7]. Prezeską Stowarzyszenia, Danijel Kovč[8].
  • W Gradišce działa Polskie Stowarzyszenie „Mak”, którego prezesem jest Marija Buganik-Pranjić[9].
  • W Prnjavorze działa Związek Mniejszości Narodowych, którego prezesem jest Igor Kanjski[10].

Szkoła Języka Polskiego i Kultury[edytuj | edytuj kod]

W 2011 rozpoczęła działalność Szkoła Języka Polskiego i Kultury Polskiej[11]. Zajęcia odbywały się dwa razy w tygodni, wieczorem w siedzibie Związku Mniejszości Narodowych Republiki Serbskiej w Banja Luce[11]. W kursie mogli uczestniczyć wszyscy zainteresowani, którzy wnieśli ustalona opłatę[11].

Imprezy cykliczne[edytuj | edytuj kod]

Organizacje polonijne organizują kilka razy w roku cykliczne imprezy kulturalne. We wsi Čelinovac w gminie Gradiška jest organizowany od 2010 przez Stowarzyszenie Polaków i Przyjaciół „MAK” festiwal pierogów „Pirogijada”[1][12]. W Prnjavorze od 2009[13] jest organizowany festiwal mniejszości narodowych „Mała Europa”[2].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Dariusz Goszczyński, Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych – Pielęgnowanie pamięci Polaków w Bośni [online], do.wp.mil.pl, 26 lipca 2017 [dostęp 2018-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-31].
  2. ↑ a b c Polacy w Bośni i Hercegowinie [online], www.sarajewo.msz.gov.pl [dostęp 2018-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-25].
  3. ↑ a b Републички завод за статистику – Република Српска [online], www.rzs.rs.ba [dostęp 2018-03-30].
  4. ↑ a b c d e Mirella Korzeniewska-Wiszniewska, Polityka etniczna Republiki Serbii wobec wybranych mniejszości po 2009 r. Jan Machnik, Irena Stawowy-Kawka (red.), „Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne”, XXIV, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2016, 161−183, ISSN 2543-733X [dostęp 2020-05-20].
  5. ↑ Savez nacionalnih manjina Republike Srspske [online], www.snm.rs.ba [dostęp 2018-03-30].
  6. ↑ Ewa Nowicka, Organizacje polonijne i tożsamość narodowa Polacy w Bośni i Hercegowinie (BiH), Ilona Czamańska, Witold Szulc (red.), „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia”, XXIII, Poznań: Wydawnictwo Instytutu Historii UAM, 2016, 135−150, ISBN 978-83-65663-26-9, ISSN 0239-4278 [dostęp 2020-05-20].
  7. ↑ a b c d Udruženje Poljaka Banja Luka [online], www.snm.rs.ba [dostęp 2018-03-30].
  8. ↑ Savez nacionalnih manjina Republike Srspske [online], www.snm.rs.ba [dostęp 2018-03-30].
  9. ↑ Proslavili Svetog Mihovila [online], www.snm.rs.ba [dostęp 2018-03-30].
  10. ↑ Organizacje polonijne [online], www.sarajewo.msz.gov.pl [dostęp 2018-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-25].
  11. ↑ a b c Savez nacionalnih manjina Republike Srspske [online], www.snm.rs.ba [dostęp 2018-03-30].
  12. ↑ U Gradišci održana 11. Pirogijada (VIDEO) [online], DRUŠTVO - RTRS, 7 sierpnia 2021 [dostęp 2022-08-02] (serb.).
  13. ↑ Прњавор – Шести Фестивал националних мањина 25. јула [online], prnjavorlive.info [dostęp 2018-03-30] (bośn.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Polacy_w_Republice_Serbskiej&oldid=69667873”