Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich
51°06′36″N 17°03′27″E/51,110000 17,057500 w tle budynek D1 Politechniki Wrocławskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce |
Plac Grunwaldzki, Skwer profesora Kazimierza Idaszewskiego |
| Projektant |
Borys Michałowski |
| Fundator |
Międzyuczelniany Komitet Uczczenia Pamięci Lwowskich Pracowników Nauki |
| Data budowy |
1964 |
| Data odsłonięcia |
3.10.1964 |
| Ważniejsze przebudowy |
1981 |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51°06′36″N 17°03′27″E/51,110000 17,057500
| |
Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich – pomnik położony na skwerze profesora Kazimierza Idaszewskiego, przy placu Grunwaldzkim we Wrocławiu[1][2][3][4][5][6][7][8], w otoczeniu kompleksu budynków Politechniki Wrocławskiej[1][6][9][10] (pomiędzy budynkami D1 i D2[7]). Upamiętnia mord profesorów lwowskich dokonany po rozpoczęciu okupacji Lwowa przez III Rzeszę 4 lipca 1941 roku oraz 11 i 26 lipca 1941 roku[1][2][3][5][6][7][11] (zabito wówczas 25 pracowników naukowych lwowskich szkół wyższych oraz 19 członków ich rodzin[1]).
Autorem pomnika jest Borys Michałowski[1][4][12][13][14], wrocławski rzeźbiarz i profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych[12][13], a jego dzieło zaliczane jest do ważniejszych przykładów współczesnych rzeźb[14].
Pomnik przedstawia dwie stylizowane postacie osób w pełnej ekspresji scenie rozstrzelania. Ta część pomnika wykonana jest z masy ceramicznej i umieszczona na postumencie. Cokół obłożony jest marmurowymi płytkami. Tu umieszczono napis[1]:
NASZ LOS PRZESTROGĄ.
Inicjatorem budowy pomnika i upamiętnienia zamordowanych naukowców lwowskich było początkowo środowisko naukowe i uczelniane Wrocławia[2][3][12], a także uczelni z Gliwic, później z całej Polski[12]. Utworzono w 1954 roku Międzyuczelniany Komitet Uczczenia Pamięci Lwowskich Pracowników Nauki, który podjął odpowiednie działania, w celu zdobycia funduszy i budowę pomnika[12]. Budowa tego pomnika we Wrocławiu wiązała się z przejęciem przez miasto schedy uczelni lwowskich[1], a także niemożnością postawienia takiego pomnika we Lwowie, co udało się dopiero 3 lipca 2011 roku[potrzebny przypis].
Odsłonięcie pomnika nastąpiło 3 października 1964 roku, podczas inauguracji roku akademickiego wrocławskich uczelni wyższych. Uroczyste przemówienie wygłosił wówczas Stanisław Kulczyński – ówczesny zastępca przewodniczącego Rady Państwa i pierwszy powojenny rektor Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej[2][3][7][12].
Przed ostatecznym wyborem miejsca, w którym ustawiono pomnik, wykonano model pomnika w skali 1:1, który był ustawiany w plenerze celem optymalnego doboru miejsca ustawienia gotowego monumentu[10]. Początkowo wskutek nakazu ówczesnych władz PRL istniał na pomniku napis, że został on wystawiony ku czci wszystkich polskich naukowców zabitych i zmarłych w czasie okupacji hitlerowskiej[12]. W 1981 roku zamontowano dodatkowo tablicę, ufundowaną przez senaty szkól akademickich Wrocławia, z inskrypcją zawierającą między innymi nazwiska pomordowanych profesorów[1][12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Encyklopedia Wrocławia, Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich Szkół Akademickich, s. 702
- ↑ a b c d Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich. wroclaw.hydral.com.pl – Wratislaviae Amici. [dostęp 2012-02-23]. (pol.).
- ↑ a b c d Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich. fotopolska.eu – Foto Polska. [dostęp 2012-02-23]. (pol.).
- ↑ a b Pomniki po 1945. www.wroclaw.pl – strona miasta Wrocław. s. 11. [dostęp 2012-02-23]. (pol.).
- ↑ a b Roman Mierzecki: Ludobójstwo – Zamordowani polscy profesorowie lwowscy i ich rodziny. [w:] Wystawa ludobójstwa dokonanego na Polakach przez OUN-UPA na Kresach Południowo-Wschodnich II RP 1939-1947 [on-line]. www.stowarzyszenieuozun.wroclaw.pl – Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów we Wrocławiu. [dostęp 2012-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-29)]. (pol.).
- ↑ a b c Wrocław - Pomnik pomordowanych profesorów lwowskich szkół akademickich. www.dpjw.org – Polsko-Niemiecka współpraca młodzieży. [dostęp 2012-02-23]. (pol.).
- ↑ a b c d Olga Mikołajczyk: Pomnik Rozstrzelanych Profesorów Lwowskich. www.matematyka.wroc.pl – Wrocławski Portal Matematyczny. [dostęp 2012-02-23]. (pol.).
- ↑ Wrocław i Lwów składa hołd pomordowanym profesorom. wroclaw.gazeta.pl – Gazeta Wrocław, 01.07.2011. [dostęp 2012-02-23]. (pol.).
- ↑ Prezydenci Polski i Niemiec złożyli kwiaty pod pomnikiem Pomordowanych Profesorów Lwowskich. wpolityce.pl – codzienni ważne informacje ze świata polityki. [dostęp 2012-02-23]. (pol.).
- ↑ a b Agata Gabiś: Pomnik to nie tylko rzeźba, ale i kontekst. hipermiasto.pl – Hipermiasto, 04-03-2010. [dostęp 2012-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-31)]. (pol.).
- ↑ Tragiczna mierć profesorów lwowskich. www.lwow.com.pl – Mój Lwów. [dostęp 2012-02-23]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Roman Mierzecki: Budowa wrocławskiego pomnika w latach 1956-1964 ku czci polskich profesorów zamordowanych we Lwowie w 1941 roku. www.lwow.com.pl – Mój Lwów, 2007. [dostęp 2012-02-23]. (pol.).
- ↑ a b Encyklopedia Wrocławia, Michałowski Borys, s. 529
- ↑ a b Encyklopedia Wrocławia, Rzeźba, s. 766-769
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- praca zbiorowa pod red. Jana Harasimowicza: Encyklopedia Wrocławia. Wyd. III poprawione i uzupełnione. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 978-83-7384-561-9. ISBN 83-7384-561-5. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich w Wikimapii (data dostępu 2012-02-23)
