Pomnik Juraja Jánošíka w Terchovej
 Widok od frontu (2013) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce |
przed wlotem Vrátnej doliny |
| Typ obiektu | |
| Projektant | |
| Materiał | |
| Data odsłonięcia |
1988 |
Położenie na mapie kraju żylińskiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
 49°15′15,2″N 19°02′16,1″E/49,254222 19,037806
| |
Pomnik Juraja Jánošíka w Terchovej – pomnik Juraja Jánošíka w postaci statuy ze stali nierdzewnej w Terchovej na Słowacji, odsłonięty w 1988 roku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pomnik zaprojektował Ján Kulich[1]. Pierwotnie statua miała mierzyć 30 metrów[2] (w kapeluszu miała być kawiarnia, a w kierpcach muzeum[3]). Z pierwotnego projektu zrealizowano jedynie trzymetrową[3] głowę[2], która została dwukrotnie skradziona sprzed studia artysty. Raz znaleziono ją w Dunaju, a za drugim razem nie odnaleziono jej[3]. Ostatecznie znacznie niższy pomnik wzniesiono w Terchovej, miejscu narodzin Janosika[4]. Dzieło odsłonięto w 1988 roku[1], podczas Dni Jánošíka[5], w 300. rocznicę urodzin zbójnika[4]. W uroczystości wzięli udział ówczesny minister kultury, Miroslav Válek[6][7] oraz Stanislav Hanuliak[7]. Pod pomnikiem co roku są organizowane latem Dni Jánošíka (słow. Jánošíkove dni)[8], a zimą – Preteky gazdovských koní – wyścigi na saniach ciągnionych przez jednego konia[8]. Pomnik jest popularną atrakcją turystyczną[9].
Janosika upamiętniono w wielu miejscach Czech i Słowacji. W Czechach znajduje się np. pomnik Janosika w Hořicach[10].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Pomnik to statua nadnaturalnej wielkości[7], mierzy on 7,5 m wysokości[5], znajduje się na zboczu wzgórza[4] Vŕšky[6] przy wlocie Vrátnej doliny[5], góruje nad wioską[1] i jest dobrze widoczny ze wszystkich kierunków[4]. Statua została wykonana z pospawanych[9] kawałków blachy[6] ze stali nierdzewnej[7]. Powierzchnia pomnika jest wypolerowana i lśniąca[4]. Poniżej pomnika na łące znajduje się tablica pamiątkowa[6].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Widok z południa -
Widok z północy -
Statua z zachodu -
Górna część statuy -
Widok od tyłu -
Tył statuy z inskrypcjami -
Tablica pamiątkowa u podnóża pomnika
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Lucy Mallows, Slovakia, Chalfont St. Peter: Bradt Travel Guides, 2007, s. 226, ISBN 978-1-84162-188-3, OCLC 78989490 [dostęp 2023-03-20].
- ↑ a b Michal Filek, Tip na výlet: Tri dominanty Terchovej, [w:] zilina.sp21.sk [online], Spravodajský portál 21. storočia [dostęp 2023-03-20].
- ↑ a b c Plechový Jánošík mal byť ozruta: Sedemmetrový zbojník je len zmenšenina [online], www1.pluska.sk, 25 kwietnia 2014 [dostęp 2023-03-20] (słow.).
- ↑ a b c d e Marcel Cornis-Pope, John Neubauer, History of the literary cultures of East-Central Europe. Volume 4, Types and stereotypes. Junctures and disjunctures in the 19th and 20th centuries, Amsterdam: J. Benjamins Pub, 2010, s. 455, ISBN 978-90-272-8786-1, OCLC 697622325 [dostęp 2023-03-20].
- ↑ a b c Juraj Jánošík [online], www.terchova.eu [dostęp 2023-03-20] (słow.).
- ↑ a b c d Terchová – Jánošíkův památník [online], www.toulkypocechach.com [dostęp 2023-03-20].
- ↑ a b c d Socha Juraja Jánošíka [online], Obec Terchová [dostęp 2023-03-20] (słow.).
- ↑ a b Słowacja – Janosik vs Janošik [online], Magazyn Świat Podróże Kultura, 4 października 2016 [dostęp 2023-03-20] (pol.).
- ↑ a b Tomáš, Socha Jánošíka v Terchovej je dielom slávneho sochára Jána Kulicha [online], ZN.SK, 6 września 2020 [dostęp 2023-03-20] (słow.).
- ↑ Kristína Jurzová, Jánošíkových miest je na Slovensku neúrekom: Tieto by ste v lete nemali obísť [online], dobrenoviny.sk, 14 lipca 2018 [dostęp 2023-03-20] (słow.).