52°14′24″N 21°01′53″E/52,240000 21,031389Pomnik Syreny w Warszawie (Powiśle)
| ||
| ||
| Państwo |  Polska
| |
| Województwo |  mazowieckie
| |
| Miejscowość | Warszawa | |
| Miejsce | ul. Wybrzeże Kościuszkowskie (w pobliżu mostu Świętokrzyskiego) | |
| Typ pomnika | rzeźba na cokole | |
| Projektant | Ludwika Nitschowa | |
| Fundator | m.st. Warszawa | |
| Całkowita wysokość | ok. 6[1] m | |
| Data budowy | 1938–1939 | |
| Data odsłonięcia | 29 czerwca 1939 | |
Położenie na mapie Warszawy   Pomnik Syreny w Warszawie | ||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  Pomnik Syreny w Warszawie | ||
Położenie na mapie Polski  Pomnik Syreny w Warszawie | ||
| 52°14′24″N 21°01′53″E/52,240000 21,031389
| ||
Pomnik Syreny – monument znajdujący się przy ul. Wybrzeże Kościuszkowskie w Warszawie.
Spis treści
Opis[edytuj | edytuj kod]
Pomnik autorstwa Ludwiki Nitschowej powstał z inicjatywy prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego[2]. Dla prac nad rzeźbą Syreny udostępnił on rzeźbiarce halę nieczynnej kotłowni na terenie Zespołu Stacji Filtrów[3], a miasto pokryło koszty budowy monumentu[4].
Rzeźba przedstawia postać Syreny z uniesionym mieczem i tarczą[4]. Na tarczy znajduje się wizerunek orła, wokół którego biegnie napis „Warszawa”[5]. Do opracowania głowy i korpusu Syreny w latach 1936–1937 Ludwice Nitschowej pozowała studentka etnografii Uniwersytetu Warszawskiego Krystyna Krahelska[6][5]. W maju 1937 gipsowy model rzeźby był prezentowany podczas Pierwszego Ogólnopolskiego Salonu Rzeźby w Galerii Rzeźby w stołecznym Instytucie Propagandy Sztuki[7].
Pierwotna koncepcja monumentalnego pomnika wykonanego z zielonego szkła, o wysokości ok. 20 metrów, przedstawiającego postać Syreny ustawioną na filarze pośrodku Wisły, okazała się zbyt kosztowna i trudna technicznie w realizacji[4][8]. Ostatecznie zdecydowano się na ustawienie nad brzegiem rzeki tradycyjnego monumentu[5]. Wysoka na 2,75 m rzeźba Syreny została odlana z brązu w warszawskim zakładzie Braci Łopieńskich w 1938[9][2]. Autorem cokołu składającego się z trzech bloków piaskowca umieszczonych w basenie był Stanisław Pomian-Połujan[3].
Syrena została ustawiona przy ul. Wybrzeże Kościuszkowskie, równolegle do nurtu Wisły[8]. Ta lokalizacja miała podkreślać jej związek z rzeką utrwalony w legendzie o symbolu stolicy[8].
Pomnik został odsłonięty 29 czerwca 1939[1]. Do wybuchu II wojny światowej nie zrealizowano jednak wszystkich elementów jego otoczenia, m.in. rzeźb mew zrywających się do lotu, które miały być umieszczone przy krawędzi basenu[10]. Ich modele i odlewy zostały zniszczone w czasie wojny[1].
Podczas okupacji niemieckiej żaden z dwóch warszawskich pomników Syreny nie znalazł się na liście monumentów przeznaczonych do rozbiórki[11]. Nie zostały one również zniszczone po upadku powstania warszawskiego[11]. Prawdopodobnie stało się tak, gdyż obydwa znajdowały się nad Wisłą, która od września 1944 stanowiła linię frontu[11]. Pomnik został jednak uszkodzony. W 1949 pracownia Braci Łopieńskich, bez zdejmowania rzeźby z cokołu, załatała 35 drobnych przestrzelin Syreny[10].
W 1966 monument był remontowany, uruchomiono także fontannę z basenem[12].
W 1985 w pobliżu pomnika, u wylotu ulicy Tamka, wzniesiono zastępczy most saperski na Wiśle – most Syreny[13]. W 2000 został on zastąpiony stałym mostem Świętokrzyskim[14].
Pozostałe informacje[edytuj | edytuj kod]
Pomniejszona kopia monumentu znajduje się w Muzeum Powstania Warszawskiego, na wystawie na antresoli pokazującej przebieg walki w sierpniu 1944, w części upamiętniającej Krystynę Krahelską.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Posąg Syreny, po lewej most Świętokrzyski 
Imię i nazwisko rzeźbiarki na pomniku 
Kopia monumentu w Muzeum Powstania Warszawskiego
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 100. ISBN 83-88973-59-2.
- ↑ a b Małgorzata Dubrowska, Andrzej Sołtan: Brązownictwo warszawskie w XIX i XX wieku. Od Norblina do Łopieńskich. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1999, s. 140. ISBN 83-7181-084-9.
- ↑ a b Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 54. ISBN 83-7005-211-8.
- ↑ a b c Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 300. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b c Stefan Krzysztof Kuczyński: Herb Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 98.
- ↑ Hanna Michalska i in.: Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939–1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 211. ISBN 83-06-01195-3.
- ↑ Stefan Krzysztof Kuczyński: Herb Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 97.
- ↑ a b c Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 53. ISBN 83-7005-211-8.
- ↑ Paweł Giergoń: Warszawa – Posąg Syreny (pol.). sztuka.net. [dostęp 2018-02-07].
- ↑ a b Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 55. ISBN 83-7005-211-8.
- ↑ a b c Stefan Krzysztof Kuczyński: Herb Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 107.
- ↑ Stefan Krzysztof Kuczyński: Herb Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 128.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 511. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Jerzy Majewski, Dariusz Bartoszewicz, Tomasz Urzykowski: Spacerownik warszawski. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2007, s. 35. ISBN 978-83-60225-96-7.
