Pomnik Obrońców Wybrzeża

Pomnik Obrońców Wybrzeża
Pomnik na Westerplatte w 2010
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Miejsce	Westerplatte
Projektant	Adam Haupt, Franciszek Duszeńko, Henryk Kitowski
Całkowita wysokość	25 m
Data budowy	1964–1966
Data odsłonięcia	9 października 1966
Położenie na mapie Gdańska Pomnik Obrońców Wybrzeża
Położenie na mapie Polski Pomnik Obrońców Wybrzeża
Położenie na mapie województwa pomorskiego Pomnik Obrońców Wybrzeża
54°24′24,27″N 18°40′01,88″E

Pomnik Obrońców Wybrzeża – pomnik w Gdańsku na półwyspie Westerplatte, przy wejściu do portu morskiego, na terenie byłej polskiej Wojskowej Składnicy Tranzytowej. Pomnik w formie kopca (nie jest nazywany kopcem) z monumentem o wysokości 25 metrów, upamiętnia polskich obrońców Wybrzeża we wrześniu 1939.

Historia

Autorem projektu urbanistycznego (zawierającego niezrealizowany pawilon muzealny) był Adam Haupt. Autorami projektu pomnika, wybranego spośród 63 innych, byli Franciszek Duszeńko i Henryk Kitowski. Do zespołu rzeźbiarskiego, oprócz Franciszka Duszeńki, należeli: Zbigniew Erszkowski, Czesław Gajda, Józef Galica, Stanisław Radwański, Piotr Solecki i Zbigniew Zabrocki.

Budowa dzieła została zainicjowana przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Monument składa się z 236 bloków granitowych, przywiezionych z kamieniołomów w Strzegomiu i Borowie, o łącznej wadze 1150 t. Ozdobiony jest płaskorzeźbami oraz wykutymi napisami. Teksty upamiętniają obronę polskiego Wybrzeża w 1939, nazwy akwenów i miejsc bitew morskich II wojny światowej, w których uczestniczyli polscy marynarze i żołnierze, ale także bitwę pod Lenino, bitwę pod Studziankami i bitwę o Kołobrzeg. Umieszczony jest również napis „Chwała wyzwolicielom”. Na szczycie monumentu znajdują się postaci marynarza i żołnierza z rosyjskim uzbrojeniem (pepesza). Kształt bryły pomnika przypomina wyszczerbiony bagnet wbity w ziemię. Siedem zniczy u stóp pomnika odnosi się do siedmiu dni obrony Westerplatte.

Twórcy pomnika pragnęli przekazać w układzie poziomym front obrony, poświęcenia bez granic i męczeństwa, a w układzie pionowym – ideę zwycięstwa, która przyszła po latach cierpień.

Monument na wzniesieniu

Wzniesienie o średnicy 20 m i wysokości 22 m zostało usypane z ziemi pozyskanej podczas poszerzania i pogłębiania Kanału Portowego. Zasadniczą część kopca stanowi przedwojenny wał, usypany przez Polaków dla ochrony portu i miasta na wypadek wybuchu amunicji w Wojskowej Składnicy Tranzytowej. Budowa pomnika, przy której pracowały zespoły budowlane, kamieniarskie, rzeźbiarskie, architektoniczne, inżynieryjne trwała 2 lata. Uroczystość odsłonięcia odbyła się w niedzielę 9 października 1966, w rocznicę bitwy pod Lenino.

Wśród napisów na pomniku upamiętniających miejsca walk września 1939 umieszczono Pocztę Gdańską. Autorzy zapewne mieli na myśli Pocztę Polską w Wolnym Mieście Gdańsku, jednak nieopatrznie odwołali się do obiektu w zupełnie innym miejscu i nie związanym z walkami Polaków.

• 

  Detal pomnika
• 

  Tył pomnika
• 

  Siedem zniczy
• 

  Broszura z 1996 nt. pomnika

Zobacz też

• Cmentarzyk Poległych Obrońców Westerplatte

Linki zewnętrzne

• Pomnik Obrońców Wybrzeża na stronach ZDiZ w Gdańsku
• Pomnik Obrońców Wybrzeża na stronach miasta Gdańska
• Pomnik Obrońców Wybrzeża w Gedanopedii