Polana (Ustroń)
49°41′44″N 18°49′34″E/49,695556 18,826111
| Osiedle Ustronia | |
 Dolna stacja wyciągu krzesełkowego na Czantorię | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| SIMC |
0926855 |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
43-450 |
| Tablice rejestracyjne |
SCI |
Położenie na mapie Ustronia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
| 49°41′44″N 18°49′34″E/49,695556 18,826111
| |
| Strona internetowa | |
Polana – osiedle (jednostka pomocnicza nr 1) miasta Ustroń[1] w jego południowej części, dawniej przysiółek, położona w dolinie Wisły, u podnóża Wielkiej Czantorii. Obecnie kojarzona przede wszystkim z dolną stacją kolei krzesełkowej „Czantoria”[2]. Jest to dobry punkt wyjściowy wycieczek pieszych w góry Beskidu Śląskiego.
Do osiedla Polana przynależą również dawny przysiółek Dobka oraz Jaszowiec - kompleks domów wypoczynkowych w dolinie Jaszowca.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa Polana pochodzi od polany w lesie nad Wisłą, na której osiedlili się pierwsi mieszkańcy („...12 zahradnikuw kterech mam na polanie...” – z pierwszej wzmianki o Polanie w 1607 r.). Osada należała do Mikołaja Rudzkiego, od którego wykupiła ją w 1633 r. księżna cieszyńska Elżbieta Lukrecja. Później Polana stanowiła część Ustronia Górnego, będącego osobną wsią do 1839 r., kiedy połączono Ustroń Górny z Dolnym[3].
W 1792 r. powstała tu papiernia, założona przez księcia Alberta Sasko-Cieszyńskiego[4]. Należał do niej kawałek przyległej łąki nad Wisłą, niezbędnej do bielenia na słońcu lnianych szmat, z których wówczas wyrabiano papier. Pierwszym papiernikiem był przybyły tu prawdopodobnie z terenu dzisiejszych Niemiec Augustyn Kiessling. Na papierze z tej papierni, ze znakami wodnymi A. Kiesslinga, sporządzono m.in. prowadzone na cieszyńskim zamku księgi gruntowe. Pamiątką po tych czasach jest nazwa uliczki „Papiernia”, wiodącej ku Wiśle (biegną nią czerwone znaki 
szlaku turystycznego na Równicę)[5].
W 1837 r. papiernię przeniesiono w dół Wisły do Hermanic, gdzie z przerwami działała do 1933 r. W jej zabudowaniach „na Polanie” powstała później kuźnia „Teresa” napędzana kołem wodnym, wchodząca w skład ustrońskiej huty. Wykuwano w niej osie i okucia do wozów. Napęd młotów zapewniała płynąca tędy od 1772 r. Młynówka. Był to zakład niewielki: w latach 1843-1854 zatrudnionych było tu 8-11 pracowników[6]. W 1899 r. kuźnię w Polanie zlikwidowano, a w budynku zainstalowano dwie turbiny wodne, napędzane wodami Młynówki. Ich montaż wykonała austriacka firma „Ferdinand Küchnel - Maschinenfabrik und Eisengieserei - Hermannseipen” w latach 1904-1905. Zasilały one w energię elektryczną ustroński zakład, od 1912 r. funkcjonujący pod firmą „Brevillier i Urban. Fabryka Śrub i Wyrobów Kutych”. Po II wojnie światowej obiekty przejęło państwo. Mieściła się w nich baza sprzętowa Kółka Rolniczego, wylęgarnia pstrągów (w latach 1965-1984), a obecnie zakład wylęgu drobiu[6].
Budynek dawnej papierni-kuźni jest murowanym budynkiem na planie prostokąta, parterowym, krytym dwuspadowym dachem. Jego właścicielem jest od 1990 r. Spółdzielnia Usług Rolniczych. Obiekt był remontowany w latach 1993-1994. Obok zachowała się znacznie zniszczona komora turbinowa z resztką turbin, a także jaz na Młynówce ze stawidłami[6], pozwalającymi regulować poziom wody w położonym obok sztucznym zbiorniku wodnym o powierzchni 0,65 ha. Stojący obok budynek dawnej administracji młotowni, pochodzący z lat 30. XIX w., jest w rękach prywatnych. Dawny budynek mieszkalny dla robotników, pochodzący z tego samego okresu, odremontowany, pełni dalej funkcje mieszkalne[6].
Religia[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Polany działalność duszpasterską prowadzą następujące Kościoły:
- Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP (2 filiały ustrońskiej parafii w Polanie i Dobce)
- Kościół rzymskokatolicki (parafia Dobrego Pasterza wraz z kaplicą filialną pw. św. Jana przy wyciągu)
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Obecną popularność Polana zawdzięcza przede wszystkim zbudowanej w latach 1965–1967 (później modernizowanej) kolei krzesełkowej na Czantorię. Daje ona latem łatwy dostęp na szczyt tej góry z wieżą widokową, a zimą udostępnia narciarzom trasy zjazdowe na jej stokach. Poza tym rozwiniętą bazę turystyczną reprezentują liczne domy wypoczynkowe, pensjonaty i hotele. Działają restauracje, bary, kawiarnie, karczma regionalna.
W dzielnicy znajduje się stacja kolejowa Ustroń Polana na linii Goleszów – Wisła Głębce oraz przystanki komunikacji autobusowej.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
OSP Ustroń-Polana -
Dawna papiernia i kuźnia -
Katolicki kościół parafialny pw. Dobrego Pasterza -
Kaplica filialna pw. św. Jana -
Luterański kościół filialny Apostoła Mateusza
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Urząd Miasta Ustroń: Rady Miasta Ustroń. [w:] www.ustron.bip.info.pl [on-line]. 2004. [dostęp 2010-12-28].
- ↑ Marek Baran: Koleje linowe i wyciągi narciarskie w Polsce. Historia i dzień dzisiejszy. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński, 2010, s. 114. ISBN 978-83-7729-036-1.
- ↑ M. Barański 2007, s. 442.
- ↑ G. Winiarska, s. 58.
- ↑ G. Winiarska, s. 59.
- ↑ a b c d Barbara Niemczyk. Sladami szlaku techniki - ginąca huta „Teresa”. „Kalendarz Ustroński 2011”. R. XIII, s. 96-101, 2010. Wydawnictwo Galeria "Na Gojach". ISSN 1506-848X.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mirosław Barański: Beskid Śląski. Przewodnik. Wydanie I. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007. ISBN 978-83-89188-71-7.
- Grażyna Winiarska: Ustroń. Przewodnik turystyczny. Wydanie III. Bielsko-Biała: Wydawnictwo LOKUM. ISBN 978-83-924285-9-6.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Na podstawie bazy TERYT/SIMC oraz Państwowego rejestru nazw geograficznych. Stan danych na 07-07-2017